Ο διάβολος με το γαλάζιο φόρεμα

Λος Άντζελες, 1948. Ο Ίζυ Ρόουλινς είναι ένας μαύρος, βετεράνος του πολέμου. Έχει χάσει τη δουλειά του. Αγωνιά για την υποθήκη που τον βαραίνει. Πίνει στο μπαρ ενός φίλου του και αναρωτιέται πώς θα αντιμετωπίσει τις οικονομικές του υποχρεώσεις. Παρουσιάζεται τότε ένας λευκός με λευκό λινό κοστούμι και του προτείνει αντί σεβαστής αμοιβής να εντοπίσει τη Δάφνη Μονέ, μια ξανθή καλλονή που συχνάζει στα τζαζ κλαμπ του Λος Άντζελες. Ο Ίζυ δέχεται, κι έτσι αρχίζει η περιδιάβασή του στην περιπέτεια...


«Ο Μόσλυ είναι μαγικός. Ο Διάβολος με το γαλάζιο φόρεμα είναι αναμφίβολα ένα μυθιστόρημα γραμμένο με αυτοπεποίθηση, μια μοναδική φωνή γεμάτη δυναμισμό. Θα συγκρίνουν, σίγουρα, το Μόσλυ με το Ρέυμοντ Τσάντλερ, πάντως διαθέτει μια διαύγεια και μιαν ακρίβεια που ο Τσάντλερ δεν κατέκτησε ποτέ».

Andrew Vachss

«Ο Διάβολος με το γαλάζιο φόρεμα τιμά την παράδοση του σκληρού νουάρ μυθιστορήματος των Ρέυμοντ Τσάντλερ, Ντάσιελ Χάμετ, Τζέιμς Μ. Κέιν, τόσο με την αφηγηματική του ροή όσο και με τη στάση του απέναντι στα πρόσωπα και τα πράγματα, με τη διαφορά ότι ο Μόσλυ μάς οδηγεί σε κάποιους κακόφημους δρόμους όπου ποτέ δεν μας πήγαν οι πνευματικοί του πρόδρομοι... Μια ιστορία που διαβάζεται με κομμένη την ανάσα και που τη διέπει ένα εντυπωσιακό, υποβλητικό στιλ».

Los Angeles Times Book Review

(Από τον εκδότη)







ΚΡΙΤΙΚΗ



Ο Γουόλτερ Μόσλυ (Λος Αντζελες, 1952), αμερικανός συγγραφέας που κινείται στα χνάρια του Ρέιμοντ Τσάντλερ, έχει γράψει νουάρ αφηγήματα με ήρωα τον Ιζυ Ρόουλινς, έναν μαύρο βετεράνο του Β/ Παγκοσμίου Πολέμου. Πρόκειται για επίγονο του Φίλιπ Μάρλοου, ο οποίος δεν είναι ιδιωτικός ντετέκτιβ αλλά απλός εργαζόμενος σε εργοστάσιο, προλετάριος θα λέγαμε. Στο παρόν μυθιστόρημα πρωταγωνιστεί σε μια ιστορία που διαδραματίζεται στην Πόλη των Αγγέλων το 1948, μεταβατική εποχή για τις Ηνωμένες Πολιτείες. Οπως συμβαίνει στα βιβλία του Ρέιμοντ Τσάντλερ, κάποιος λευκός, ο κύριος Ολμπραϊτ, που του θυμίζει έναν παλιό του γνώριμο, τον Πόντικα, άνθρωπο που ντύνεται φίνα, μιλάει μελιστάλαχτα, χαμογελάει όλη την ώρα, μα συνέχεια έχει στο μυαλό του δουλειές και αν μπλεχθείς μαζί του δεν θα σου βγει σε καλό, του αναθέτει μια καλοπληρωμένη δουλειά: να βρει μια εξαφανισμένη λευκή κοπέλα, τη Δάφνη. Η ανάθεση γίνεται μέσα στο μπαρ του Τζόππυ, του φίλου του, και όχι σε γραφείο.

