0
Your Καλαθι
Η αγορά των κλεφτών ΜΕΤΑΧΕΙΡΙΣΜΕΝΟ
Μυθιστόρημα
Έκπτωση
31%
31%
Περιγραφή
«Όταν ο Νικ καταφέρνει να αποσπάσει από τη μητέρα του όλες της τις οικονομίες, πιστεύει ότι, αγοράζοντας ένα φορτηγό κι ένα φορτίο μήλα, θα καταφέρει να σταθεί ως ανεξάρτητος στις λαχαναγορές του Σαν Φραντσίσκο...» Με την "Αγορά των Κλεφτών" το ελληνικό κοινό γνωρίζει με καθυστέρηση 50 ετών ένα μεγάλο συγγραφέα ελληνικής καταγωγής. Ο Bezzerides εξερευνά τη σκοτεινή πλευρά του αμερικανικού ονείρου και ζωντανεύει την κουλτούρα των αγροτών, των μηχανικών, των γκαρσόνων στα στέκια της εθνικής και των απατεώνων της τελευταίας υποστάθμης. Αλλά πάνω απ’ όλα, ο ελληνικής καταγωγής συγγραφέας σκιαγραφεί με ζωντάνια τους αγώνες της πρώτης και δεύτερης γενιάς μεταναστών, που προσπαθούν να ξεφύγουν από το μεροκάματο και που βρίσκονται αντιμέτωποι με τη βία και το θάνατο. Το βιβλίο έγινε ταινία με τίτλο Thieves’ Highway από τον Ζυλ Ντασσέν το 1949.
ΚΡΙΤΙΚΗ
Δεν είναι πολλοί οι ποιητές και συγγραφείς ελληνικής καταγωγής που έχουν διαπρέψει στις χώρες όπου γεννήθηκαν ή μεγάλωσαν. Ενώ μερικοί από αυτούς ενδεικτική η καταγραφή έγιναν διάσημοι χάρη στην οικουμενικότητα του έργου τους (π.χ. ο γεννημένος στη Ρουμανία Παναΐτ Ιστράτι, οι πολιτογραφημένοι Γάλλοι Ζαν Μορεάς - Ιωάννης Παπαδιαμαντόπουλος και Νικολάς Σεγκύρ - Νικόλαος Επισκοπόπουλος, ο πολιτογραφημένος Ιάπων Λευκάδιος Χερν), ορισμένοι εξακολουθούν να παραμένουν άγνωστοι στο ελληνικό αναγνωστικό κοινό. Μόνο χάρη σε σποραδικά δημοσιεύματα έχει γίνει γνωστή η ύπαρξη κάποιων εξ αυτών, όπως για παράδειγμα του γεννημένου στο Μεξικό Ομηρου Αριτζή (βλ. «Η Λέξη», αρ. 110, 1992 και «Το Βήμα» / «Βιβλία», 21 Δεκεμβρίου 1997). Στα παραπάνω ονόματα πρέπει να προσθέσουμε και τον Α. Ι. Μπεζερίδη (Albert Isaac Bezzerides), του οποίου «Η αγορά των κλεφτών» (αγγλικός τίτλος Thieves Market), το ένα από τα τρία μυθιστορήματά του, εκδόθηκε πρόσφατα από τον Πατάκη.
Ο Α. Ι. Μπεζερίδης είναι αναμφίβολα ένας σπουδαίος συγγραφέας αυτή τη στέρεη εντύπωση σχηματίζει αμέσως ο αναγνώστης διαβάζοντας το βιβλίο του που σπατάλησε το ταλέντο και τον χρόνο του στο Χόλιγουντ γράφοντας σενάρια για λόγους βιοποριστικούς. Μολονότι ασχολήθηκε με τη συγγραφή από πολύ νωρίς, ο υπέργηρος πλέον μυθιστοριογράφος «ανακαλύφθηκε» ξανά μόλις το 1997, όταν επανεκδόθηκε στις ΗΠΑ «Η αγορά των κλεφτών» από το University of California Press, με πρόλογο του Γκάρρετ Ουάϊτ, και κυκλοφόρησε σχεδόν ταυτόχρονα για πρώτη φορά στα γαλλικά από τον Gallimard με εισαγωγή του Φιλίπ Γκαρνιέ.
