0
Your Καλαθι
Τα Θαυμαστά Μοναστήρια του Αγίου Όρους
Έτσι όπως τα είδε και τα σχεδίασε με ζήλο και πολλή επιμέλεια ο ευλαβής οδοιπόρος μοναχός
Περιγραφή
Εκδόσεις Αγιορείτικη Φωτοθήκη
Τα παρουσιάζει και τα σχολιάζει εδώ ο ΑΝΤΩΝΙΟΣ-ΑΙΜΙΛΙΟΣ ΤΑΧΙΑΙΟΣ, που περιγράφει και τη ζωή του σπουδαίου αυτού ανθρώπου.
Περιεχόμενα: ΤΟ ΑΓΙΟΝ ΟΡΟΣ ΣΤΗΝ ΑΡΧΑΙΑ ΡΩΣΙΚΗ ΓΡΑΜΜΑΤΕΙΑ
ΒΑΣΙΛΕΙΟΣ ΜΠΑΡΣΚΥ
Η ΠΡΩΤΗ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΟΡΟΥΣ
Η ΔΕΥΤΕΡΗ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΟΡΟΥΣ
ΤΟ ΜΟΝΑΣΤΗΡΙΑΚΟ ΤΥΠΙΚΟ ΤΗΣ ΛΑΥΡΑΣ
Η ΕΥΤΑΞΙΑ ΤΗΣ ΤΡΑΠΕΖΑΣ ΤΗΣ ΛΑΥΡΑΣ
Η ΕΚΚΛΗΣΙΑΣΤΙΚΗ ΤΑΞΗ ΤΗΣ ΛΑΥΡΑΣ, Η ΨΑΛΜΩΔΙΑ ΚΑΙ ΤΑ ΑΝΑΓΝΩΣΜΑΤΑ
ΤΟ ΤΥΠΙΚΟ ΤΗΣ ΜΟΝΗΣ ΙΒΗΡΩΝ
ΟΙ ΚΑΡΥΕΣ ΚΑΙ ΤΟ ΠΡΩΤΑΤΟ
ΤΟ ΤΡΟΠΟΣ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗΣ ΤΩΝ ΜΟΝΑΣΤΗΡΙΩΝ
Η ΤΥΧΗ ΤΟΥ ΧΕΙΡΟΓΡΑΦΟΥ ΤΟΥ ΜΠΑΡΣΚΥ
ΤΑ ΣΧΕΔΙΑ ΤΩΝ ΜΟΝΑΣΤΗΡΙΩΝ
ΥΠΟΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΚΑ
ΚΡΙΤΙΚΗ
Το Αγιον Όρος με την υπερχιλιετή ιστορία του ανέκαθεν συγκινούσε και ακόμη συγκινεί τους προσκυνητές ή τους ανά τους αιώνες περιηγητές. Το φυσικό περιβάλλον, τα θαυμάσια κτιριακά συγκροτήματα και κάθε είδους μνημεία, η ιδιαιτερότητα της ζωής των μοναχών, η βαθιά ορθόδοξη πνευματικότητα η οποία βιώνεται στον Αθω καθώς και πολλοί άλλοι παράγοντες ασκούσαν και ασκούν μια ιδιαίτερη γοητεία σε όλους τους επισκέπτες-προσκυνητές του αγιώνυμου Όρους. Ο αθωνικός μοναχισμός άσκησε καταλυτική επίδραση στον μοναχισμό όλων των ορθόδοξων λαών. Πολλά είναι τα βιβλία-περιηγήσεις που έχουν γραφτεί για το Αγιον Όρος, το καθένα δοσμένο με ξεχωριστό αφηγηματικό ή άλλον τρόπο.
Όσον αφορά τη Ρωσία, τη Μεγάλη Θηβαΐδα του Βορρά, παρατηρούμε ότι υπάρχει ιδιαίτερα ανεπτυγμένη σχετική με τον Αθω γραμματεία. Εξέχουσα θέση ανάμεσα στις περιηγήσεις-περιγραφές που σχετίζονται με το Αγιον Όρος κατέχει το έργο του ρώσου μοναχού Βασιλείου Γρηγορόβιτς Μπάρσκυ, ο οποίος περιηγήθηκε την Ιερή Πολιτεία το 1744, με τίτλο «Τα Θαυμαστά Μοναστήρια του Αγίου Όρους Αθω», έτσι όπως τα είδε και τα σχεδίασε με περίσσιο ζήλο και πολλή επιμέλεια ο ευλαβής οδοιπόρος μοναχός.
