Η τέχνη στον καιρό της πλουτοκρατίας / Φόβοι και ελπίδες για την τέχνη

0 William Morris (1834-1896) υπήρξε μια τόσο πολύπλευρη φι¬γούρα που είναι δύσκολο να τον περιγράφει κάποιος με μια γενική ιδιότητα: ζωγράφος, σχεδιαστής και γραφίστας· ποιητής, μετα¬φραστής, συγγραφέας τού φανταστικού και εκδότης· θεωρητικός τής τέχνης, κοινωνικός στοχαστής και πολιτικός προπαγανδιστής, άσκησε μια επίδραση στον καιρό του αντιστρόφως ανάλογη με τη λήθη στην οποία έχει περιπέσει σήμερα (εκτός Αγγλίας). Η φαντασία του, τόσο η μυθοπλαστική όσο και η εικονογραφική, είναι αιχμαλωτισμένη από τις βόρειες μυθολογίες και τους βόρει¬ους πολιτισμούς, τόπους στους οποίους ταξίδεψε άλλωστε ανα-ζητώντας τις ρίζες των δικών του λαϊκών παραδόσεων πίσω από τον ίδιο τον Μεσαίωνα, που είναι επίσης γι’ αυτόν μια διαρκής πηγή γοητείας' η ποίησή του, από την άλλη, μορφικά χρεωμένη στον Ruskin και στον John Keats (και πιο έμμεσα στον Coleridge και τον Blake), αποπνέει το ίδιο εξωτικό χρώμα που διαποτίζει την εικαστική του δουλειά, διακοσμητικά μοτίβα που ανακαλούν τη χαμένη οργανικότητα των λαϊκών πολιτισμών. Σε αυτό έγκειται ο Ρομαντισμός του- ο William Morris όμως αντιστάθηκε στη ρομα¬ντική φυγή, εκείνη τη ροπή η οποία με την εκπνοή τού κινήματος θα οδηγούσε στην αμυντική περιχαράκωση που λέμε αισθητισμό, το δόγμα η τέχνη για την τέχνη, αντιτάσσοντας έναν ισχυρό κοι¬νωνικό ρεαλισμό που τροφοδοτήθηκε από τις μακρές παραδόσεις εναντίωσης στην αστική, βιομηχανική κοινωνία. Εμψυχωτής τού πρωτοποριακού καλλιτεχνικού κινήματος Arts and Crafts, συνέβαλε στην ανανέωση των εφαρμοσμένων τεχνών και στην αναβίωση της λαϊκής χειροτεχνίας, ταπητουργίας και αρχιτεκτονικής· δημιούρ¬γησε ένα εργαστήριο που σχεδίαζε έπιπλα, υφάσματα, ταπετσα¬ρίες, υαλογραφήματα και άλλα διακοσμητικά είδη επιδιώκοντας να ανασυστήσει παραδοσιακές, προ-βιομηχανικές μεθόδους πα¬ραγωγής: σε αυτό το σημείο είναι που συναντάται το καλλιτε¬χνικό όραμά του με το μεγάλο σοσιαλιστικό ρεύμα τού δέκατου ένατου αιώνα, μαρξιστικό και αναρχικό, και σε αυτού την ανά¬πτυξη η σκέψη του αντιπροσωπεύει μιαν αναγνωρίσιμη συμβολή.