Γεννημένος στη Μικρά Ασία το 1908 από έλληνα πατέρα και αρμένισσα μητέρα, ο Α. Ι. Μπεζερίδης μεγάλωσε στο Φρέσνο της Καλιφόρνιας σε συνθήκες απόλυτης φτώχειας. Μικρός βοηθούσε τον πατέρα του στη φόρτωση και εκφόρτωση αγροτικών προϊόντων που μετέφερε με κάρο αρχικά, με φορτηγό στη συνέχεια στις λαχαναγορές των μεγάλων πόλεων της περιοχής και αργότερα γράφτηκε σε κολέγιο, το οποίο παράτησε προτού πάρει πτυχίο επειδή αναγκάστηκε να εργαστεί προς εξασφάλιση του επιούσιου. Ασκησε διάφορα επαγγέλματα νυχτερινός μηχανικός σε ηλεκτρική εταιρεία, τεχνίτης μικροφωνικών εγκαταστάσεων, ηχολήπτης ραδιοφωνικών μεταδόσεων συναυλιών τζαζ ώσπου κατέληξε σεναριογράφος του κινηματογράφου και της τηλεόρασης. Το πρώτο του διήγημα, το «Πέρασμα στην αιωνιότητα», πουλήθηκε στο περιοδικό «Story» ενώ το αυτοβιογραφικό του μυθιστόρημα «Long Haul», που εκδόθηκε το 1938 κι έγινε ταινία το 1940 με τίτλο «They drive by night», παρά τη θετική κριτική του περιοδικού «Time», δεν ευτύχησε στις πωλήσεις. Το τρίτο μυθιστόρημά του είναι το «There Is a Happy Land», που εκδόθηκε το 1942.
«Η αγορά των κλεφτών», που κυκλοφόρησε το 1949 κι έγινε αμέσως ταινία από τον Ζυλ Ντασσέν με τίτλο «Thieves' highway», είναι ένα προλεταριακό μυθιστόρημα με σαφείς στόχους τηρουμένων των αναλογιών, μπορεί να τοποθετηθεί δίπλα στα «Σταφύλια της οργής» του Τζον Στάινμπεκ. Γραμμένο με κέφι και γρήγορους ρυθμούς παρά το θέμα του, ουδεμία σχέση έχει με τον βεβαρημένο με πολλά κλισέ σοσιαλιστικό ρεαλισμό , συγκαταλέγεται στα αριστουργήματα της «μαύρης» αμερικανικής λογοτεχνίας. Παρ' όλο που ο Gallimard, ο οίκος που μεταπολεμικά δημιούργησε τη serie noire, τον αγνοούσε συστηματικά επί πενήντα χρόνια, ο Α. Ι. Μπεζερίδης με το μικρής έκτασης έργο του τοποθετείται ισάξια δίπλα στον Τζιμ Τόμσον, τον Κόρνελ Ούλριτς, τον Ντέιβιντ Γκούντις, τους «καταραμένους» αμερικανούς συγγραφείς, οι οποίοι αγαπήθηκαν ιδιαιτέρως από τους γάλλους αναγνώστες ως οι κυριότεροι εκπρόσωποι του λογοτεχνικού είδους που επονομάστηκε νουάρ.
Κεντρικός ήρωας της «Αγοράς των κλεφτών» δεν υπάρχουν εδώ εγκλήματα, αστυνομικοί, ντετέκτιβ, έρευνες είναι ο Νικ Γκάρκος, νεαρός έλληνας μετανάστης, περιστασιακός εργάτης στα συσκευαστήρια φρούτων της Καλιφόρνιας η persona του συγγραφέα. Ο Νικ μετά τον θάνατο του πατέρα του, ενός ήπιου συνηθισμένου ανθρώπου, εργάτη επίσης, αποφασίζει να δραπετεύσει από τη μιζέρια της καθημερινής σκλαβιάς και να γίνει αφεντικό του εαυτού του, ακολουθώντας τη συμβουλή του: «Δεν είναι καλή η δουλειά στο συσκευαστήρια. Σπαταλάς τη ζωή σου. Αν θέλεις να φτάσεις κάπου, να δουλεύεις για πάρτη σου. Μ' ακούς, Νίκο;». Για να προχωρήσει όμως ο φιλόδοξος νεαρός από το όνειρο ως την πραγματοποίησή του χρειάζονται χρήματα, η απαραίτητη πρώτη ύλη για την επίτευξη των οποιωνδήποτε σχεδίων, την υλοποίηση όλων των οραμάτων. Κάποτε η θεά Τύχη φαίνεται να χαμογελάει στον Νικ, ο οποίος αποκτά επιτέλους τα πολυπόθητα χρήματα. Τα παίρνει σχεδόν με τη βία από τη μητέρα του τραγική ειρωνεία: αυτό συμβαίνει μετά τον θάνατο του πατέρα του και ακριβώς λόγω αυτού του γεγονότος όταν εισπράττει την ασφάλεια ζωής του νεκρού συζύγου της.
