Αναστοχασμοί για μια βιώσιμη κοινωνία της ευημερίας

Το νέο βιβλίο του Στέργιου Μπαμπανάση πραγματεύεται σε θεωρητικό και παγκόσμιο επίπεδο επίκαιρα θέματα της κοινωνικής προόδου, των ουτοπιών, των οραμάτων και της εφαρμογής τους, τις μακροχρόνιες ροπές εξέλιξης των κοινωνιών και του παγκόσμιου συστήματος τον 20ό αιώνα, σε σύγκριση με τον 19ο αιώνα και τις προβλέψεις για τον 21ο αιώνα. Με βάση την ανάλυση διακρίνει δύο αντιφατικές ροπές εξέλιξης. Από τη μια μεριά τις προοδευτικές ροπές δυναμικής ανάπτυξης της επιστήμης, της τεχνολογίας, της οικονομίας και της αύξησης του πλούτου, της βελτίωσης των συνθηκών εργασίας και διαβίωσης με τη μείωση του χρόνου εργασίας, τη βελτίωση της υγιεινής, της διατροφής και της κατανάλωσης, την αύξηση του αλφαβητισμού, του προσδόκιμου ζωής και της δημιουργίας του κοινωνικού κράτους. Από την άλλη μεριά υπάρχουν οι αρνητικές ροπές: οι υπέρμετρες ανισότητες εισοδημάτων, πλούτου και ευκαιριών σε εθνικό και παγκόσμιο επίπεδο, η εκτεταμένη φτώχεια, η αδυναμία του μισού περίπου πληθυσμού του πλανήτη να καλύψει τις βασικές ανάγκες του, οι οικονομικές κρίσεις και οι πόλεμοι, η ρύπανση του περιβάλλοντος, η αύξηση της θερμοκρασίας με κίνδυνο την υπερθέρμανση του Πλανήτη, η υπέρβαση της βιοϊκανότητας της Γης, η αύξηση του κινδύνου μείωσης της βιοποικιλότητας και κατάρρευσης του οικοσυστήματος, οι συχνές φυσικές καταστροφές και πανδημίες. Η ανθρωπότητα έχει φτάσει σε ένα νέο σταυροδρόμι με το δίλλημα να επιλέξει ή το δρόμο που οδηγεί στην καταστροφή του περιβάλλοντος και του πολιτισμού με συγκρούσεις, με πολέμους και με εξαθλίωση του πληθυσμού ή το δρόμο που οδηγεί στη γενίκευση της ευημερίας με την αξιοποίηση των δυνατοτήτων που δημιουργεί ο τεράστιος συσσωρευμένος υλικός, πνευματικός και θεσμικός πλούτος, οι νέες επιστημονικές γνώσεις και τεχνολογίες. Η αντιμετώπιση των παλιών και νέων οικονομικών, κοινωνικών και περιβαλλοντικών προβλημάτων δεν μπορεί να πραγματοποιηθεί με τον τρόπο που δημιουργήθηκαν. Χρειαζόμαστε νέα οράματα, νέα αναπτυξιακά μοντέλα και στρατηγικές, νέο τρόπο ζωής. Ο συγγραφέας του βιβλίου επιλέγει τον αισιόδοξο δεύτερο δρόμο προτείνοντας ως όραμα του 21ου αιώνα τη δημιουργία μιας βιώσιμης κοινωνίας της ευημερίας σε εθνικό και παγκόσμιο επίπεδο, με βιώσιμο περιβάλλον, βιώσιμη οικονομία και ανάπτυξη με γενίκευση της ευημερίας, με μεταρρυθμίσεις και ειρηνικά μέσα. Οι κύριες κατευθύνσεις της ανάπτυξης είναι ο πράσινος μετασχηματισμός, ο ψηφιακός μετασχηματισμός και ο εξανθρωπισμός των κοινωνιών και του παγκόσμιου συστήματος. Διατυπώνονται συγκεκριμένες προτάσεις για τις προϋποθέσεις και μεταρρυθμίσεις που απαιτούνται για την υλοποίηση του οράματος. Η στρατηγική του εξανθρωπισμού των κοινωνιών και του παγκόσμιου συστήματος έχει υιοθετηθεί από τον Οργανισμό των Ηνωμένων Εθνών. Αποβλέπει στην οικοδόμηση ενός κόσμου με βάση την ισότητα, τα ανθρώπινα δικαιώματα, χωρίς πολέμους και βία, με σεβασμό στο περιβάλλον, με βιωσιμότητα και ευημερία. Η σύλληψη αυτή συμπίπτει με τις κατευθύνσεις της σοσιαλδημοκρατίας, των πράσινων κινημάτων, του χριστιανισμού και με τη γνώμη διάφορων επιστημονικών ιδρυμάτων που θεωρούν εφικτή τη δημιουργία ενός καλύτερου κόσμου.