Ο Βασίλειος Γκριγκόριεβιτς Μπάρσκυ ήταν ο τριτότοκος γιος μιας δεκαμελούς οικογενείας και γεννήθηκε το 1701 στην πόλη του Κιέβου. Το 1723 άρχισε την περιήγησή του σε ξένες χώρες για να καταλήξει για πρώτη φορά το 1725 στο Αγιον Όρος. Το μοναχικό σχήμα το έλαβε στη Δαμασκό το 1734 από τον Πατριάρχη Αντιοχείας Σιλβέστρο, την 1η Ιανουαρίου. Το 1744 βρέθηκε για δεύτερη φορά στην Ιερή Πολιτεία, ως μοναχός αυτή τη φορά, ενώ το 1747 επανήλθε στη γενέτειρά του, όπου στις 7 Οκτωβρίου εξεδήμησε.
Αυτό το μνημειώδες έργο μας το παρουσιάζει και μας το σχολιάζει ο Αντώνιος-Αιμίλιος Ταχιάος σε ένα βιβλίο από τις εκδόσεις «Αγιορείτικη Φωτοθήκη Reprotime» (Θεσσαλονίκη, 1998). Πρόκειται για έναν καλά επιμελημένο και βιβλιοδετημένο τόμο 150 σελίδων ο οποίος αποτελεί πραγματικό κόσμημα για τις βιβλιοθήκες των φίλων του είδους. Μια έκδοση στην οποία μπορεί κανείς να βρει πληροφορίες, μέσα από τη συνοπτική καταγραφή, για τα κείμενα της αρχαίας ρωσικής γραμματείας που σχετίζονται με το Αγιον Όρος. Παρουσιάζεται επίσης από τον Αιμίλιο Ταχιάο η ζωή του μοναχού που συνέγραφε το βιβλίο Βασιλείου Γρηγόροβιτς Μπάρσκυ. Επίσης υπάρχουν εκτενή σχόλια για την πρώτη και τη δεύτερη περιγραφή (1725-1744) του Αγίου Όρους που κάνει ο Μπάρσκυ. Παρουσιάζονται επίσης μέσα στα κείμενα του ευσεβούς μοναχού με μοναδική ακρίβεια το μοναστηριακό τυπικό της Ιεράς Μονής Μεγίστης Λαύρας, η ευταξία της τράπεζάς της, η εκκλησιαστική τάξη, η ψαλμωδία, καθώς και τα αναγνώσματα της ομώνυμης μονής.
Εν συνεχεία παρουσιάζεται από τα κείμενα του ρώσου μοναχού-περιηγητή το τυπικό της Ιεράς Μονής Ιβήρων όπως το είδε και το κατέγραψε ο ίδιος με ιδιαίτερα γλαφυρό τρόπο. Εξέχουσα θέση όμως στις περιγραφές του ευλαβούς μοναχού κατέχει και η πρωτεύουσα του Μαριοσκέπαστου Όρους, οι Καρυές και το Πρωτάτο.
Για την τύχη των χειρογράφων του Μπάρσκυ καθώς και για τον τρόπο που περιγράφει τα μοναστήρια ο μοναχός μάς διαφωτίζει με τα σχόλιά του και τις επεξηγήσεις του ο κ. Αντώνιος-Αιμίλιος Ταχιάος.
Στο τέλος του μοναδικού για κάθε βιβλιοθήκη αυτού τόμου μπορεί κανείς να βρει 16 χειρόγραφα σχέδια, φτιαγμένα από τον ίδιο τον Μπάρσκυ, τα οποία είναι πρωτότυπα και πρωτόγνωρα στο είδος τους, μια και παρουσιάζουν με εξαιρετική ακρίβεια και απλότητα το αντικείμενό τους, το οποίο δεν είναι άλλο από τις Ιερές Μονές του Αγίου Όρους. Η φιάλη της Μονής Βατοπεδίου, η Μονή Φιλοθέου, οι Μονές Ιβήρων, Κουτλουμουσίου, Σταυρονικήτα, Παντοκράτορος, Εσφιγμένου, Ζωγράφου, Κασταμονίτου, Δοχειαρίου, Ξενοφώντος, το Ρώσικο Μοναστήρι, η Μονή Ξηροποτάμου και Σίμωνος Πέτρας, η Μονή Διονυσίου, Αγίου Παύλου καθώς και η Μονή Γρηγορίου είναι τα χειρόγραφα σχέδια που παρατίθενται στο βιβλίο ιδωμένα και σχεδιασμένα με ευλάβεια και ακρίβεια από τον Βασίλειο Μπάρσκυ.
