Η ελληνική συμβολή στη συντήρηση της Αγια-Σοφιάς

[...] Το Τεχνικό Επιμελητήριο παρουσιάζει τα τελευταία χρόνια μία ιδιαίτερα σημαντική δραστηριότητα στον Τομέα του Πολιτισμού και της Πολιτιστικής Κληρονομιάς, με κύριους στόχους την προώθηση των απαραίτητων μέτρων από την Πολιτεία για την προστασία της Πολιτιστικής Κληρονομιάς, την αποτελεσματικότερη αντιμετώπιση των ζητημάτων της προστασίας, ανάδειξης και αξιοποίησης της Αρχιτεκτονικής Κληρονομιάς, την αναγνώριση, προβολή και υποστήριξη της συμβολής των μηχανικών στην Πολιτιστική Δημιουργία, και την ενίσχυση της διεπιστημονικής συνεργασίας στην εκπαίδευση και την Έρευνα & Τεχνολογία στον τομέα αυτό.
Στο πλαίσιο αυτό, το Τεχνικό Επιμελητήριο βρέθηκε αρωγός και συμμέτοχος της Ελληνικής Συμβολής στην Προστασία της Αγια-Σοφιάς, συνδιοργανώνοντας το 1998 και το 2000 με την Ευρωπαϊκή Ένωση, το Συμβούλιο της Ευρώπης, το ΕΜΠ, τα Πανεπιστήμια του Princeton και του Βοσπόρου κ.ά., εκδίδοντας τα σχετικά πρακτικά στα συνέδρια που πραγματοποιήθηκαν στην Αθήνα, στη Βενετία και στην Κωνσταντινούπολη για "Ασύμβατα", αλλά και "Συμβατά υλικά στην Προστασία των Μνημείων".
Στην πορεία αυτή φαίνεται ότι διακριτές επιστημονικές συμβολές γίνονται διεπιστημονικές και οι Ερευνητικές Ομάδες του ΕΜΠ, του Boκαι του Princeton δημιουργούν με αναφορά στην Αγια-Σοφιά, νέα ερευνητικά δεδομένα και κατευθύνσεις για την Αντισεισμική Προστασία των Μνημείων. Το ΤΕΕ, το 2003, σε συνεργασία με το Ελληνικό και Τουρκικό ICOMOS, οργανώνει στην Αθήνα Συνέδριο "Σεισμοί και Μνημεία", του οποίου την έναρξη κηρύσσει η Α.Θ.Π., ο Πατριάρχης κ.κ. Βαρθολομαίος. Η Επιστημονική και Πολιτιστική συνεργασία που ξεκίνησε στην Αγια-Σοφιά γονιμοποιείται από τις πρωτοβουλίες του ΤΕΕ για μία ευρύτερη συνεργασία των Μηχανικών της Ελλάδας και της Τουρκίας για την Αντισεισμική Προστασία και βρίσκεται σε συνέργεια με το γενικότερο έργο του ΤΕΕ στον τομέα αυτό.

Το Μνημείο της Αγια-Σοφιάς, όπως φαίνεται από την ιστορία και τα ερευνητικά δεδομένα που δημοσιεύονται στην Έκδοση αυτή, αποτέλεσε εργαστήριο και υπόδειγμα διεπιστημονικής και διαπανεπιστημιακής συνεργασίας, ξεπερνώντας προκαταλήψεις και διαφορές επιστημονικών, πολιτιστικών καταβολών και απόψεων, καθώς και θρησκευτικών πεποιθήσεων.

Αποτέλεσε πρότυπο διεπιστημονικής συνεργασίας μεταξύ του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου και άλλων Πανεπιστημιακών και Ερευνητικών Ιδρυμάτων και υπόδειγμα εισαγωγής καινοτομίας στην Προστασία της Πολιτιστικής Κληρονομιάς. Η συμβολή της Επιστημονικής Ομάδας του Ε.Μ.Π. με έμφαση στην Επιστήμη και Τεχνική των Υλικών παρουσιάζεται εδώ σχετικά με:

- τον σχεδιασμό και την παρασκευή συμβατών και επιτελεστικών αποκατάστασης, μετά από ανάπτυξη και εφαρμογή της Ολοκληρωμένης Μεθοδολογίας της Αντίστροφης Μηχανικής (reverse Engineering), ώστε να προσομοιώνουν και να βελτιώνουν τα ιστορικά κονιάματα, τα οποία συνεισέφεραν σημαντικά στη σεισμική απόκριση του Μνημείου.

- την επί τόπου έρευνα και εξέταση των επιχρισμένων επιφανειών του Τρούλου, του Γυναικωνίτη και του Νάρθηκα της Αγια-Σοφιάς με τη χρήση Μη-Καταστρεπτικών Μεθόδων για την αποκάλυψη επιχρισμένων ψηφιδωτών, καθώς και για τη διάγνωση της φθοράς των ψηφιδωτών και την αποτίμηση της συμβατότητας των υλικών και επεμβάσεων συντήρησης.

Η συμβολή της Επιστήμης και Τεχνικής των Υλικών είναι απαραίτητη στο πλαίσιο της Διεπιστημονικής Συνεργασίας για την Προστασία των Μνημείων και των Έργων της Πολιτιστικής μας Κληρονομιάς. Τα προβλήματα εμπειρισμού και χρήσης ασύμβατων υλικών στην Προστασία των Μνημείων απαιτούν την εισαγωγή της σχετικής Τεχνογνωσίας και Καινοτομίας, ώστε να επιτευχθεί η ολοκληρωμένη διάγνωση, αλλά και η ολοκληρωμένη μελέτη προστασίας και ο έλεγχος ποιότητας των σχετικών μελετών και έργων. [...]

(από τον πρόλογο του Γιάννη Αλαβάνου, προέδρου του ΤΕΕ)