Φόρμα - Η οπτική γλώσσα στον σύγχρονο σχεδιασμό

Η αντίληψή μας για τον σύγχρονο σχεδιασμό βασίζεται στην κατανόηση του τρόπου που αυτός οπτικοποιείται μέσα από τις διαφορετικές εκφάνσεις της φόρμας.

Η κατανόηση της φόρμας, αλλά και της διανοητικής και συναισθηματικής αίσθησης που μας προκαλεί, είναι εμπειρία άρρηκτα δεμένη με το φαινόμενο της ζωής. Άλλωστε, μόνο διαμέσου αυτής της εμπειρίας καταλαβαίνουμε την ευρύτερη έννοια τού σχεδιασμού. Ώπως τόνιζε, ήδη από το 1923 ο Vasilii Kandinsky: "Οι νόμοι οι διαχωρισμένοι και προικισμένοι με αυτόνομη ζωή των δύο μεγάλων βασιλείων, της τέχνης και της φύσης, θα μας οδηγήσουν στην κατανόηση του καθολικού νόμου της σύνθεσης του σύμπαντος και θα φωτίσουν την αυτόνομη συμμετοχή και των δύο σε μια υψηλότερη συνθετική τάξη". Ο Johannes Itten μιλάει πολύ συχνά για υποκειμενική διαίσθηση όσον αφορά τη δημιουργική διαδικασία αλλά και για κάποιες αντικειμενικές αισθητικές αξίες που προέρχονται από την εμπειρία και την παρατήρηση. "Οι διδασκαλίες και οι θεωρίες είναι καλές για τις ώρες της αδυναμίας. Στις ώρες της δύναμης τα προβλήματα λύνονται μέσω της διαίσθησης, σαν από μόνα τους [...] Εάν θέλουμε όμως να απελευθερωθούμε από τον υποκειμενικό περιορισμό, μπορούμε να το καταφέρουμε μόνο μέσω της επιστήμης και της γνώσης των αντικειμενικών θεμελιωδών νόμων".

Ο προβληματισμός για την καθολική ισχύ αντικειμενικών θεμελιωδών νόμων στο πεδίο των καλών αλλά και των εφαρμοσμένων τεχνών, αποκτά ιδιαίτερη αξία στην εποχή μας όπου τα πάντα μπορεί να είναι αποδεκτά ως καλλιτεχνική διαδικασία, γεγονός που αυτόματα καθιστά την αξιολόγησή τους πιο δύσκολη. Σε μια εποχή όπου τα όρια μεταξύ των επιμέρους τεχνών είναι δυσδιάκριτα· σε μια εποχή όπου οι εφαρμοσμένες τέχνες διεκδικούν τις ιδιαίτερες σταθερές αισθητικές και θεωρητικές τους αξίες, ώστε να μην ετεροκαθορίζονται ούτε ως "καλλιτεχνικές" ούτε ως "διακοσμητικές"· σε μια εποχή όπου η φόρμα έχει εμπλακεί σε μία περιπέτεια αυτονόμησης από τους αισθητικούς κανόνες που ίσχυαν για ό,τι ονομάζουμε "καθαρή ζωγραφική", "καθαρή γλυπτική" ή "καθαρή αρχιτεκτονική"· σε μια εποχή όπου τα πολυμέσα έχουν διαμορφώσει νέους όρους στην επικοινωνία και τη μορφή, η ανάγκη της γνώσης κάποιων σταθερών αισθητικών αξιών είναι παραπάνω από αναγκαία τόσο για την αξιολόγηση των έργων όσο και για την ίδια την καλλιτεχνική δημιουργία.

Το βιβλίο αυτό επιχειρεί να απαντήσει στο ερώτημα αν μια ανάλυση των σύγχρονων τάσεων μπορεί να στηρίζεται στις θεωρίες του Kandinsky, του Itten και του Arnheim και μέχρι ποιο σημείο μπορεί να επιτευχθεί κάτι τέτοιο. Στον βαθμό πάντως που δεν υφίσταται κάποια πιο αντικειμενική θεωρία, οι αρχές που στηρίζονται στην ανθρώπινη οπτική και ψυχολογική αντίληψη στο πλαίσιο αυτών των θεωριών μάς βοηθούν να κατανοήσουμε, ό,τι ονομάζουμε σήμερα τέχνη. Ας μου συγχωρεθεί λοιπόν η παράθεση γνωστών θεωριών για το σχήμα, το χρώμα και τη σύνθεση, οι οποίες όμως, εκτός των άλλων, δεν θα μπορούσαν να λείπουν από ένα διδακτικό βιβλίο. [...]

Από την Εισαγωγή της συγγραφέως στο βιβλίο