Τέλος, σε αυτόν τον τόμο υπάρχουν κατατοπιστικές σημειώσεις και σχετική βιβλιογραφία. Παραθέτουμε ένα μικρό δείγμα γραφής του ρώσου μοναχού σχετικό με την τράπεζα της Ιεράς Μονής Μεγίστης Λαύρας:
«Όταν μετά τη Λειτουργία της Κυριακής ή εορτής εξέλθει ο εφημέριος από το ναό φορώντας μανδύα, προπορεύεται ο κηροφόρος (μερικές φορές και δύο κηροφόροι), με μανδύα και αυτός. Ο εφημέριος κρατάει πρόσφορο, με το οποίο θα γίνει στην τράπεζα "τρισάγιο" ή "ύψωση της Παναγίας". Ακολουθεί ο ηγούμενος με μανδύα και πατερίτσα και έπονται οι προηγούμενοι, χωρίς μανδύα, και ο αναγνώστης με μανδύα, ο οποίος διαβάζει το "Υψώσω σε". Έπονται όλοι οι υπόλοιποι πατέρες, οι οποίοι κατά τάξη κάθονται στους καθορισμένους γι' αυτούς τόπους. Τότε ο αναγνώστης ανεβαίνει στον άμβωνα και αρχίζει την ανάγνωση "εις επήκοον πάντων". Τις καθημερινές μόνος ο εφημέριος πηγαίνει στην τράπεζα, με μερικούς μοναχούς που τον ακολουθούν. Η ύψωση της Παναγίας όμως τελείται καθημερινώς όλο τον χρόνο, δύο φορές την ημέρα, το μεσημέρι αμέσως μετά το γεύμα και μετά τον Εσπερινό. Την εσπέρα υπάρχει μόνο ξηροφαγία.
Στο πρώτο τραπέζι κάθεται ο ηγούμενος μόνος του και, αν λείπει ή δεν υπάρχει ηγούμενος, μένει κενό. Στο δεύτερο τραπέζι κάθονται όλοι οι προηγούμενοι. Στο τρίτο, ο εφημέριος με όλους τους ιερομονάχους και τους ψάλτες. Στο τέταρτο, διαπρεπείς γέροντες μοναχοί και στο πέμπτο οι ιεροδιάκονοι και λοιποί μοναχοί, κατά την τάξη, όπως επίσης και οι δόκιμοι κοσμικοί».
Τα παρουσιάζει και τα σχολιάζει εδώ ο ΑΝΤΩΝΙΟΣ-ΑΙΜΙΛΙΟΣ ΤΑΧΙΑΙΟΣ, που περιγράφει και τη ζωή του σπουδαίου αυτού ανθρώπου.
Περιεχόμενα: ΤΟ ΑΓΙΟΝ ΟΡΟΣ ΣΤΗΝ ΑΡΧΑΙΑ ΡΩΣΙΚΗ ΓΡΑΜΜΑΤΕΙΑ
ΒΑΣΙΛΕΙΟΣ ΜΠΑΡΣΚΥ
Η ΠΡΩΤΗ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΟΡΟΥΣ
Η ΔΕΥΤΕΡΗ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΟΡΟΥΣ
ΤΟ ΜΟΝΑΣΤΗΡΙΑΚΟ ΤΥΠΙΚΟ ΤΗΣ ΛΑΥΡΑΣ
Η ΕΥΤΑΞΙΑ ΤΗΣ ΤΡΑΠΕΖΑΣ ΤΗΣ ΛΑΥΡΑΣ
Η ΕΚΚΛΗΣΙΑΣΤΙΚΗ ΤΑΞΗ ΤΗΣ ΛΑΥΡΑΣ, Η ΨΑΛΜΩΔΙΑ ΚΑΙ ΤΑ ΑΝΑΓΝΩΣΜΑΤΑ
ΤΟ ΤΥΠΙΚΟ ΤΗΣ ΜΟΝΗΣ ΙΒΗΡΩΝ
ΟΙ ΚΑΡΥΕΣ ΚΑΙ ΤΟ ΠΡΩΤΑΤΟ
ΤΟ ΤΡΟΠΟΣ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗΣ ΤΩΝ ΜΟΝΑΣΤΗΡΙΩΝ
Η ΤΥΧΗ ΤΟΥ ΧΕΙΡΟΓΡΑΦΟΥ ΤΟΥ ΜΠΑΡΣΚΥ
ΤΑ ΣΧΕΔΙΑ ΤΩΝ ΜΟΝΑΣΤΗΡΙΩΝ
ΥΠΟΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΚΑ
ΚΡΙΤΙΚΗ
Το Αγιον Όρος με την υπερχιλιετή ιστορία του ανέκαθεν συγκινούσε και ακόμη συγκινεί τους προσκυνητές ή τους ανά τους αιώνες περιηγητές. Το φυσικό περιβάλλον, τα θαυμάσια κτιριακά συγκροτήματα και κάθε είδους μνημεία, η ιδιαιτερότητα της ζωής των μοναχών, η βαθιά ορθόδοξη πνευματικότητα η οποία βιώνεται στον Αθω καθώς και πολλοί άλλοι παράγοντες ασκούσαν και ασκούν μια ιδιαίτερη γοητεία σε όλους τους επισκέπτες-προσκυνητές του αγιώνυμου Όρους. Ο αθωνικός μοναχισμός άσκησε καταλυτική επίδραση στον μοναχισμό όλων των ορθόδοξων λαών. Πολλά είναι τα βιβλία-περιηγήσεις που έχουν γραφτεί για το Αγιον Όρος, το καθένα δοσμένο με ξεχωριστό αφηγηματικό ή άλλον τρόπο.
