Ο πόθος καίει τα σωθικά

... Μια ανθολογία σχέσεων και προσώπων
... Η εποχή μας δεν ευνοεί το συναίσθημα γιατί ο άνθρωπος περιορίζεται στην ικανοποίηση της επιθυμίας, μια και ο τρόπος που ζει παγώνει αισθήματα και αγάπες.
... Ήρωες που μας μιλούν για τον πόθο που εξουθενώνει, ταπεινώνει ή εξυψώνει· για τις αντιφάσεις και τα αδιέξοδα των σχέσεων, για τα φαντάσματα της νύχτας, για ματαιωμένες ζωές, για πρόσωπα παγιεδευμένα ανάμεσα σε αισθήματα και λέξεις, χαμένα μέσα σε μυστικά και ψέματα μιας συμβατικής ζωής, μέσα σε λαβύρινθους συναισθημάτων, για πρόσωπα που συγχέουν τον πόθο και τον έρωτα με την αγάπη.
... Ήρωες που αναρωτιούνται αν υπάρχει αγάπη άνευ όρων και γιατί όταν σβήνει η επιθυμία πεθαίνει και ο έρωτας.

Χιούμορ, σαρκασμός και αυτοσαρκασμός, λαγνεία και αισθησιασμός. Η ιερότητα και η ενοχή της απόλαυσης. Και όλα αυτά μέσα από συνεχείς ανατροπές.

Από το οπισθόφυλλο του βιβλίου

ΚΡΙΤΙΚΗ



Εάν όντως «είμαστε η πρόφαση για τη ζωή του θανάτου», όπως διατείνεται με χαρακτηριστική αυτοπεποίθηση ο μαέστρος Γκαμπριέλ Ατλάν-Φεράρα, ο κύριος εκφραστής καταστατικών μουσικών ιδεών στο «Ενστικτο της Ινές» του Κάρλος Φουέντες, που κυκλοφορεί ήδη στα ελληνικά, επίσης από τον «Κέδρο», τότε κατά συνέπεια ο έρωτας θα πρέπει να συνιστά την κατεξοχήν ουσία, την κατεξοχήν προοπτική αυτής της πρόφασης. Ο Κώστας Μουρσελάς φαίνεται ότι ανήκει σε εκείνους που συμμερίζονται απολύτως αυτή την άποψη. Είναι κάτι που προκύπτει ευθέως από τα δέκα διηγήματα και τη μία νουβέλα, που απαρτίζουν την πρόσφατη αυτή συλλογή συμπλεγματικών σεξουαλικών εκτονώσεων, ατελέσφορων συναισθηματικών εμπειριών, εμβληματικών απιστιών και άλλων τραυματικών επαφών ενός μανικού, ερωτόληπτου συνήθως Εγώ, που επείγεται να προσκολληθεί στην αδίστακτη ή και δολοφονική κάποτε ετερότητα της διπλανής πόρτας (βλ. τον γελωτοποιό - εγκληματία του ύστερου, παραληρηματικού κομματιού με τίτλο «Συγκοινωνούντα δοχεία», σελ. 249 επ.)

Ο δημιουργός των «Βαμμένων κόκκινων μαλλιών», που μας έχει εθίσει όλα αυτά τα χρόνια στην απέριττη, ευκολοδιάβαστη, αλλά εξίσου διεισδυτική γραφή του, επιχειρεί σήμερα να αυτοπεριοριστεί με υποδειγματική συνέπεια σε πυκνά υφολογικά αποστάγματα, το μικρότερο σε έκταση από τα οποία μετά βίας προσεγγίζει τις πέντε σελίδες (βλ. ενδεικτικά το «Λυγμός και ανταρσία», σελ. 43 επ.). Αξιοποιώντας τις λεγόμενες «αμπελοφιλοσοφίες» της ζωής, όπως με έμφαση δεν παραλείπει συχνά να τονίσει, καθώς ξεδιπλώνει το κουβάρι αυτών των ακαταμάχητων, σαφώς αυτοκαταστροφικών έλξεων, ο Κώστας Μουρσελάς τεμαχίζει το μικροαστικό χωρόχρονο, επεμβαίνοντας στη ροή της καθημερινότητας. Αντιλαμβάνεται κανείς γρήγορα ότι ανακόπτει την αναμενόμενη, τη φυσική εξέλιξη των πραγμάτων, που είθισται να μας αφορούν άμεσα, για να εστιάσει την προσοχή του στο υπόγειο ρεύμα τους, στην υποδόρια φύση τους, στο τραγικό δηλαδή στοιχείο που μοιραία τα συνέχει. Το διήγημα είναι στην προκειμένη περίπτωση το μικρό κάτοπτρο που δείχνει σταθερά έρεβος.