Σε αυτό το σημείο αρχίζει η μεγάλη περιπέτεια με την άδηλη έκβαση, ο αγώνας που φαινομενικά οδηγεί στο άγγιγμα του αμερικανικού ονείρου. Εχοντας ως πρότυπο έναν αρμένη μετανάστη, ο οποίος σε αντίθεση με τον πατέρα του κατόρθωσε ν' αποκτήσει ολόκληρο στόλο οχημάτων μεταφοράς αγαθών και να πλουτίσει, ο Νικ αγοράζει ένα φορτηγό και συνεταιρίζεται με τον Εντι, έναν φορτηγατζή με πείρα στις μεταφορές εμπορευμάτων. Αγοράζουν μαζί μεγάλη ποσότητα μήλων από έναν πολωνό αγρότη και ξεκινούν την πορεία προς το άγνωστο μέλλον με τα ρόδινα χρώματα. Η ψευδαίσθηση τους έχει κατακτήσει ολοκληρωτικά. Υστερα από μια μετ' εμποδίων κούρσα στους αφιλόξενους αυτοκινητόδρομους της Καλιφόρνιας εδώ έχουμε ένα «μυθιστόρημα δρόμου», κάμποσα χρόνια πριν από το «Στον δρόμο» του Τζακ Κέρουακ ο Νικ φτάνει πρώτος στη λαχαναγορά του Αγίου Φραγκίσκου, αγνοώντας την τύχη του συνεταίρου του. Καθώς περιμένει την άφιξη του Εντι, κι ενώ προσδοκά να πουλήσει τα μήλα σε καλή τιμή, πέφτει στα δίχτυα μιας ομάδας «τρωκτικών» της αγοράς χονδρέμποροι, χαμάληδες, οδηγοί, χαρτοπαίκτες, πόρνες και νταβατζήδες που επιβιώνουν εκμεταλλευόμενοι τον μόχθο των φιλόπονων βιοπαλαιστών.
Αυτοί οι κηφήνες αποτελούν την αγορά των κλεφτών. Πρόκειται για μια αδίστακτη δράκα κατεργαραίων, οι οποίοι ανήκουν μεν στους νομιμόφρονες λίγο - πολύ πολίτες αλλά δρουν ως υπόκοσμος. Δεν παίζουν τίμια το παιχνίδι της ελεύθερης αγοράς με τους όρους δηλαδή που παίζεται ανέκαθεν στις ανθρώπινες κοινωνίες , αντιθέτως κάνουν «κόλπα» και χρησιμοποιούν αθέμιτους τρόπους για να εξαπατήσουν τους συναλλασσόμενους μαζί τους. «Στο επόμενο βιβλίο μου σκοπεύω να γράψω για την τεράστια ποικιλία από κατεργαριές που είδα, όχι μόνο όταν δούλευα με τον πατέρα μου αλλά και αργότερα, που δούλευα μόνος» δηλώνει ο Α. Ι. Μπεζερίδης.
Στο τέλος, ο Νικ Γκάρκος, έχοντας χάσει κάθε υπόλειμμα νιότης και αθωότητας, διατηρώντας ωστόσο ακέραια τα αποθέματα γενναιότητας και ανθρωπιάς μέσα του, συνειδητοποιεί το αδύνατο του πράγματος, το μάταιο κάθε παρόμοιας προσπάθειας. Σκέφτεται πόσο αμείλικτοι είναι οι νόμοι της πιάτσας, πόσο σκληρός, ανάλγητος και ύπουλος πρέπει να είναι κανείς για να επιβιώσει σε αυτή την ανθρώπινη ζούγκλα, όπου επικρατεί το δίκαιο του ισχυροτέρου και όπου οι ευάλωτοι χαρακτήρες συνθλίβονται. «Χρειαζόταν μια σκληράδα που ήξερε ότι δεν είχε. Δεν θα ήταν ποτέ ικανός να ρίξει τον άλλο, θα ήταν πάντοτε ο πρώτος που θα πέταγε τα όπλα του, περισσότερο από δέος παρά από ηττοπάθεια» σημειώνει ο συγγραφέας - αφηγητής. Η ψευδαίσθηση διαλύεται λοιπόν, η ήττα καταγράφεται ως αμετάκλητο γεγονός.