Από το οπισθόφυλλο του βιβλίου

Πρόλογος: Κάρολος Παπούλιας, Πρόεδρος της Ελληνικής Δημοκρατίας (2005-2015)

Περιεχόμενα

ΠΡΟΛΟΓΟΣ
ΕΙΣΑΓΩΓΗ
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΡΩΤΟ: Κοινωνική πρόοδος και δείκτες μέτρησής της
1.1 Η έννοια και οι μορφές της κοινωνικής προόδου
1.2 Δείκτες μέτρησης και αξιολόγησης της κοινωνικής προόδου
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΔΕΥΤΕΡΟ: Ουτοπίες και οράματα
2.1 Για την έννοια του οράματος και της ουτοπίας
2.2 Η ιδανική πολιτεία του Πλάτωνα: η πρώτη ουτοπία στην ιστορία της ανθρωπότητας
2.3 Οι μεσαιωνικές ουτοπίες
2.4 Ο κομμουνισμός: ουτοπία ή όραμα;
2.5 Το σοσιαλδημοκρατικό όραμα
2.6 Για την κοινωνία της λιτής αφθονίας και του λιτού βίου
2.7 Για το όραμα ενός νέου πρότυπου ζωής
2.8 Για την κοινωνία της ποιότητας και της γνώσης
2.9 Για την ανθρώπινη ανάπτυξη
2.10 Για την κοινωνία της ισότητας
2.11 Ευημερία χωρίς ανάπτυξη
2.12 Για την Αταξική Κοινωνία και την Άμεση Δημοκρατία
2.13 Προγνώσεις και προβλέψεις για το μέλλον
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΤΡΙΤΟ: Η ρύπανση του περιβάλλοντος και η κλιματική αλλαγή
3.1 Η αύξηση του οικολογικού αποτυπώματος του ανθρώπου και η υπέρβαση της βιοϊκανότητας του πλανήτη Γη
3.2 Η ρύπανση των κλάδων της οικονομίας
3.3 Τα όρια των μη ανανεώσιμων φυσικών πόρων και οι ανανεώσιμοι πόροι
3.4 Ο κίνδυνος κατάρρευσης του οικοσυστήματος και η μείωση της βιοποικιλότητας
3.5 Η ρύπανση του περιβάλλοντος και η διαχείριση των απορριμμάτων
3.6 Η κλιματική αλλαγή και οι αρνητικές επιπτώσεις της
3.7 Σύγκριση των περιβαλλοντικών επιδόσεων των καπιταλιστικών και των σοσιαλιστικών χωρών
3.8 Φυσικές καταστροφές και πανδημίες
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΤΕΤΑΡΤΟ: Οι νέες τεχνολογίες και ο ρόλος τους στο μετασχηματισμό της οικονομίας και της κοινωνίας
4.1 Η Επιστημονική - Τεχνολογική Επανάσταση και ο ρόλος της στο μετασχηματισμό της οικονομίας
4.2 Οι βιομηχανικές επαναστάσεις, τα κύματα εξέλιξής τους και οι επιπτώσεις τους
4.3 Ο ρόλος των νέων τεχνολογιών στο μετασχηματισμό της μελλοντικής κοινωνίας
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΕΜΠΤΟ: Το όραμα της βιώσιμης κοινωνίας της ευημερίας
5.1 Η έννοια της βιωσιμότητας και της βιώσιμης κοινωνίας
5.2 Στρατηγικές και προγράμματα για την προστασία του περιβάλλοντος
5.3 Η βιώσιμη οικονομία και η βιώσιμη ανάπτυξη
Τα βιώσιμα μοντέλα ανάπτυξης και η βιώσιμη οικονομία
Η οικονομική μεγέθυνση, η αύξηση του πληθυσμού και τα όριά τους
Η πράσινη ανάπτυξη των παραδοσιακών κλάδων της οικονομίας
Η δημιουργία νέων βιώσιμων τομέων της οικονομίας
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΕΚΤΟ: Προς μια ήπια παγκοσμιοποίηση, ένα δίκαιο και βιώσιμο παγκόσμιο σύστημα [...]
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΕΒΔΟΜΟ: Συμπεράσματα, συγκρίσεις και μεταρρυθμίσεις για τον εξανθρωπισμό του καπιταλισμού και τη βιώσιμη κοινωνία της ευημερίας
ΣΥΝΤΟΜΟΓΡΑΦΙΕΣ
ΕΥΧΑΡΙΣΤΙΕΣ
ΕΡΓΑ ΤΟΥ ΣΤΕΡΓΙΟΥ ΜΠΜΠΑΝΑΣΗ