Γύρω από αυτούς τους πέντε ανθρώπους πλέκεται η υπόθεση και, όπως συμβαίνει σε παρόμοια μυθιστορήματα, στο τέλος δεν θα μείνουν όλοι ζωντανοί· οι «καλοί» θα επιβιώσουν, το ίδιο και κάποιοι ντόμπροι «κακοί», ενώ τους «κακούς» που είναι αμετανόητα κακοί και διέπονται από αιμοβόρα ένστικτα θα τους φάει το μαύρο σκοτάδι. Το βιβλίο είναι διαποτισμένο με την υποβόσκουσα αντιπαλότητα ανάμεσα σε λευκούς και μαύρους: ο Ιζυ δεν έχει την καλύτερη γνώμη για τους λευκούς αφού τους γνώρισε καλά σε μάχες και χαρακώματα. Οι «ασπρούλιακες», όπως τους αποκαλεί, δεν είναι άνθρωποι από καλή πάστα και δεν εμπιστεύονται τους μαύρους· ούτε αυτός τους εμπιστεύεται. Ωστόσο χρειάζεται επειγόντως χρήματα που δεν μπορεί να αποκτήσει με άλλον τρόπο.

Ο Ιζυ κατατάχθηκε στον στρατό, συμμετείχε στην Απόβαση της Νορμανδίας και αρχικά ένιωθε υπερήφανος που ήταν μέρος της ελπίδας του κόσμου, δεδομένου ότι, σύμφωνα με τις εφημερίδες, ανήκε σε εκείνους που αποτελούσαν το φωτεινό μέλλον. Οι οδυνηρές αναμνήσεις του από πολέμους και μάχες είναι έντονες. Στον στρατό τα πράγματα δεν ήταν ειδυλλιακά, εκπαιδεύτηκε να σκοτώνει εχθρούς και ταυτόχρονα έμαθε ότι το αίμα των λευκών είναι πολυτιμότερο από εκείνο των μαύρων. Μα και στη ζωή, στον αγώνα για την επιβίωση, τα πράγματα δεν είναι πολύ καλύτερα. Ο Ιζυ, λοιπόν, «ιππότης και πότης», κατά την έκφραση του μεταφραστή Ικαρου Μπαμπασάκη, βρίσκεται στα όρια της απόγνωσης σε μια χώρα που φημίζεται ότι δίνει στον καθένα από μια ευκαιρία. Με τη φωτογραφία της λευκής κοπέλας στο χέρι περιπλανάται σε κακόφημες γειτονιές και σε επικίνδυνα στέκια, δρα, ψάχνει, τον συλλαμβάνουν αστυνομικοί, πεισμώνει, ερωτεύεται, πίνει μπέρμπον και βότκα. Κατά καιρούς μια εσωτερική φωνή, φωνή συνείδησης ή ελέγχου ή προστασίας, κατευθύνει τις πράξεις του και τον συμβουλεύει τι να κάνει σε κάθε δύσκολη στιγμή. Επίμονος και σκληρός, υποχρεώνεται να πολεμήσει σε μέτωπα πιο ύπουλα από εκείνα που γνώρισε και - ω, του θαύματος! -, ενώ οι νεκροί συσσωρεύονται γύρω του, κατορθώνει να επιβιώσει (και βεβαίως να πρωταγωνιστήσει και σε άλλες περιπέτειες που χρονικά φτάνουν ως το 1965). Βγαίνοντας αλώβητος από τον χαλασμό θα έχει κερδίσει μία ακόμη μάχη μα θα χάσει στην αγάπη. Ετσι δεν γίνεται και στην πραγματική ζωή;

Απόκληροι και περιθωριακοί, εβραίοι που γλίτωσαν από το Αουσβιτς και πήγαν στην Αμερική για να ορθοποδήσουν, εβραίοι που αντιμετωπίζονται ρατσιστικά όπως ακριβώς οι μαύροι, φτωχές γειτονιές Μεξικανών, κινέζικα φαγάδικα, μουσική τζαζ, η Σάνσετ Μπούλεβαρντ, μοιραίες γυναίκες, κλοπές χρημάτων, εκβιαστές, αστυνομικοί που αποκαλούν κάθε μαύρο πολίτη «σκυλάραπα», περιπολικά που κυνηγάνε τους νέγρους που συναντούν στον δρόμο τους και σκοτεινά οικογενειακά μυστικά είναι τα στοιχεία που μαζί με την ποιητική διάθεση του συγγραφέα καθιστούν το Ο διάβολος με το γαλάζιο φόρεμα γοητευτικό: ανάγνωσμα απολύτως πολιτικό και κοινωνικό.



Φίλιππος Φιλίππου (συγγραφέας)

Το ΒΗΜΑ, 06/01/2008