Ο ανέκδοτος διάκοσμος του ναού της Μεταμόρφωσης του Σωτήρος στις Κουκουβάουνες Αττικής

Η εκκλησιαστική ζωγραφική του 19ου και των μέσων του 20ού αιώνα, με την ύπαρξη ποικίλων τάσεων και με ανεξερεύνητο το μεγαλύτερο μέρος από το υπάρχον εικονογραφικό υλικό, είναι βέβαιο ότι αποτελεί ενδιαφέρον και ανοιχτό πεδίο νέων ερμηνειών για την ιστορία της τέχνης σε πολλά επίπεδα. Παρατηρώντας συνολικά ο θεατής-πιστός το μικρό σε έκταση και σαφώς ανολοκλήρωτο αυτό έργο των αδελφών Στέλιου και Χρήστου Σούτσου, σίγουρα δεν κατακλύζεται από μορφές και έντονα λεκτικά μηνύματα ικανά να του αιχμαλωτίσουν την προσοχή· όμως, παρόλα αυτά μπορούμε ανεπιφύλακτα να θεωρήσουμε ότι ανήκει στα έργα της περιόδου της Ναζαρηνής ζωγραφικής. Οι εικονίσεις των αγίων και οι μεγάλες παραστάσεις από τους αδελφούς Σούτσου δεν υπήρξαν χαρακτηριστικά έργα για την εποχή τους, ούτε και υψηλού επιπέδου. Παρόλα αυτά εντάχθηκαν και ολοκλήρωσαν την τελετουργία στον ναό της Μεταμόρφωσης, δηλαδή αποτέλεσαν αντικείμενο εκπλήρωσης της βαθιάς πίστης των κατοίκων του χωριού, στην επιτέλεση κάποιου αναμενόμενου θαύματος, βοήθειας ή πλέον σύνηθες ατομικής και οικογενειακής προστασίας. Οι υπάρχουσες εικονίσεις διατηρώντας τις ποικίλες αφιερώσεις και έχοντας με την πάροδο των χρόνων μετατραπεί πλέον σε ιστορικά έγγραφα του χωριού συνεχίζουν να υπενθυμίζουν στον πιστό τις συγκεκριμένες τότε καταστάσεις, αποδεικνύοντας ταυτόχρονα ότι η έννοια της παράδοσης διατηρείται ζωντανή, κυρίως στην επιτελεστική διάστασή της. Η απλή απεικόνιση βοηθά, ώστε να εννοήσουμε τους ποικίλους τρόπους με τους οποίους λειτουργεί η τέχνη στην εκκλησιαστική πραγματικότητα, φυσικά τις ενίοτε πιθανές αστοχίες αυτής της διαδικασίας ως και τους λόγους που οδηγούν εκεί. Οι αδελφοί Σούτσου υπήρξαν από τους τελευταίους, όχι πάντως και τόσο σημαντικούς εκπροσώπους του Ναζαρηνού κινήματος.

Περιεχόμενα:
Λίγα λόγια από τον δήμαρχο Μεταμόρφωσης
Πρόλογος
Ο ανέκδοτος διάκοσμος του ναού της Μεταμόρφωσης του Σωτήρος στις Κουκουβάουνες Αττικής. Συμβολή στην έρευνα και στη μελέτη του Ναζαρηνού κινήματος κατά τον 20ό αιώνα και του έργου των ζωγράφων Χρήστου και Στυλιανού Σούτσου
Το χωρίο Κουκουβάουνες στον χρόνο
Η Εκκλησία της Ελλάδος και οι κοινωνίες
Τα σχετικά με την ανέγερση του νεότερου ναού
Τοιχογραφικός διάκοσμος
Εικονογραφικό πρόγραμμα
Το κίνημα της Ναζαρηνής ζωγραφικής
Οι ζωγράφοι
Η θρησκευτικότητα των κατοίκων του χωρίου
Η λαογραφία των εικόνων
Επίλογος
Βιβλιογραφία
Summary
Ευρετήριο
Φωτογραφικό αρχείο

Πρόλογος: ΣΑΡΑΟΥΔΑΣ ΣΤΡΑΤΟΣ