Εγχειρίδιο του καλού ταξιδιώτη

«Το ταξίδι είναι μια συνεχής δεύτερη ευκαιρία. Η εξερεύνηση των δυνατοτήτων, που ακυρώνουμε με την πιο απλή ή ανεπαίσθητη πράξη της καθημερινότητάς μας».
Για το ταξίδι λοιπόν.
Για τους δρόμους, τα κλειστά παντζούρια, τις χιονισμένες πόλεις, τα ποτάμια, τα δωμάτια των ξενοδοχείων, τις καρτ ποστάλ, το χρόνο και τον έρωτα.
Ένα βιβλίο για τις επιλογές και τις εμμονές του ταξιδιώτη.

Από το οπισθόφυλλο του βιβλίου

ΚΡΙΤΙΚΗ



Πρόκειται για την πρώτη απόπειρα της δόκιμης μεταφράστριας Αγορίτσας Μπακοδήμου στον χώρο της πρωτότυπης δημιουργικής γραφής. Η αναδρομή της στην ευρύτερη επικράτεια της περιηγητικής, επινοημένης ή μη μνήμης, συνιστά το απαραίτητο έναυσμα της εξομολογητικής, αυτοελεγχόμενης γραφής της. Η ταξιδιωτική εντύπωση, μετά την εκλεκτική, ολιγοήμερη συνήθως διαμονή της σε διάφορους τόπους, φιλτράρεται, υπομνηματίζεται και ταξινομείται σε νηφάλια, επιγραμματικά κείμενα.

Το διερευνητικό εγώ συναλλάσσεται σε ισότιμη βάση με το απόμακρο ή πλησιέστερο άλλο, χωρίς βασανιστικές προκαταλήψεις ή ισοπεδωτικές απλουστεύσεις. Ενας εποπτικός, σαφώς «έμπεδος νους» αναφέρεται στις εξής κύριες εστίες των διαδοχικών περιδιαβάσεων: Ζάκυνθος, Γερμανία (Δούναβης, Μόναχο, σύνορα με Δανία και Ρέγκενσμπουργκ), Ιρλανδία (Μπόλους Χεντ και Κορκ), Ηνωμένο Βασίλειο (Λονδίνο, Εδιμβούργο, Κορνουάλη και Σκοτία - Νησιά Μπιουτ, Σκάι), Αυστρία, Ιταλία (Ρώμη, Ταορμίνα, Φλωρεντία, Μιλάνο και Σιένα), Ελβετία (Γκάλεν, Λουκέρνη, Ζυρίχη), Παρίσι (Σταθμός «Αβυσσος», «Περ Λασέζ» και «Ορλί»), Πράγα, Κωνσταντινούπολη, Στοκχόλμη, Πυρηναία, Αμστερνταμ και Κρήτη.

Οι ταξιδιωτικοί αφορισμοί στο σύνολό τους περιποιούν εδώ ιδιαίτερη τιμή στη μοναδικότητα της κρίσιμης λεπτομέρειας, αποτυπώνουν τους σημαντικότερους κραδασμούς της ψυχής και αξιοποιούν με άνεση την εκάστοτε ειδοποιό διαφορά γεωγραφικών συνισταμένων - πολιτισμικού περιβάλλοντος - περιρρέουσας ατμόσφαιρας - θυμικής προαίρεσης.

Λαμβάνοντας προφανώς υπόψη ότι «στον βαθμό που αντιπροσωπεύει την κεντρική λατρεία και την αγία τράπεζα της καπιταλιστικής θρησκείας, ο τουρισμός αποτελεί σήμερα την υπ' αριθμόν ένα βιομηχανία του κόσμου, που εμπλέκει κάθε έτος πάνω από 650 εκατομμύρια ανθρώπους. Και δεν υπάρχει τίποτα περισσότερο εκπληκτικό από το γεγονός ότι εκατομμύρια συνηθισμένοι άνθρωποι κατορθώνουν να επιβάλουν στον ίδιο τον εαυτό τους, στο ίδιο τους το κορμί, τη δίχως αμφιβολία πλέον απελπισμένη εμπειρία που ο καθένας θα μπορούσε να αντιμετωπίσει: εκείνη της ανέκκλητης απώλειας κάθε χρήσης...», όπως διακρίνει με τη χαρακτηριστική του ενάργεια ο Giorgio Agamben (βλ. «Βεβηλώσεις», εκδόσεις «Αγρα», 2006), η Αγορίτσα Μπακοδήμου αναφέρεται συστηματικά στην εμπειρία εκείνη του «φωτισμού», την οποία συνεπάγεται εξ ορισμού η διακριτική και μετά λόγου επίσκεψή μας στη χωροταξική ετερότητα. Ετσι μόνο το ταξίδι μάς επιτρέπει να έρθουμε σε άμεση επαφή με τη μείζονα επιφάνεια των ερμηνειών του κοσμοειδώλου, διατείνεται εμμέσως πλην σαφώς το «Εγχειρίδιο του καλού ταξιδιώτη».