Να θυμίσουμε εδώ ότι τα νουάρ αφηγήματα παραπέμπουν στον καθημερινό τρόμο, στη μοναξιά, στην ανέχεια, στην ενοχή, στην απόγνωση και κυρίως στην αίσθηση πως οι καταχθόνιες δυνάμεις που επιβουλεύονται το καλό της ανθρωπότητας τελικά υπερισχύουν και κυριαρχούν. Σε αυτό το λογοτεχνικό είδος που άνθησε στις ΗΠΑ και αγαπήθηκε ιδιαίτερα στη Γαλλία δεν υπάρχει χάπι εντ, οι ήρωες δεν έχουν παρόν ούτε μέλλον, τα πάντα είναι σκοτεινά, από πουθενά δεν διαφαίνονται σημάδια ελπίδας, οι ρωγμές απ' όπου προβάλλουν ενίοτε κάποιες αχτίδες φωτός γρήγορα κλείνουν. Η πένα του Α. Ι. Μπεζερίδη, μολονότι συνοδοιπορεί ως ένα σημείο μ' εκείνην του κομμουνιστή ομοτέχνου του Τζιμ Τόμσον, προχωράει παραπέρα: δεν αρκείται στην εκδήλωση συμπόνιας προς τους ανέργους και τους ενδεείς, τα απορρίμματα του καπιταλισμού, μα καταγγέλλει ταυτόχρονα τους εκμεταλλευτές κάθε είδους. Επιπλέον, ο στόχος του να δείξει την πραγματική εικόνα της μεταπολεμικής Αμερικής, να περιγράψει τον αγώνα για επιβίωση, το πείσμα για κοινωνική άνοδο, το ψυχοφθόρο κυνήγι του αμερικανικού ονείρου, τη θεμιτή επιδίωξη της ευτυχίας, όπως διατυπώθηκε από τον Τόμας Τζέφερσον στη Διακήρυξη της Ανεξαρτησίας, επιτυγχάνεται πλήρως.
Ο λυρισμός του συγγραφέα και η τρυφερή ματιά του πάνω στους ήρωες του μυθιστορήματος αποδίδονται εξαιρετικά από τη μεταφράστρια Χίλντα Παπαδημητρίου, ενώ ο επίλογος, γραμμένος από τον ίδιο, και η φιλμογραφία συμβάλλουν στην κατανόηση της ζωής και του έργου του.
Φίλιππος Φιλίππου
ΤΟ ΒΗΜΑ, 23-08-1998
ΚΡΙΤΙΚΗ
Δεν είναι πολλοί οι ποιητές και συγγραφείς ελληνικής καταγωγής που έχουν διαπρέψει στις χώρες όπου γεννήθηκαν ή μεγάλωσαν. Ενώ μερικοί από αυτούς ενδεικτική η καταγραφή έγιναν διάσημοι χάρη στην οικουμενικότητα του έργου τους (π.χ. ο γεννημένος στη Ρουμανία Παναΐτ Ιστράτι, οι πολιτογραφημένοι Γάλλοι Ζαν Μορεάς - Ιωάννης Παπαδιαμαντόπουλος και Νικολάς Σεγκύρ - Νικόλαος Επισκοπόπουλος, ο πολιτογραφημένος Ιάπων Λευκάδιος Χερν), ορισμένοι εξακολουθούν να παραμένουν άγνωστοι στο ελληνικό αναγνωστικό κοινό. Μόνο χάρη σε σποραδικά δημοσιεύματα έχει γίνει γνωστή η ύπαρξη κάποιων εξ αυτών, όπως για παράδειγμα του γεννημένου στο Μεξικό Ομηρου Αριτζή (βλ. «Η Λέξη», αρ. 110, 1992 και «Το Βήμα» / «Βιβλία», 21 Δεκεμβρίου 1997). Στα παραπάνω ονόματα πρέπει να προσθέσουμε και τον Α. Ι. Μπεζερίδη (Albert Isaac Bezzerides), του οποίου «Η αγορά των κλεφτών» (αγγλικός τίτλος Thieves Market), το ένα από τα τρία μυθιστορήματά του, εκδόθηκε πρόσφατα από τον Πατάκη.
