Φύλλα από ένα ημερολόγιο

Η τριετία 1974-77 στάθηκε μια περίοδος συνεχών μετακινήσεών μου. Στις ξένες χώρες που επισκέφθηκα και στους διεθνείς Οργανισμούς όπου αντιπροσώπευσα τη χώρα μας, είδα και άκουσα πολλά. Είναι πολύ πρόσφατη η περίοδος εκείνη για ν' αναφερθώ, χωρίς αδιακρισία, στους διπλωματικούς μας χειρισμούς, στην ανταπόκριση που βρήκα, στα εμπόδια που συνάντησα. Οι σελίδες που ακολουθούν περιορίζονται λοιπόν σε ορισμένες προσωπικές εντυπώσεις και εμπειρίες που απεκόμισα, συχνά αλλά όχι αποκλειστικά κάτω από το φως των προβλημάτων που μας απασχολούν στον τομέα των σχέσεών μας με τον έξω κόσμο.
Η σκέψη μου, καθώς έγραφα, γύρισε συχνά πίσω σε άλλες εποχές, σε παλιότερα γεγονότα που βοηθούν να κατανοήσουμε καλύτερα την πραγματικότητα της εποχής μας. Ζούμε σ' ένα κόσμο που αντιμετωπίζει σε παγκόσμια κλίμακα πελώρια προβλήματα, άγνωστα τα περισσότερα στις περασμένες γενεές. Ο υπερπληθυσμός, η ανέχεια του Νότου έναντι του καταναλωτικού πυρετού του Βορρά, η ρύπανση του περιβάλλοντος, η τρομοκρατία και τόσα άλλα. Μέσα σ' αυτόν το κυκεώνα, τα ιδιαίτερα προβλήματα της μιας ή της άλλης χώρας λίγο συγκινούν. Κανένας από τους Μεγάλους και ακόμα λιγότερο κανένας συνδυασμός Μεγάλων όπως άλλοτε, δεν επιθυμεί σήμερα να παίζει το ρόλο του "διεθνούς αστυνόμου". Οι τοπικές συρράξεις πολλαπλασιάζονται και οι μικρές χώρες έχουν τώρα το αίσθημα ότι πρέπει πρώτα απ' όλα να στηρίζονται στον εαυτό τους.
Είναι μια συντομία της εποχής μας ότι ενώ τόσος γίνεται λόγος περί ηθικών αξιών, περί αρχών που πρέπει να διέπουν τη διεθνή ζωή, περί Χάρτου των Ηνωμένων Εθνών, περί διακηρύξεως του Ελσίνκι και καταστατικού του Συμβουλίου της Ευρώπης, από την άλλη μεριά η βία συγχωρείται, παραβλέπεται μπρος σε αμφιβόλου αξίας και διαρκείας συμφέροντα.
Δεν είναι αισιόδοξη η εικόνα αυτή. Ωστόσο πιστεύω ότι όσο αγχώδη κι αν είναι τα δικά μας προβλήματα εξωτερικής πολιτικής, δεν είναι άλυτα. Μπορούν με τον καιρό να ξεπερασθούν. Αρκεί να γνωρίζουμε τις προσδοκίες μας λιγότερο στην υποστήριξη των ξένων και πιο πολύ στην αδιάκοπη ενίσχυση του αμυντικού μας θωρακισμού, στην εθνική μας ενότητα και τη σταθερότητα των επιδιώξεών μας. Να μην παραπονούμεθα τόσο συχνά ότι μας αδικούν, αλλά να σκληρύνουμε τις αντιδράσεις μας εκεί όπου υπάρχει αδικία. Αφήνοντας την Ελλάδα εκεί όπου την έταξε η ιστορία της, να μην είμαστε μονόπλευροι στους εξωτερικούς μας προσανατολισμούς, αλλά να διευρύνουμε τη δραστηριότητά μας ολοένα περισσότερο προς νέες κατευθύνσεις, δίνοντας νέες διαστάσεις και περισσότερη ευελιξία στην εξωτερική μας πολιτική. Οι δυνατότητες που μας ανοίγονται στον όξω, τον πλατύ κόσμο είναι μεγάλες.