Ίσις αποκαλυμμένη (Τόμος Α1)

ΚΡΙΤΙΚΗ




Κρυμμένες δυνάμεις, αόρατες ιεραρχίες, άγνωστοι αρχηγοί παρελαύνουν στο «σύγγραμμα» της αποκρυφίστριας του 19ου αιώνα Μπλαβάτσκι. Μια μαγική ελίτ με την οποία αργότερα προσπάθησε να έλθει σε «επαφή» ο Χίμλερ, αρχηγός των SS.



Η αποκρυφιστική φιλολογία δεν αντέχει κατά κανόνα σε σοβαρή κριτική. Δύο χρόνια ωστόσο πριν από την είσοδο της τρίτης μεταχριστιανικής χιλιετίας εκατομμύρια άνθρωποι σε όλο τον κόσμο εξακολουθούν λίγο ως πολύ να πιστεύουν στον «ζωικό» μαγνητισμό, σε κρυφές δυνάμεις, μυστικές αδελφότητες ή αόρατες ιεραρχίες. Τα μέντιουμ, οι χαρτορίχτρες και οι τσαρλατάνοι του πνευματισμού γνωρίζουν νέες δόξες σε όλο τον κόσμο, όπως και στη χώρα μας. Έχουν μάλιστα εκσυγχρονισθεί και κάποιοι από αυτούς βρίσκονται και στο Internet.

Πριν από δέκα χρόνια ουδείς θα πίστευε πως στην Ελλάδα υπάρχουν οπαδοί των Ροδοσταύρων, των Μαρτύρων της Χρυσής Αυγής (ευρωπαϊκής αποκρυφιστικής αίρεσης του 17ου αιώνα) ή ποικίλων νεοβουδιστικών δογμάτων. Έτσι, δεν είναι παράξενο που έστω και με πάνω από 100 χρόνια καθυστέρηση εκδίδεται σήμερα συστηματικά το έργο της «ιέρειας» του αποκρυφισμού Έλενας Πετρόβνα Μπλαβάτσκι (1831-1891).

Η ζωή της Μπλαβάτσκι έχει μεγαλύτερο ενδιαφέρον από το έργο της. Αυτή η ρωσικής καταγωγής τυχοδιώκτις υπήρξε μια από τις πλέον αμφιλεγόμενες αλλά και διασημότερες προσωπικότητες της βικτωριανής Αγγλίας και οι θεωρίες της άσκησαν μεγάλη επίδραση στους σύγχρονούς της. Επιπλέον ­και αυτό είναι το σημαντικότερο­ επηρέασαν αποφασιστικά το κίνημα του αριοσοφισμού στην Κεντρική Ευρώπη, στο οποίο βρίσκονται και οι ρίζες του ναζιστικού αποκρυφισμού.

Αυτή ήταν που ίδρυσε τη Θεοσοφική Εταιρεία στη Νέα Υόρκη το 1875 και η ίδια που μετέφερε τις δραστηριότητές της στο Μαδράς της Ινδίας από το 1879 ως το 1885. Μαθητές της υπήρξαν πολλά μέλη της βρετανικής αριστοκρατίας, που και σήμερα ασχολείται με τέτοια «μυστήρια». Γνωστό άλλωστε είναι το ενδιαφέρον του πρίγκιπα Καρόλου για τον αποκρυφισμό.

Το «Ίσις αποκαλυμμένη» δεν είναι προσδιοριστικό των δογμάτων ή της νέας «θρησκείας» που προσπάθησε να δημιουργήσει η Μπλαβάτσκι αργότερα. Θα πρέπει να θεωρηθεί περισσότερο ως αντίδραση στον ορθολογισμό, στον θετικισμό και στον υλισμό της εποχής μας. Ο W. Ε. Coleman απέδειξε ότι είναι συμπίλημα λογοκλοπών από κείμενα 100 και πλέον σύγχρονων συγγραφέων της που αφορούν θέματα δαιμονολογίας, πνευματισμού και ελευθεροτεκτονισμού, κοινή πηγή έμπνευσης των οποίων αποτελεί η σοφία της αρχαίας Αιγύπτου. Ο ενθουσιασμός της Μπλαβάτσκι οφείλεται στο βιβλίο «Οι τελευταίες μέρες της Πομπηίας» του sir Edward Bulwer Lytton που κυκλοφόρησε το 1834 και υπήρξε για τη συγγραφέα αποκαλυπτικό της λατρείας της Ίσιδος στη Ρώμη τον 1ο μ.Χ. αιώνα.

Μετά τη μετακίνηση των γραφείων της Θεοσοφικής Εταιρείας στο Μαδράς, η Μπλαβάτσκι γράφει το «Μυστικό δόγμα» (1885). Και εδώ οι λογοκλοπές είναι κραυγαλέες, τούτη τη φορά όμως από ινδουιστικά κείμενα, τα οποία αναμειγνύει με στοιχεία από σύγχρονα επιστημονικά πορίσματα. Στο βιβλίο αυτό η Μπλαβάτσκι ισχυρίζεται ότι υπάρχουν μυστικά κέντρα σοφίας κάτω από τη γη ή σε σπηλιές της Κεντρικής Ασίας, στο Θιβέτ και στην όαση Σαμπαλάχ στην έρημο Γκόμπι. Σύμφωνα με τους ισχυρισμούς της εκεί φυλάσσονταν από τους δασκάλους της αρίας φυλής τα κείμενα της ιερής γνώσης που περίμεναν τους εκλεκτούς να τα ανακαλύψουν και μαζί με αυτά να ανακαλύψουν τη συνείδηση και την ταυτότητα της αρίας φυλής.

