Μπαρόκ

Ο ορισμός της περιόδου του Μπαρόκ, το σύνολο δηλαδή των σύνθετων πολιτιστικών και καλλιτεχνικών εκφράσεων που αναπτύχθηκε στην Ευρώπη κατά τον 17ο αιώνα, εξακολουθεί να παραμένει αντικείμενο συζήτησης μεταξύ κριτικών και ιστορικών. Σε μια από τις πιο κοινά παραδεκτές έννοιες του, το Μπαρόκ περιγράφει, με επίκεντρο τη μεγαλοπρεπή Ρώμη, ορισμένες πτυχές της τέχνης του 17ου αιώνα που αναστάτωσαν τις αναλογίες και τη στατική αρμονία της Αναγέννησης -οι οποίες είχαν ήδη υπονομευθεί από τον Μανιερισμό του προηγούμενου αιώνα- μέσω της χρήσης καμπυλών, παράξενων κινήσεων των φορμών, των τολμηρών οπτικών της ψευδαίσθησης και της θεατρικότητας. Οι Bernini, Borromini, Da Cortona και Rubens ανήκουν στους βασικούς εκπροσώπους αυτού του ρεύματος. Αξιοσημείωτο είναι ότι σε αυτές τις δεδηλωμένες θεατρικές εκφράσεις η τέχνη του 17ου αιώνα περιελάμβανε και αρκετά διαφορετικές τάσεις, όπως ο νατουραλισμός των έργων του , ο κλασικισμός των έργων των του Caravaggio και Poussin, η οικειότητα του Vermeer και η εικονική ατμόσφαιρα των έργων των Rembrandt και Velazquez. Όντας αντανάκλαση των κοινωνικών, πολιτικών, επιστημονικών, πολιτιστικών και θρησκευτικών γεγονότων που σημάδεψαν βαθιά την ευρωπαϊκή κοινωνία, το Μπαρόκ φώτισε την Ισπανία, τη Γαλλία, τις Κάτω Χώρες και άλλες περιοχές της Ευρώπης, ακόμα και τον υπόλοιπο κόσμο, με νέα λαμπρότητα, από τη γέννηση του στην Ιταλία, όπου και υποστηρίχθηκε από την Εκκλησία και από ισχυρές οικογένειες. Ταυτόχρονα, η εμφάνιση νέων πατρώνων και συλλεκτών οδήγησε στην ιχνηλάτηση νέων δρόμων στη μουσική, στη λογοτεχνία και στο θέατρο. Στις αρχές του 18ου αιώνα, ακολουθώντας την ώριμη εξέλιξη του Μπαρόκ, γεννήθηκε στη Γαλλία το Ροκοκό -το οποίο διαδόθηκε αργότερα στην υπόλοιπη Ευρώπη- με χαρακτηριστικά τις αιθέριες φόρμες, το αραβικό στοιχείο (arabesque), την κομψότητα και τα φωτεινά χρώματα, τόσο στη ζωγραφική όσο και στη γλυπτική και την αρχιτεκτονική: αντί των ηρωικών ή ιερών θεμάτων υιοθέτησε μια πιο ελαφριά ματιά της αριστοκρατικής ζωής, ή σκηνές της καθημερινότητας, οι οποίες ήταν χαρούμενες, ή ιλαρές, ή ακόμα και σιωπηρές. Οι Watteau, Fragonard, Boucher, Canaletto και Bellotto ήταν εκπρόσωποι αυτής της τεχνοτροπίας στη ζωγραφική, ενώ στην αρχιτεκτονική ο Νeumann με την εντυπωσιακή Residenz (Οικία) στο Wurzburg είναι αξιοσημείωτος.