Ο Α. Ι. Μπεζερίδης είναι αναμφίβολα ένας σπουδαίος συγγραφέας αυτή τη στέρεη εντύπωση σχηματίζει αμέσως ο αναγνώστης διαβάζοντας το βιβλίο του που σπατάλησε το ταλέντο και τον χρόνο του στο Χόλιγουντ γράφοντας σενάρια για λόγους βιοποριστικούς. Μολονότι ασχολήθηκε με τη συγγραφή από πολύ νωρίς, ο υπέργηρος πλέον μυθιστοριογράφος «ανακαλύφθηκε» ξανά μόλις το 1997, όταν επανεκδόθηκε στις ΗΠΑ «Η αγορά των κλεφτών» από το University of California Press, με πρόλογο του Γκάρρετ Ουάϊτ, και κυκλοφόρησε σχεδόν ταυτόχρονα για πρώτη φορά στα γαλλικά από τον Gallimard με εισαγωγή του Φιλίπ Γκαρνιέ.
Γεννημένος στη Μικρά Ασία το 1908 από έλληνα πατέρα και αρμένισσα μητέρα, ο Α. Ι. Μπεζερίδης μεγάλωσε στο Φρέσνο της Καλιφόρνιας σε συνθήκες απόλυτης φτώχειας. Μικρός βοηθούσε τον πατέρα του στη φόρτωση και εκφόρτωση αγροτικών προϊόντων που μετέφερε με κάρο αρχικά, με φορτηγό στη συνέχεια στις λαχαναγορές των μεγάλων πόλεων της περιοχής και αργότερα γράφτηκε σε κολέγιο, το οποίο παράτησε προτού πάρει πτυχίο επειδή αναγκάστηκε να εργαστεί προς εξασφάλιση του επιούσιου. Ασκησε διάφορα επαγγέλματα νυχτερινός μηχανικός σε ηλεκτρική εταιρεία, τεχνίτης μικροφωνικών εγκαταστάσεων, ηχολήπτης ραδιοφωνικών μεταδόσεων συναυλιών τζαζ ώσπου κατέληξε σεναριογράφος του κινηματογράφου και της τηλεόρασης. Το πρώτο του διήγημα, το «Πέρασμα στην αιωνιότητα», πουλήθηκε στο περιοδικό «Story» ενώ το αυτοβιογραφικό του μυθιστόρημα «Long Haul», που εκδόθηκε το 1938 κι έγινε ταινία το 1940 με τίτλο «They drive by night», παρά τη θετική κριτική του περιοδικού «Time», δεν ευτύχησε στις πωλήσεις. Το τρίτο μυθιστόρημά του είναι το «There Is a Happy Land», που εκδόθηκε το 1942.
«Η αγορά των κλεφτών», που κυκλοφόρησε το 1949 κι έγινε αμέσως ταινία από τον Ζυλ Ντασσέν με τίτλο «Thieves' highway», είναι ένα προλεταριακό μυθιστόρημα με σαφείς στόχους τηρουμένων των αναλογιών, μπορεί να τοποθετηθεί δίπλα στα «Σταφύλια της οργής» του Τζον Στάινμπεκ. Γραμμένο με κέφι και γρήγορους ρυθμούς παρά το θέμα του, ουδεμία σχέση έχει με τον βεβαρημένο με πολλά κλισέ σοσιαλιστικό ρεαλισμό , συγκαταλέγεται στα αριστουργήματα της «μαύρης» αμερικανικής λογοτεχνίας. Παρ' όλο που ο Gallimard, ο οίκος που μεταπολεμικά δημιούργησε τη serie noire, τον αγνοούσε συστηματικά επί πενήντα χρόνια, ο Α. Ι. Μπεζερίδης με το μικρής έκτασης έργο του τοποθετείται ισάξια δίπλα στον Τζιμ Τόμσον, τον Κόρνελ Ούλριτς, τον Ντέιβιντ Γκούντις, τους «καταραμένους» αμερικανούς συγγραφείς, οι οποίοι αγαπήθηκαν ιδιαιτέρως από τους γάλλους αναγνώστες ως οι κυριότεροι εκπρόσωποι του λογοτεχνικού είδους που επονομάστηκε νουάρ.