Ερωτική έλξη και αυτοϋπονόμευση είναι έννοιες συμπληρωματικές. Ερωτική δαψίλεια, σεξουαλική πείνα και θυμοειδείς διαστροφές συνιστούν τους πασίγνωστους πόλους της εσωτερικής και εξωτερικής δράσης. Η πρωτοτυπία έγκειται στο ότι η φούγκα της εξιστόρησης τα συναιρεί όλα αυτά σε ένα δραστικό, ολοκληρωμένο αισθητικά κειμενικό μόρφωμα, το οποίο μας καλεί να το περιδιαβάσουμε στον αντίποδα της κοινοτοπίας, που κατά κανόνα μας κατακλύζει σήμερα. Βεβαίως διαφαίνεται στο βάθος των βιωματικών, εξαντλητικών αυτών καταπτώσεων σχεδόν πάντα ένα είδος παραμυθίας. Για να επαληθευτεί ακόμη μια φορά η ουράνια και δαιμόνια ταυτόχρονα υφή της σωματικής πλήρωσης, το όσιο και το ποταπό, όπου το πρώτο, που μετέχει του λεγομένου «θείου απηχήματος», τείνει να απορροφήσει εντελώς το δεύτερο.

Κατά τα άλλα, το εκκωφαντικό πόρισμα, που διατυπώνεται στις επιλογικές, εναργείς σελίδες αυτής της συγκομιδής, «Σκατά! Ο άνθρωπος είναι μια πανάθλια ιστορία. Και μεγαλειώδης, δε διαφωνώ. Εχει μέσα του και σκατά και μεγαλείο» (βλ. σελ. 268 επ.), που παραπέμπει προφανώς με τη σειρά της τόσο σε ανάλογες καζαντζακικές αποστροφές όσο και στη θρυλική πλέον ρήση του Ιερού Αυγουστίνου «inter faeces et urinam nascimur», ήτοι κατά λέξη «μεταξύ κοπράνων και ούρων γεννώμεθα», θέλει να υποστηρίξει συνειδητά το όλο οικοδόμημα της ανάλυσης αιτίων και αιτιατών, χωρίς να εξωραΐζει καταστάσεις ή να μυθοποιεί συμπεριφορές. Αποφεύγοντας τα κενά ή τα διφορούμενα σχήματα λόγου, τρυφερή ή σαρκαστική, όταν το απαιτούν οι περιστάσεις, ανατρεπτική ή κατ' αντιδιαστολή συντηρητική, η δοκιμασμένη διηγητική πρακτική προωθεί και στη σημερινή εκδοχή της την αποτελεσματική αποτύπωση του δράματος.

Επαρκής γνώστης των χρόνιων υπαρξιακών δεινών, συστηματικός παρατηρητής της ειδοποιού θεματικής διαφοράς, οπαδός των στερεών σκηνοθετικών εφαρμογών, ο συγγραφέας-ταξινόμος φωτίζει τους εσωτερικούς μας χώρους με σύνεση. Κλείνοντας με διδακτικές αντιστοιχίες θα ισχυριζόμουν ότι εκεί, π.χ., που ο Αλέξης Πανσέληνος διερμηνεύει ποιητικά-στοχαστικά τη σύγχρονη ή απώτερη πολιτική πράξη, ο Κώστας Μουρσελάς ανατέμνει σχολαστικά το σαρωτικό βάσανο, το οποίο στοιχειώνει εξ ορισμού το «ζωτικό φαίνεσθαι». 'Η, ακόμη, εκεί όπου ο Μάνος Ελευθερίου ανάγει φθαρμένα ήθη και συλλογικές μνήμες σε τοιχογραφίες παθημάτων, ο «Πόθος» που «καίει τα σωθικά» αναδιατυπώνει κατ' οικονομία την ανθρώπινη, εγγενή αντίφαση.



ΓΙΩΡΓΟΣ ΒΕΗΣ

ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ - 18/03/2005