Η ευποιία στην Άνδρο, 19ος-20ος αιώνας

Σε μια εποχή όπως η σύγχρονη, που ο λόγος για τα προβλήματα της φτώχειας επανέρχεται στην επικαιρότητα, επανέρχεται, επίσης, η συζήτηση για τη συλλογική ευθύνη, την ανταποδοτικότητα του ατόμου προς την κοινωνία, την αίσθηση της κοινότητας.

Παρότι στη διάρκεια των τριών τελευταίων αιώνων, οι ελληνικές περιοχές, οι ελληνικές κοινότητες του εξωτερικού και το ελληνικό κράτος έχουν ωφεληθεί σοβαρά από το φαινόμενο του ευεργετισμού, δεν έχει γίνει, σε πανελλαδικό επίπεδο, η καταγραφή των πράξεων ευποιίας που διαμόρφωσαν μια πραγματικότητα και ένα πρότυπο δράσης που ακολουθήθηκε με συνέπεια για αιώνες.

Η Εταιρεία Ανδρίων Επιστημόνων δραστηριοποιείται σε θέματα επιστημονικού, κοινωνικού και μορφωτικού ενδιαφέροντος με στόχο να συμβάλει στην προβολή και ανάπτυξη της νήσου Άνδρου. Σε αυτό το πλαίσιο, υιοθέτησε την έρευνα και την έκδοση της μελέτης της ιστορικού Ελένης Μπενέκη σχετικά με τα κληροδοτήματα που σχετίζονται με την Άνδρο, προκειμένου να γίνει γνωστή η κοινωνική προσφορά των Ανδριωτών κατά τον 19ο και 20ό αιώνα. Το αντικείμενο της καταγραφής επεκτάθηκε στο συνολικότερο της ευποιίας, καθώς αυτό που ενδιαφέρει είναι η αγαθοεργός πρόθεση και πράξη, ανεξάρτητα από το ύψος της δωρεάς και τη νομική και θεσμική μορφή που το υποκείμενό τους είχε τη σκέψη να τους προσδώσει.

Στόχος είναι η ερμηνευτική αντιμετώπιση του φαινομένου, της ανδριώτικης εκδοχής της ευποιίας, με γνώμονα την οικονομική και κοινωνική ιστορία του τόπου και την ιστορία των νοοτροπιών. Πώς εντάσσεται το παράδειγμα της Άνδρου στο πλαίσιο άλλων νησιωτικών και πλοιοκτητικών κοινοτήτων; Επιπλέον, η εικόνα που αντικατοπτρίζεται μέσα από το πρίσμα της ευποιίας αποδεικνύεται διαφωτιστική σχετικά με το πώς μια τοπική οικονομία διαχειρίζεται τον πλούτο της, αλλά και αναφορικά με τη συμπλεκτική σχέση μεταξύ της άσκησης της τοπικής αυτοδιοίκησης και της ευποιίας.

Στην Άνδρο, η οικονομική και κοινωνική πραγματικότητα έχει μεταβληθεί τις τελευταίες δεκαετίες. Το γεγονός καλεί προς έναν προβληματισμό σχετικά με την καλύτερη δυνατή αξιοποίηση των δωρεών και κληροδοτημάτων στην κατεύθυνση της περαιτέρω ανάπτυξης του νησιού. Τέλος, το πόνημα μπορεί να λειτουργήσει όχι μόνον ως ένα υπομνηστικό ανθρώπων και αγαθοεργών προθέσεων, που καλεί προς μίμηση, αλλά και ως ένας ιδιότυπος οδηγός έργων, δημοσίων και κοινωφελών, που ακόμη καθορίζουν το τοπίο της Άνδρου.