Κεντρικός ήρωας της «Αγοράς των κλεφτών» δεν υπάρχουν εδώ εγκλήματα, αστυνομικοί, ντετέκτιβ, έρευνες είναι ο Νικ Γκάρκος, νεαρός έλληνας μετανάστης, περιστασιακός εργάτης στα συσκευαστήρια φρούτων της Καλιφόρνιας η persona του συγγραφέα. Ο Νικ μετά τον θάνατο του πατέρα του, ενός ήπιου συνηθισμένου ανθρώπου, εργάτη επίσης, αποφασίζει να δραπετεύσει από τη μιζέρια της καθημερινής σκλαβιάς και να γίνει αφεντικό του εαυτού του, ακολουθώντας τη συμβουλή του: «Δεν είναι καλή η δουλειά στο συσκευαστήρια. Σπαταλάς τη ζωή σου. Αν θέλεις να φτάσεις κάπου, να δουλεύεις για πάρτη σου. Μ' ακούς, Νίκο;». Για να προχωρήσει όμως ο φιλόδοξος νεαρός από το όνειρο ως την πραγματοποίησή του χρειάζονται χρήματα, η απαραίτητη πρώτη ύλη για την επίτευξη των οποιωνδήποτε σχεδίων, την υλοποίηση όλων των οραμάτων. Κάποτε η θεά Τύχη φαίνεται να χαμογελάει στον Νικ, ο οποίος αποκτά επιτέλους τα πολυπόθητα χρήματα. Τα παίρνει σχεδόν με τη βία από τη μητέρα του τραγική ειρωνεία: αυτό συμβαίνει μετά τον θάνατο του πατέρα του και ακριβώς λόγω αυτού του γεγονότος όταν εισπράττει την ασφάλεια ζωής του νεκρού συζύγου της.
Σε αυτό το σημείο αρχίζει η μεγάλη περιπέτεια με την άδηλη έκβαση, ο αγώνας που φαινομενικά οδηγεί στο άγγιγμα του αμερικανικού ονείρου. Εχοντας ως πρότυπο έναν αρμένη μετανάστη, ο οποίος σε αντίθεση με τον πατέρα του κατόρθωσε ν' αποκτήσει ολόκληρο στόλο οχημάτων μεταφοράς αγαθών και να πλουτίσει, ο Νικ αγοράζει ένα φορτηγό και συνεταιρίζεται με τον Εντι, έναν φορτηγατζή με πείρα στις μεταφορές εμπορευμάτων. Αγοράζουν μαζί μεγάλη ποσότητα μήλων από έναν πολωνό αγρότη και ξεκινούν την πορεία προς το άγνωστο μέλλον με τα ρόδινα χρώματα. Η ψευδαίσθηση τους έχει κατακτήσει ολοκληρωτικά. Υστερα από μια μετ' εμποδίων κούρσα στους αφιλόξενους αυτοκινητόδρομους της Καλιφόρνιας εδώ έχουμε ένα «μυθιστόρημα δρόμου», κάμποσα χρόνια πριν από το «Στον δρόμο» του Τζακ Κέρουακ ο Νικ φτάνει πρώτος στη λαχαναγορά του Αγίου Φραγκίσκου, αγνοώντας την τύχη του συνεταίρου του. Καθώς περιμένει την άφιξη του Εντι, κι ενώ προσδοκά να πουλήσει τα μήλα σε καλή τιμή, πέφτει στα δίχτυα μιας ομάδας «τρωκτικών» της αγοράς χονδρέμποροι, χαμάληδες, οδηγοί, χαρτοπαίκτες, πόρνες και νταβατζήδες που επιβιώνουν εκμεταλλευόμενοι τον μόχθο των φιλόπονων βιοπαλαιστών.
Αυτοί οι κηφήνες αποτελούν την αγορά των κλεφτών. Πρόκειται για μια αδίστακτη δράκα κατεργαραίων, οι οποίοι ανήκουν μεν στους νομιμόφρονες λίγο - πολύ πολίτες αλλά δρουν ως υπόκοσμος. Δεν παίζουν τίμια το παιχνίδι της ελεύθερης αγοράς με τους όρους δηλαδή που παίζεται ανέκαθεν στις ανθρώπινες κοινωνίες , αντιθέτως κάνουν «κόλπα» και χρησιμοποιούν αθέμιτους τρόπους για να εξαπατήσουν τους συναλλασσόμενους μαζί τους. «Στο επόμενο βιβλίο μου σκοπεύω να γράψω για την τεράστια ποικιλία από κατεργαριές που είδα, όχι μόνο όταν δούλευα με τον πατέρα μου αλλά και αργότερα, που δούλευα μόνος» δηλώνει ο Α. Ι. Μπεζερίδης.
