Ο αρχιτέκτων Σταμάτιος Κλεάνθης και το έργο του

Το θέμα της περιπετειώδους και δημιουργικής ζωής του αρχιτέκτονα και πρώτου πολεοδόμου της νέας Αθήνας Σταμάτη Κλεάνθη, απασχόλησε τον Κώστα Μπίρη (1899-1980) από τα νεανικά του χρόνια σχεδόν, για να ολοκληρωθεί κάποτε σε ένα λεπτομερές βιογραφικό. Ήταν αυτό αφιερωμένο «στον ήρωα –στη μοίρα του όμως άτυχο άνθρωπο» όπως λακωνικά τον περιέγραφε. Τις 130 σελίδες αυτολυ του δοκιμίου, δαχτυλογραφημένες από τον ίδιο, της δούλεψε όπως γνωρίζουμε κατά τήν διάρκεια της θλιβερής Γερμανικής Κατοχής.

Αυτό τό πολύτιμο πόνημά του το διαφύλαξε και όσον αφορά την δική μας αντίληψη –ουδέποτε έως το θάνατό του είχε εκφράσει την βούληση να το εκδόσει. Έτσι, ύστερα από μακρό διάστημα προβληματισμού και αναβολών, είχαμε την δυνατότητα να προσφύγουμε στην βαρύνουσα γνώμη του επιστήμονα και συγγραφέα –ειδικού επί της ιστορίας της αναγεννήσεως της Αθήνας κατά τον 19ον αιώνα– του καθηγητού της πολεοδομίας Αλεξάνδρου Παπαγεωργίου-Βενετά. Ήταν αυτός ο οποίος, αμέσως μας επεσήμανε την πρωτογενή αξία και ποιοτική ιδιαιτερότητα αυτού του κειμένου. Επιπλέον, εξεδήλωσε ανεπιφύλακτα την γνώμη του για την έκδοσή του. Πολύ περισσότερο προσφέρθηκε, με την μεγάλη εμπειρία και γνώση του, να αναλάβει ο ίδιος την επιμέλεια της έκδοσης του συγγράματος – και μάλιστα να το αναδείξει στην αυθεντική του μορφή και τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του αρχειακού προτύπου.