Όνειρο και ύπαρξη

Αν καταμεσής μιας παθιασμένης αφοσίωσης ή αναμονής μας εξαπατήσει αναπάντεχα το αναμενόμενο, γίνει ο κόσμος μονομιάς «άλλος», ώστε εντελώς ξεριζωμένοι να χάσουμε το έρεισμά μας σ’ αυτόν, τότε θα πούμε αργότερα, αναστοχαζόμενοι από την ανακτημένη σταθερή θέση μας, ότι αυτό που βιώσαμε ήταν σαν να «είχαμε πέσει από τα σύννεφα». Με τέτοιες λέξεις ντύνουμε αυτή την εμπειρία της μεγάλης απογοήτευσης: με μια ποιητική αλληγορία (Gleichnis) που δεν αναδύεται από τη φαντασία κάποιου ποιητή, αλλά από την ίδια τη γλώσσα. Υπό αυτό το πρίσμα, η γλώσσα είναι η πνευματική πατρίδα κάθε ανθρώπου και γι’ αυτό τον λόγο αυτή «ποιεί (dichtet) και σκέφτεται» για μας και πριν από μας, βρισκόμενη πάντα στις υπηρεσίες των ποιητικών και των συνειρμικών δυνάμεων οποιουδήποτε ανθρώπου. Αλλά, τώρα, τι σημαίνει αυτή η ποιητική αλληγορία; Είναι απλά θέμα μιας αναλογίας με τη λογική έννοια του όρου ή μιας απεικονιστικής μεταφοράς με την ποιητική έννοια; Όποια σημασία κι αν επιλέξουμε, παραμερίζουμε εντελώς τη βαθύτερη ουσία της. Αυτή βρίσκεται πίσω από εκείνο που υποστηρίζουν οι θεωρίες της Λογικής (Logik) και οι σύγχρονες θεωρίες περί ποιητικής έκφρασης. Η ουσία των ποιητικών αλληγοριών εντοπίζεται στις βαθύτερες ρίζες της ύπαρξής μας (Existenz), όπου η ζωντανή πνευματική μορφή και το ζωντανό πνευματικό περιεχόμενο βρίσκονται ακόμα μαζί. Όταν νιώθουμε την πικρή γεύση της απογοήτευσης, όταν «πέφτουμε από τα σύννεφα», τότε βιώνουμε μια πραγματική πτώση. Όμως, μια τέτοια πτώση δεν είναι ούτε καθαρά σωματική ούτε (αναλογικά ή μεταφορικά) προέρχεται από τη φυσική πτώση. Όταν η εναρμονισμένη σχέση μας με τον κόσμο ξαφνικά τραντάζεται από ένα φοβερό χτύπημα, το οποίο πηγάζει από τη φύση της πικρής απογοήτευσης και τον κλονισμό που τη συνοδεύει, η ύπαρξή μας πραγματικά υποφέρει, χάνει το έρεισμά της στον «κόσμο» και επιστρέφει εκ νέου στις καταβολές της. Μέχρι να μπορέσουμε να βρούμε ξανά μια νέα, σταθερή βάση στον κόσμο, όλο μας το Dasein κινείται μέσα στη νοηματική κατεύθυνση (Bedeutungsrichtung) του τρεκλίσματος, του βουλιάγματος και της καθόδου. Αν ονομάσουμε αυτή τη νοηματική κατεύθυνση «μορφή», κι αυτή τη φρίκη της απογοήτευσης «περιεχόμενο», μπορούμε να δούμε ότι στην προκειμένη περίπτωση μορφή και περιεχόμενο γίνονται ένα.