Συλλογική οργάνωση και ελληνική διασπορά

Τα θεμέλια της πρώτης ελληνικής Κοινότητας στη Μασσαλία μπαίνουν το 1820 με την ίδρυση της ελληνορθόδοξης Εκκλησίας από εμπόρους, κυρίως Χιώτες, εγκατεστημένους ήδη μόνιμα στο λιμάνι. Η Κοινότητα ενδυναμώνεται με τη σταδιακή άφιξη άλλων εμπόρων από την Κωνσταντινούπολη και τα Ιόνια νησιά, γίνεται σύντομα σημαντικό μέλος της ελληνικής επιχειρηματικής διασποράς και επιβάλλεται στην οικονομική και κοινωνική ζωή της πόλης. Στις αρχές του 20ού αιώνα, μέλη των ίδιων πάντα αρχοντικών εμπορικών οικογενειών διοικούν την Κοινότητα και την ελληνορθόδοξη Εκκλησία.

Μετά το 1916, η σύνθεση και η κοινωνικοοικονομική διαστρωμάτωση της τοπικής ελληνικής διασποράς μεταβάλλονται ριζικά από διαδοχικά κύματα προσφύγων και μεταναστών. Αμφίδρομες σχέσεις και αλληλεπιδράσεις δημιουργούνται μεταξύ των κυρίων συνιστωσών της νέας πολυπληθούς και ετερογενούς παροικίας, οι οποίες εκφράζονται ανάλογα με τις ιστορικές συνθήκες και τα πρόσωπα, διαταράσσουν την κοινωνική συνοχή της και συντελούν αναπόφευκτα στην τελική και πλήρη διαφοροποίησή της.

Η πολύμορφη και εξαιρετικά ενδιαφέρουσα συλλογική οργάνωση και δραστηριότητα στους κόλπους της μασσαλιώτικης ελληνικής παροικίας κατά το πρώτο μισό του 20ού αιώνα, αποτυπώνει ανάγλυφα τον σταδιακό μετασχηματισμό της. Στόχος αυτού του βιβλίου είναι να φωτίσει τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά, τους πρωταγωνιστές και τα γεγονότα, και να αναδείξει τον τρόπο έκφρασης, διατήρησης και επιβίωσης της ελληνικής ταυτότητας στην πόλη.

Παρουσιάζονται για πρώτη φορά τόσο οι μεγαλοαστικές φιλανθρωπικές πρακτικές, οι ελιτίστικοι όμιλοι και λέσχες, όσο και οι προσφυγικοί συνοικιακοί σύλλογοι αλληλεγγύης, τα ναυτεργατικά σωματεία, οι αριστερές οργανώσεις του Μεσοπολέμου και του Εμφυλίου καθώς και οι εκκλησιαστικές ενώσεις. Μέσα από εξονυχιστική καταγραφή επιχειρείται η σφαιρική προσέγγιση των παραγόντων που διαμόρφωσαν την τοπική συλλογική έκφραση και καταδεικνύεται η σταδιακή δημοκρατικοποίηση της ελληνικής παροικίας. Περιλαμβάνεται επίσης ένα λεπτομερές βιογραφικό λεξικό, συνοδευόμενο από σπάνιες φωτογραφίες αρχείων.

Είναι το αποτέλεσμα μακρόχρονης και ενδελεχούς έρευνας σε έναν τεράστιο όγκο αρχειακών τεκμηρίων και έρχεται να καλύψει ένα σημαντικό κενό στη βιβλιογραφία για την ελληνική διασπορά στην Ευρώπη.