Ειδικοί φόροι κατανάλωσης

Μετά την εναρμόνιση του Φόρου Κύκλου Εργασιών με την εξελιγμένη μορφή του Φ.Π.Α. και ενόψει της εγκαθίδρυσης της ενιαίας εσωτερικής αγοράς μεταξύ των κρατών μελών της Ε.Ε., κατέστη επιτακτική η εναρμόνιση των Ειδικών Φόρων Κατανάλωσης προς ένα ενιαίο κοινοτικό πρότυπο στα εξής προϊόντα: στα ορυκτέλαια, στα είδη επεξεργασμένου καπνού, στο οινόπνευμα και στα οινοπνευματώδη ποτά.

Επειδή οι εναρμονισμένοι προς το κοινοτικό δίκαιο ειδικοί φόροι κατανάλωσης επιβάλλονται σε είδη ευρείας κατανάλωσης και με ανελαστική ζήτηση, αποτελούσαν ανέκαθεν δραστικά δημοσιονομικά μέτρα των κρατών μελών για την άσκηση της εθνικής οικονομικής και κοινωνικής τους πολιτικής. Για τον ίδιο αυτό λόγο οι προσπάθειες της Επιτροπής για την εναρμόνιση των φόρων αυτών με την πρόταση των σχετικών σχεδίων οδηγιών, κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του 1980, προσέκρουσαν στην έντονη αντίδραση των κρατών μελών, στα πλαίσια του Συμβουλίου Υπουργών Ecofin, τα οποία δεν είχαν τη διάθεση να απολέσουν ένα τόσο σημαντικό τμήμα της φορολογικής τους κυριαρχίας.

Εξάλλου, όπως έχει παρατηρηθεί, η μεταφορά των κοινοτικών ρυθμίσεων των σχετικών με την εναρμόνιση των ειδικών φόρων κατανάλωσης στις εσωτερικές έννομες τάξεις των κρατών μελών, προκάλεσε σοβαρά προβλήματα ερμηνείας και εφαρμογής από αρμόδιες για την είσπραξη των φόρων αυτών εθνικές δημοσιονομικές αρχές, που κλήθηκαν να τα επιλύσουν τόσο τα εθνικά δικαστήρια όσο και κυρίως το Δικαστήριο των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων.

Η Ελλάδα, κάνοντας χρήση της ευχέρειας που της παρέχουν οι κοινοτικές οδηγίες, διατήρησε, εκτός από τους παραπάνω φόρους, και τον ειδικό φόρο κατανάλωσης επί των ΙΧ επιβατικών αυτοκινήτων, με τον οποίο όμως, όπως απεφάνθη με σειρά αποφάσεών του το Δικαστήριο των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων, εξακολουθούσε μέχρι το τέλος της δεκαετίας του 1990 να προκαλεί φορολογικές διακρίσεις σε βάρος των εισαγομένων από τα άλλα κράτη μέλη αυτοκινήτων.

Σκοπός της μελέτης αυτής είναι η προσέγγιση των προβλημάτων αυτών που απασχολούν τόσο την ελληνική δημοσιονομική πρακτική όσο και την αντίστοιχη πρακτική των άλλων κρατών μελών, καθώς επίσης η υποβολή προτάσεων για την ορθή από την άποψη ερμηνείας του κοινοτικού δικαίου αντιμετώπιση αυτών. Η συμβολή της μελέτης αυτής στην επίλυση των παραπάνω ζητημάτων καθίσταται ακόμη πιο χρήσιμη στον Έλληνα νομικό, αν ληφθεί υπόψη ότι, λόγω της ολιγόχρονης λειτουργίας του καθεστώτος της εσωτερικής αγοράς, τα εθνικά δικαστήρια της χώρας μας δεν έχουν ακόμη διαμορφώσει σχετική αξιόλογη νομολογία.