Σημειώσεις για μια επιτελεστική θεωρία της συνάθροισης

Η Τζούντιθ Μπάτλερ (Judith Butler) φωτίζει τη δυναμική της δημόσιας συνάθροισης κάτω από τις κυρίαρχες οικονομικές και πολιτικές συνθήκες, αναλύοντας τι σηματοδοτεί και πώς. Προσεγγίζοντας τις συναθροίσεις ως πολλαπλές μορφές συλλογικής δράσης, η Μπάτλερ επεκτείνει τη θεωρία της για την επιτελεστικότητα για να υποστηρίξει ότι η επισφάλεια –η καταστροφή των προϋποθέσεων της επιβίωσης– υπήρξε κινητήρια δύναμη και θεματική των σημερινών έντονα ορατών διαμαρτυριών.

Η Μπάτλερ διευρύνει τη θεωρία της επιτελεστικότητας πέρα από τις ομιλιακές πράξεις για να συμπεριλάβει τις ομαδικές ενέργειες σωμάτων. Οι συναθροίσεις σωμάτων έχουν μια εκφραστική διάσταση που δεν μπορεί να αναχθεί στο λόγο, γιατί το ίδιο το γεγονός ότι κάποιοι άνθρωποι συγκεντρώνονται «λέει» κάτι χωρίς να στηρίζεται πάντα στην ομιλία. Με βάση την άποψη της Χάνα Άρεντ για τη δράση, αναθεωρώντας ωστόσο τους ισχυρισμούς της για το ρόλο του σώματος στην πολιτική, η Μπάτλερ υποστηρίζει ότι οι ενσώματοι τρόποι συνεύρεσης, μεταξύ των οποίων και μορφές αλληλεγγύης από απόσταση, φανερώνουν μια νέα αντίληψη για το –θεμελιώδη για την πολιτική– δημόσιο χώρο της εμφάνισης.

Η Μπάτλερ συνδέει τη συνάθροιση με την επισφάλεια, επισημαίνοντας ότι ένα σώμα που υποφέρει κάτω από συνθήκες επισφάλειας εξακολουθεί να αντέχει και να αντιστέκεται κι ότι η κινητοποίηση αναδεικνύει αυτή τη διττή διάσταση της σωματικής ζωής. Όπως ακριβώς οι συναθροίσεις επιτρέπουν στα σώματα που απαιτούν τις βασικές ελευθερίες της κίνησης και του συνέρχεσθαι να φανούν και να ακουστούν, εκθέτουν επίσης και τις πρακτικές καταναγκασμού στις φυλακές, την αποδιάρθρωση της σοσιαλδημοκρατίας και το διαρκές αίτημα να αναγνωριστούν ως σημαντικές, ως εξίσου αξιοβίωτες, και οι ζωές των εξουσιαζόμενων. Με την ενεργοποίηση μιας μορφής ριζοσπαστικής αλληλεγγύης σε αντιπαράθεση με τις πολιτικές και οικονομικές δυνάμεις, ο «λαός» αναδύεται με μια νέα έννοια, βασισμένος στην αλληλεξάρτηση, άξιος πένθους, ευάλωτος και αντιστεκόμενος.