Η εργατολατρεία

Σε αυτή τη μικρή μπροσούρα, ο Κάμιλο Μπερνέρι, ιστορική μορφή του ιταλικού αναρχισμού στον μεσοπόλεμο, που δολοφονήθηκε από τους σταλινικούς στην εξεγερμένη Βαρκελώνη το 1937, καταπιάνεται με ένα κρίσιμο ζήτημα στη θεωρία και την πρακτική του αναρχικού κινήματος: έχει την πρωτοκαθεδρία η εργατική τάξη (ή το προλεταριάτο) στην επίτευξη της ριζικής κοινωνικής αλλαγής, είναι η πάλη των τάξεων ο κινητήριος μοχλός της ιστορίας, υπάρχει η λεγόμενη "προλεταριακή ψυχή", που διακρίνει τους εργάτες-εκμεταλλευόμένους από όλους τους άλλους ανθρώπους και τους καθιστά, με μια θρησκευτική διάσταση, τους "εκλεκτούς" στη διαδικασία πραγμάτωσης της ισοελευθερίας; Την τουλάχιστον κριτική και επιφυλακτική απάντηση του Μπερνέρι, έρχεται να ενισχύσει μια άλλη τεράστια φιγούρα του ιταλικού (και όχι μόνο) αναρχικού κινήματος, ο Ερρίκο Μαλατέστα, που σε ένα εμβληματικό κείμενο του 1920 εκφράζει για μια ακόμη φορά τις αντιρρήσεις του για τον επαναστατικό χαρακτήρα του οργανωμένου εργατικού κινήματος, χωρίς βεβαίως να υποτιμά τη συμβολή του στον αγώνα για τη συνολική χειραφέτηση των εκμεταλλευομένων. Τέλος, υπάρχει και το κείμενο ενός σύγχρονου ιταλού αναρχικού θεωρητικού, του Τζιαμπιέτρο "Νίκο" Μπέρτι, που δίνει την ιστορική διάσταση του προβληματισμού για τη σχέση οικονομικών και πολιτικών αγώνων, αναδεικνύοντας τόσο τις θέσεις των ιταλών "εργατιστών" του 19ου αιώνα όσο και τις αντίστοιχες αναρχικές εκείνης της περιόδου.