Κρυμμένες δυνάμεις, μαύρες δυνάμεις, αόρατες ιεραρχίες, άγνωστοι αρχηγοί παρελαύνουν από το «σύγγραμμα» της Μπλαβάτσκι, μια μαγική ελίτ με την οποίαν αργότερα προσπαθούσε να έλθει σε επαφή ο Χίμλερ, αρχηγός των SS.

Αυτή η ιερή γνώση κατά την Μπλαβάτσκι βασίζεται στις Στροφές του Dzyan, που δήλωσε ότι ανακάλυψε σε ένα μοναστήρι βουδιστών κρυμμένο κάπου στις παρυφές των Ιμαλαΐων.

Όλα αυτά βέβαια δεν στέκουν πουθενά και αν κανείς υπεισέλθει σε λεπτομέρειες, χάνει πολύ γρήγορα τον λογαριασμό. Με την ευκολία που η συγγραφέας μεταβαίνει από τον Πλάτωνα στον οποιοδήποτε τσαρλατάνο της εποχής της που πειραματίζεται με τα πιο απίθανα φαινόμενα, με την ίδια αναφέρεται στους νεοπλατωνιστές και αμέσως μετά στον μεσμερισμό, στην Καββάλα, στον Νοστράδαμο και άγνωστους πλέον σήμερα καθηγητές και «δόκτορες», που ­τάχα­ νιώθοντας το κοσμικό πυρ στρέφουν την πλάτη στις κρατούσες αντιλήψεις της εποχής τους και στην υλιστική επιστήμη του 19ου αιώνα. Η Μπλαβάτσκι είναι πυρ και μανία εναντίον των δαρβινιστών και λούζει με διάφορα επίθετα τον Τόμας Χάξλεϊ και τους συν αυτώ, ενώ αποκαλεί «επανάσταση της σύγχρονης επιστήμης» κάποιον στρατηγό Πλίζαντον, ο οποίος τάχα μου αποδεικνύει πως η θεωρία του Νεύτωνα για τη φυγόκεντρο και την κεντρομόλο δύναμη είναι «παρερμηνείες».

Δεν έχει νόημα στην εποχή της βιοτεχνολογίας, των διαστημικών κατακτήσεων και της πληροφορικής να ασχολείται κανείς με τερατωδίες. Γιατί αν πάρει λ.χ. στα σοβαρά την άποψη του Πλίζαντον, που υιοθετεί η Μπλαβάτσκι, πως «η κατάχρηση αλκοολούχων διεγερτικών μεταμορφώνει τον άνδρα σε γυναίκα και vice versa μεταβάλλοντας τον ηλεκτρισμό τους», αύριο θα κλείσουν όλα τα μπαρ της επικράτειας. Δεν έχει επίσης νόημα ο αναθεματισμός, η καταδίκη ή ο εξορκισμός της υποκουλτούρας, ακόμη και αν χρησιμοποιώντας την απλή λογική διαπιστώνει κάποιος το κραυγαλέον της ανοησίας. Στην περίπτωση Μπλαβάτσκι έχουμε το φαινόμενο μιας ψευδοθρησκειολόγου και ψευδοπροφήτισσας που επικαλείται πηγές και κείμενα, δηλαδή την ανθρώπινη σοφία. Και το κάνει «σοβαρά»: με παραπομπές, βιβλιογραφία και «επιχειρήματα». Στον πνευματισμό μπορούμε να ανακαλύψουμε πολλά στοιχεία του πνευματικού ολοκληρωτισμού, η εμφάνιση και η επιβολή του οποίου συγχέει τα όρια κουλτούρας και υποκουλτούρας. Φαινόμενα όπως η έκδοση των βιβλίων της Μπλαβάτσκι σήμερα στον τόπο μας δεν είναι άνευ σημασίας. Η έξαρση του αποκρυφισμού δεν μπορεί να θεωρηθεί απλή μόδα. Και δεν εμφανίζεται μόνο στη χώρα μας. Εκφράζει, τηρουμένων των αναλογιών, ένα ιστορικό κενό· την κόπωση και ως ένα βαθμό την αθυμία της μεταβιομηχανικής κοινωνίας. Ο Τίμαιος του Πλάτωνα π.χ. στα κείμενα της Μπλαβάτσκι γίνεται αγνώριστος. Το ζήτημα βεβαίως δεν είναι αυτό. Είναι πως πολλοί, χωρίς να έχουν διαβάσει τον πλατωνικό διάλογο, θα εντρυφήσουν στα όσα λέει για τον Πλάτωνα η Μπλαβάτσκι και θα μείνουν σε αυτά. Και ακόμη χειρότερο: πως ορισμένοι μπορεί να θεωρήσουν τον Νοστράδαμο ίσης αξίας με τον Πλάτωνα, τον Αριστοτέλη, τον Πλούταρχο, τον Κέπλερ ή τον Κικέρωνα, στους οποίους παραπέμπει κατά κόρον αυτή η απατεώνισσα.

Αναστάσης Βιστωνίτης, «ΤΟ ΒΗΜΑ», 22-02-1998