Όσον αφορά τη Ρωσία, τη Μεγάλη Θηβαΐδα του Βορρά, παρατηρούμε ότι υπάρχει ιδιαίτερα ανεπτυγμένη σχετική με τον Αθω γραμματεία. Εξέχουσα θέση ανάμεσα στις περιηγήσεις-περιγραφές που σχετίζονται με το Αγιον Όρος κατέχει το έργο του ρώσου μοναχού Βασιλείου Γρηγορόβιτς Μπάρσκυ, ο οποίος περιηγήθηκε την Ιερή Πολιτεία το 1744, με τίτλο «Τα Θαυμαστά Μοναστήρια του Αγίου Όρους Αθω», έτσι όπως τα είδε και τα σχεδίασε με περίσσιο ζήλο και πολλή επιμέλεια ο ευλαβής οδοιπόρος μοναχός.
Ο Βασίλειος Γκριγκόριεβιτς Μπάρσκυ ήταν ο τριτότοκος γιος μιας δεκαμελούς οικογενείας και γεννήθηκε το 1701 στην πόλη του Κιέβου. Το 1723 άρχισε την περιήγησή του σε ξένες χώρες για να καταλήξει για πρώτη φορά το 1725 στο Αγιον Όρος. Το μοναχικό σχήμα το έλαβε στη Δαμασκό το 1734 από τον Πατριάρχη Αντιοχείας Σιλβέστρο, την 1η Ιανουαρίου. Το 1744 βρέθηκε για δεύτερη φορά στην Ιερή Πολιτεία, ως μοναχός αυτή τη φορά, ενώ το 1747 επανήλθε στη γενέτειρά του, όπου στις 7 Οκτωβρίου εξεδήμησε.
Αυτό το μνημειώδες έργο μας το παρουσιάζει και μας το σχολιάζει ο Αντώνιος-Αιμίλιος Ταχιάος σε ένα βιβλίο από τις εκδόσεις «Αγιορείτικη Φωτοθήκη Reprotime» (Θεσσαλονίκη, 1998). Πρόκειται για έναν καλά επιμελημένο και βιβλιοδετημένο τόμο 150 σελίδων ο οποίος αποτελεί πραγματικό κόσμημα για τις βιβλιοθήκες των φίλων του είδους. Μια έκδοση στην οποία μπορεί κανείς να βρει πληροφορίες, μέσα από τη συνοπτική καταγραφή, για τα κείμενα της αρχαίας ρωσικής γραμματείας που σχετίζονται με το Αγιον Όρος. Παρουσιάζεται επίσης από τον Αιμίλιο Ταχιάο η ζωή του μοναχού που συνέγραφε το βιβλίο Βασιλείου Γρηγόροβιτς Μπάρσκυ. Επίσης υπάρχουν εκτενή σχόλια για την πρώτη και τη δεύτερη περιγραφή (1725-1744) του Αγίου Όρους που κάνει ο Μπάρσκυ. Παρουσιάζονται επίσης μέσα στα κείμενα του ευσεβούς μοναχού με μοναδική ακρίβεια το μοναστηριακό τυπικό της Ιεράς Μονής Μεγίστης Λαύρας, η ευταξία της τράπεζάς της, η εκκλησιαστική τάξη, η ψαλμωδία, καθώς και τα αναγνώσματα της ομώνυμης μονής.