Παραθέτω ένα ενδεικτικό απόσπασμα: «Ο ήλιος στις βόρειες χώρες κάποιες φορές είναι δυνατός, όπως και στη Μεσόγειο, αλλά ούτε μια στιγμή δεν ξεγελιέμαι. Η οργιώδης βλάστηση με τους βαθείς τόνους του πράσινου τον ρουφάει και τον πνίγει σε απρόσμενα βάθη. Ξέρω ότι, σε αντίθεση με την ξερή σκόνη που κρύβεται κάτω από τα δικά μας χαμόκλαδα και τα φυτά -μια σκόνη τόσο γήινη που σε προφυλάσσει από κάθε υποψία Κάτω Κόσμου, άρα και θανάτου- εδώ υποβόσκει ένα χώμα αιώνια υγρό και σκοτεινό που καμία αχτίδα ήλιου δεν καταφέρνει να το στεγνώσει. Η επίφαση της μακαριότητας εγκυμονεί μια απειλή, μια υγρή φθορά, που παραμονεύει κάτω από την απατηλή επιφάνεια» (βλ. σελ. 54 επ.). Η διαύγαση του πρωτογενούς βιώματος είναι με άλλα λόγια ισόρροπη. Επικεντρωμένη σταθερά στις ουσίες, στα αίτια και στα αιτιατά του πρώτου κινούντος, που είναι η οριακή ταξιδιωτική έκσταση, η γραφή απομονώνει εν θερμώ όψεις τού υπέρ - αληθούς.

Οι κατακλείδες των κειμένων, τα οποία ενίοτε έχουν τη μορφή λειασμένων σπαραγμάτων, συνέχονται τόσο από την ιδιάζουσα παρρησία μιας νεοφώτιστης των οριζόντων όσο και από τη στοχαστική εσωστρέφεια μιας περιδεούς λογίας. Εστω εξ όνυχος οι επόμενες δύο προτάσεις: «Συμπάσχω σε τέτοιο βαθμό, που οι χτύποι της καρδιάς μου αυξάνονται, αρχίζουν τα δικά μου δάχτυλα να παίζουν νευρικά και αναμένω με δέος και ηδονή τη συναισθηματική υπερχείλιση που θα παρακολουθήσω. Και τότε συνειδητοποιώ ότι έχω αφεθεί, εκ προμελέτης, να βιώσω τον φόβο ενός ξένου, μια προσομοίωση με δίχτυ ασφαλείας, από εκείνες που, με τον έναν ή άλλο τρόπο, βρίσκουμε πάντα για να ικανοποιήσουμε το ένστικτο της διακινδύνευσης» (βλ. σελ. 84). Μέσα στα συντρίμμια, στις φιλότιμες επανακάμψεις και στις αναμφισβήτητες επιτεύξεις του τεχνολογικού μας ύφους, μέσα στους τραγικούς ερειπιώνες ή στις περιώνυμες κορυφώσεις του πολυπολιτιστικού παιχνιδιού, εμφιλοχωρεί συνειδητά η ταξιδιωτική έρευνα για ν' ανασύρει και να επεξεργαστεί διεξοδικά τους πολύτιμους λίθους της καθολικής αγωνίας του ανθρώπου να συμφιλιωθεί με τον χώρο που του δόθηκε να ζήσει.

Το αρχετυπικό ιδίωμα της συγκεκριμένης τοπιογραφίας θα καλεί πάντα τους συγγραφείς να σταθμίσουν τις δεδομένες δομές, να απομονώσουν τις καίριες σημασιολογικές αξίες και να εξάρουν την αυθεντία της χρησμικής συγκυρίας. Η Αγορίτσα Μπακοδήμου θέλει να ενταχθεί σ' αυτή την κατηγορία των δημιουργών. Πιστεύω ότι πληροί τις συναφείς προϋποθέσεις.



ΓΙΩΡΓΟΣ ΒΕΗΣ

ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ - 07/09/2007