Στο τέλος, ο Νικ Γκάρκος, έχοντας χάσει κάθε υπόλειμμα νιότης και αθωότητας, διατηρώντας ωστόσο ακέραια τα αποθέματα γενναιότητας και ανθρωπιάς μέσα του, συνειδητοποιεί το αδύνατο του πράγματος, το μάταιο κάθε παρόμοιας προσπάθειας. Σκέφτεται πόσο αμείλικτοι είναι οι νόμοι της πιάτσας, πόσο σκληρός, ανάλγητος και ύπουλος πρέπει να είναι κανείς για να επιβιώσει σε αυτή την ανθρώπινη ζούγκλα, όπου επικρατεί το δίκαιο του ισχυροτέρου και όπου οι ευάλωτοι χαρακτήρες συνθλίβονται. «Χρειαζόταν μια σκληράδα που ήξερε ότι δεν είχε. Δεν θα ήταν ποτέ ικανός να ρίξει τον άλλο, θα ήταν πάντοτε ο πρώτος που θα πέταγε τα όπλα του, περισσότερο από δέος παρά από ηττοπάθεια» σημειώνει ο συγγραφέας - αφηγητής. Η ψευδαίσθηση διαλύεται λοιπόν, η ήττα καταγράφεται ως αμετάκλητο γεγονός.
Να θυμίσουμε εδώ ότι τα νουάρ αφηγήματα παραπέμπουν στον καθημερινό τρόμο, στη μοναξιά, στην ανέχεια, στην ενοχή, στην απόγνωση και κυρίως στην αίσθηση πως οι καταχθόνιες δυνάμεις που επιβουλεύονται το καλό της ανθρωπότητας τελικά υπερισχύουν και κυριαρχούν. Σε αυτό το λογοτεχνικό είδος που άνθησε στις ΗΠΑ και αγαπήθηκε ιδιαίτερα στη Γαλλία δεν υπάρχει χάπι εντ, οι ήρωες δεν έχουν παρόν ούτε μέλλον, τα πάντα είναι σκοτεινά, από πουθενά δεν διαφαίνονται σημάδια ελπίδας, οι ρωγμές απ' όπου προβάλλουν ενίοτε κάποιες αχτίδες φωτός γρήγορα κλείνουν. Η πένα του Α. Ι. Μπεζερίδη, μολονότι συνοδοιπορεί ως ένα σημείο μ' εκείνην του κομμουνιστή ομοτέχνου του Τζιμ Τόμσον, προχωράει παραπέρα: δεν αρκείται στην εκδήλωση συμπόνιας προς τους ανέργους και τους ενδεείς, τα απορρίμματα του καπιταλισμού, μα καταγγέλλει ταυτόχρονα τους εκμεταλλευτές κάθε είδους. Επιπλέον, ο στόχος του να δείξει την πραγματική εικόνα της μεταπολεμικής Αμερικής, να περιγράψει τον αγώνα για επιβίωση, το πείσμα για κοινωνική άνοδο, το ψυχοφθόρο κυνήγι του αμερικανικού ονείρου, τη θεμιτή επιδίωξη της ευτυχίας, όπως διατυπώθηκε από τον Τόμας Τζέφερσον στη Διακήρυξη της Ανεξαρτησίας, επιτυγχάνεται πλήρως.
Ο λυρισμός του συγγραφέα και η τρυφερή ματιά του πάνω στους ήρωες του μυθιστορήματος αποδίδονται εξαιρετικά από τη μεταφράστρια Χίλντα Παπαδημητρίου, ενώ ο επίλογος, γραμμένος από τον ίδιο, και η φιλμογραφία συμβάλλουν στην κατανόηση της ζωής και του έργου του.
Φίλιππος Φιλίππου
ΤΟ ΒΗΜΑ, 23-08-1998
Κριτικές
Δεν βρέθηκαν δημοσιεύσεις
