Αγάπη ΜΕΤΑΧΕΙΡΙΣΜΕΝΟ

Από το οπισθόφυλλο του βιβλίου

Κριτική:

Για έναν καλό παλιάνθρωπο

Η Τόνι Μόρρισον τιμήθηκε με το Νομπέλ το 1993. Τα μυθιστορήματά της μιλούν κυρίως για τις αφροαμερικανές:
Τη ζωή τους, την ιστορική τους περιπέτεια, τον αγώνα επιβίωσης, το χρώμα τους. Οι απανταχού ακαδημαϊκοί, κυρίως στις έδρες Πολιτισμικών Σπουδών, μελετούν τα βιβλία της με προσοχή. Εξορύσσουν πληροφορίες. Όμως η Τόνι Μόρρισον δεν είναι μία ακόμη πασιονάρια του έμφυλου μυθιστορήματος. Αν δεν σας αρκούν οι περγαμηνές (κατέχει έδρα Ανθρωπιστικών Σπουδών στο Πανεπιστήμιο του Πρίνστον, έχει τιμηθεί με πολλά και σημαντικά βραβεία, το Πούλιτζερ, το Βραβείο του Κύκλου των Κριτικών κ.ά.), κοιτάξτε την αστραφτερή πρόζα της.
Το μυθιστόρημα «Αγάπη» εκδόθηκε το 2003. Θέμα του: η αγάπη σε όλες τις εκφάνσεις και τις εκδοχές. Η γονεϊκή αγάπη, η συζυγική αγάπη, η αγάπη μεταξύ φίλων, η παντοδύναμη, σαρκοβόρα αγάπη. Η προστατευτική αγάπη, η αγάπη που ξεμπροστιάζει, η αγάπη που δυναμώνει, η αγάπη που κόβει τα φτερά, η αγάπη που γίνεται μίσος.
Ο Μπιλ Κόζι είναι ο μπον βιβέρ ιδιοκτήτης του ξενοδοχείου Κόζι.
Γιος πληροφοριοδότη που πλούτισε από το χαφιεδισμό, ο Κόζι είναι αμφιλεγόμενο πρόσωπο. «Θα τον έλεγες καλό παλιάνθρωπο ή κακό μεγαλόψυχο, ανάλογα με το τι θεωρείς σημαντικότερο». Άντρας που ξεμυαλίζει τις γυναίκες, γοητευτικός έως πόνου, γαλαντόμος, με επιθυμίες που γίνονται διαταγές.

Τη δεκαετία του 1940, το ξενοδοχείο Κόζι ήταν το στολίδι της ακτής.
Έξοχο φαγητό, τζαζ μουσική, άφθονο χρήμα, ανέμελη διάθεση. Οι δεκαετίες περνούν, τα πράγματα αλλάζουν, το ξενοδοχείο ξεπέφτει. Όχι μόνο αυτό. Μετατρέπεται σε σκηνικό δράματος. Σε χώρο άγριου καβγά. Οι γυναίκες της ζωής του Κόζι σουρομαδιούνται στα δωμάτια. Του κάνουν το βίο αβίωτο.

Είκοσι πέντε χρόνια μετά τον θάνατό του, το μίσος ανάμεσά τους παραμένει παμφάγο. Η εγγονή του Κόζι, Κριστίν, γίνεται δούλα στο πατρικό της σπίτι. Η παιδική της φίλη Χηντ, το εντεκάχρονο κοριτσάκι που παντρεύτηκε ο χήρος Κόζι, ζει αμπαρωμένη στο δωμάτιό της. Η Μέι, μητέρα της Κριστίν, πεθαίνει πριν προλάβει να χύσει όλο της το δηλητήριο. Η Βίντα, παλιά υπηρέτρια του ξενοδοχείου, εξακολουθεί να ευγνωμονεί και να θαυμάζει τον Κόζι. Τον θεωρεί αλάθητο και υποψιάζεται πως τον δολοφόνησαν. Η Τζούνιορ, μια αλανιάρα μικρή, προσλαμβάνεται από τη Χηντ, για να τη βοηθήσει στις μηχανορραφίες της. Η νεαρή άστεγη καρφώνεται στη φωτογραφία του Κόζι και αγαλλιάζει. Γι΄ αυτήν ο Κόζι είναι σύμμαχος άγγελος. Και, τέλος, η ανώνυμη Γ., η φωνή που κυκλώνει την αφήγηση, εντάσσει την ιστορία σε ένα μεταφυσικό κουκούλι. Γειώνει τα αισθήματα των άλλων γυναικών, μιλά με την ψυχραιμία του πεθαμένου.
Η Μόρρισον δείχνει πως οι χειρότεροι εχθροί βρίσκονται μες στην ίδια οικογένεια. Πως οι καρδιακές φίλες μπορούν να φάν΄ η μία τη σάρκα της άλλης. Πως το καλό, όπως και το κακό, συγκατοικούν μέσα στον ίδιο άνθρωπο.

Οι άντρες του βιβλίου δείχνουν πιο ψύχραιμοι. Λιγότερο οργισμένοι. Ο Μπίλυ Μπόι, ο γιος του Κόζι, πεθαίνει ξαφνικά. Φεύγει απαρατήρητος, όπως έζησε. Ο Σάντλερ, ο άντρας της Βίντα, σύντροφος του Κόζι στο ψάρεμα, γίνεται εξομολόγος του χωρίς να το θέλει. Ο Ρόμεν, ο δεκατετράχρονος εγγονός του Σάντλερ, με την τεστοστερόνη στο φουλ, ανακαλύπτει την άγρια πλευρά του σεξ. Ζευγαρώνει με την Τζούνιορ, όμως, παρά το κεραυνοβόλημα, δεν χάνει τον εαυτό του. Ο μπαμπάς Κόζι, ζωντανός ή νεκρός, είναι πάντα παρών. Όπως παρόντα είναι τα αισθήματα. Ο χρόνος δεν τα καταψύχει. Τα πελεκάει, για να κόβουν βαθύτερα. Σ΄ αυτό το βιβλίο, η Μόρρισον γράφει γι΄ αυτό που ξέρει καλά: για την έμφυλη ταυτότητα των μαύρων γυναικών. Για τον τρόπο, με τον οποίο σταμπάρουν τη ζωή τους η εποχή και ο περίγυρος.

Σοφία Νικολαΐδου, Τα Νέα, 18/8/2007