Εν συνεχεία παρουσιάζεται από τα κείμενα του ρώσου μοναχού-περιηγητή το τυπικό της Ιεράς Μονής Ιβήρων όπως το είδε και το κατέγραψε ο ίδιος με ιδιαίτερα γλαφυρό τρόπο. Εξέχουσα θέση όμως στις περιγραφές του ευλαβούς μοναχού κατέχει και η πρωτεύουσα του Μαριοσκέπαστου Όρους, οι Καρυές και το Πρωτάτο.
Για την τύχη των χειρογράφων του Μπάρσκυ καθώς και για τον τρόπο που περιγράφει τα μοναστήρια ο μοναχός μάς διαφωτίζει με τα σχόλιά του και τις επεξηγήσεις του ο κ. Αντώνιος-Αιμίλιος Ταχιάος.
Στο τέλος του μοναδικού για κάθε βιβλιοθήκη αυτού τόμου μπορεί κανείς να βρει 16 χειρόγραφα σχέδια, φτιαγμένα από τον ίδιο τον Μπάρσκυ, τα οποία είναι πρωτότυπα και πρωτόγνωρα στο είδος τους, μια και παρουσιάζουν με εξαιρετική ακρίβεια και απλότητα το αντικείμενό τους, το οποίο δεν είναι άλλο από τις Ιερές Μονές του Αγίου Όρους. Η φιάλη της Μονής Βατοπεδίου, η Μονή Φιλοθέου, οι Μονές Ιβήρων, Κουτλουμουσίου, Σταυρονικήτα, Παντοκράτορος, Εσφιγμένου, Ζωγράφου, Κασταμονίτου, Δοχειαρίου, Ξενοφώντος, το Ρώσικο Μοναστήρι, η Μονή Ξηροποτάμου και Σίμωνος Πέτρας, η Μονή Διονυσίου, Αγίου Παύλου καθώς και η Μονή Γρηγορίου είναι τα χειρόγραφα σχέδια που παρατίθενται στο βιβλίο ιδωμένα και σχεδιασμένα με ευλάβεια και ακρίβεια από τον Βασίλειο Μπάρσκυ.
Τέλος, σε αυτόν τον τόμο υπάρχουν κατατοπιστικές σημειώσεις και σχετική βιβλιογραφία. Παραθέτουμε ένα μικρό δείγμα γραφής του ρώσου μοναχού σχετικό με την τράπεζα της Ιεράς Μονής Μεγίστης Λαύρας:
«Όταν μετά τη Λειτουργία της Κυριακής ή εορτής εξέλθει ο εφημέριος από το ναό φορώντας μανδύα, προπορεύεται ο κηροφόρος (μερικές φορές και δύο κηροφόροι), με μανδύα και αυτός. Ο εφημέριος κρατάει πρόσφορο, με το οποίο θα γίνει στην τράπεζα "τρισάγιο" ή "ύψωση της Παναγίας". Ακολουθεί ο ηγούμενος με μανδύα και πατερίτσα και έπονται οι προηγούμενοι, χωρίς μανδύα, και ο αναγνώστης με μανδύα, ο οποίος διαβάζει το "Υψώσω σε". Έπονται όλοι οι υπόλοιποι πατέρες, οι οποίοι κατά τάξη κάθονται στους καθορισμένους γι' αυτούς τόπους. Τότε ο αναγνώστης ανεβαίνει στον άμβωνα και αρχίζει την ανάγνωση "εις επήκοον πάντων". Τις καθημερινές μόνος ο εφημέριος πηγαίνει στην τράπεζα, με μερικούς μοναχούς που τον ακολουθούν. Η ύψωση της Παναγίας όμως τελείται καθημερινώς όλο τον χρόνο, δύο φορές την ημέρα, το μεσημέρι αμέσως μετά το γεύμα και μετά τον Εσπερινό. Την εσπέρα υπάρχει μόνο ξηροφαγία.
Στο πρώτο τραπέζι κάθεται ο ηγούμενος μόνος του και, αν λείπει ή δεν υπάρχει ηγούμενος, μένει κενό. Στο δεύτερο τραπέζι κάθονται όλοι οι προηγούμενοι. Στο τρίτο, ο εφημέριος με όλους τους ιερομονάχους και τους ψάλτες. Στο τέταρτο, διαπρεπείς γέροντες μοναχοί και στο πέμπτο οι ιεροδιάκονοι και λοιποί μοναχοί, κατά την τάξη, όπως επίσης και οι δόκιμοι κοσμικοί».
ΚΩΣΤΑΣ ΤΣΑΟΥΣΗΣ, ΤΟ ΒΗΜΑ, 03-01-1999
Κριτικές
Δεν βρέθηκαν δημοσιεύσεις
