0
Your Καλαθι
Ακόμα και οι αχρείοι
Μυθιστόρημα
Περιγραφή
Ο ανώνυμος επιστολογράφος της Ντέιλυ Νιους, που αυτοαποκαλείται «Δημόσιο Αίσθημα», έχει γίνει ο εφιάλτης της πόλης, καθώς ανακοινώνει θανατικές ποινές και τις εκτελεί με αξιοσημείωτη επιτυχία! «Αίσθημα ή φάντασμα;» αναρωτιόταν η Ποστ στην πρώτη της σελίδα. Τελευταίος στην «εκκαθαριστική» του λίστα ο διάσημος ποινικολόγος που καταφέρνει να γλιτώνει από την τσιμπίδα της δικαιοσύνης «αχρείους», που θα έπρεπε να πληρώσουν για τα εγκλήματά τους. Γεμάτος φόβο, προσλαμβάνει τον πρώην αστυνομικό Ματ Σκάντερ για να τον προστατεύει. Πίσω απο αυτήν την απόφαση του Άντριαν Ουάιτφιλντ κρύβεται η πείρα του ποινικολόγου, που και πάλι κάτι ξέθαψε για να γλιτώσει αυτή τη φορά τον εαυτό του. Για πόσο, όμως;
ΚΡΙΤΙΚΗ
Οι κατ' εξακολούθησιν δολοφόνοι, πρόβλημα τεραστίων διαστάσεων στις ΗΠΑ, έχουν γίνει αντικείμενο εκμετάλλευσης από τα μέσα μαζικής ενημέρωσης, τη λογοτεχνία και τον κινηματογράφο. Η επιτυχία του μυθιστορήματος του Τόμας Χάρις «Η σιωπή των αμνών», που ως ταινία προκάλεσε μεγάλο θόρυβο, σπάζοντας τα ταμεία σε παγκόσμιο επίπεδο, ώθησε πολλούς συγγραφείς να γράψουν παρόμοιες ιστορίες διεκδικώντας δόξα και χρήμα. Η μετάφραση και η έκδοση στην Ελλάδα τέτοιου είδους βιβλίων δεν είναι συχνή, ίσως εξαιτίας της έλλειψης ενδιαφέροντος εκ μέρους του αναγνωστικού κοινού, το οποίο προφανώς έχει διαφορετικές προτιμήσεις.
Πρόσφατα κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Πατάκη το μυθιστόρημα «Ακόμα και οι αχρείοι» του Λόρενς Μπλοκ, συγγραφέα γνωστού από το «Οκτώ εκατομμύρια τρόποι για να πεθάνεις», ταινία του Χολ Ασμπι που βασίστηκε στο ομώνυμο βιβλίο του. Το συγκεκριμένο μυθιστόρημα, όπως και τα υπόλοιπα από το 1961 ο Μπλοκ γράφει δύο τον χρόνο , διαδραματίζεται στη Νέα Υόρκη, το μεγάλο χωνευτήρι ανθρώπων κάθε φυλής και χρώματος, της οποίας ορισμένες συνοικίες θυμίζουν πόλεις του Τρίτου Κόσμου. Ο κεντρικός ήρωάς του και αφηγητής, ο 51χρονος Μάθιου Σκάντερ, πρώην αστυνομικός και πρώην αλκοολικός στο στάδιο της απεξάρτησης, παντρεμένος με ένα πρώην κολ-γκερλ, έχει αναλάβει την υπόθεση ενός κατ' εξακολούθησιν δολοφόνου που διαπράττει εγκλήματα για να αποδώσει δικαιοσύνη.
Ο εν λόγω «εκδικητής» πριν από κάθε φόνο στέλνει επιστολή για να τον προαναγγείλει υπογράφοντας πάντα ως «Δημόσιο αίσθημα». Η ιστορία αρχίζει όταν ο αρθρογράφος Μάρτι Μακ Γκρόου, συγγραφέας ενός θεατρικού έργου που απέτυχε σε σκηνή του Μπρόντγουεϊ, γράφει στην εφημερίδα «Ντέιλι Νιους» σχετικά με την αθώωση κάποιου αλβανικής καταγωγής δολοφόνου αγοριών και κοριτσιών. Απηχώντας τις διαθέσεις της κοινής γνώμης που δεν συμφωνεί με την απόφαση του δικαστηρίου, ο Μακ Γκρόου καλεί τον δολοφόνο να αυτοκτονήσει για να απαλλάξει την πόλη από την οχληρή παρουσία του. Τότε παίρνει την πρώτη επιστολή από τον «εκδικητή», ο οποίος, υπογραμμίζοντας ότι το δικαστικό σύστημα των ΗΠΑ πάσχει και ότι χρειάζεται κάτι που θα διορθώνει τα αναπόφευκτα λάθη του, απειλεί με αυτοδικία ώστε να ικανοποιηθεί το περί δικαίου δημόσιο αίσθημα.
Πράγματι ο Αλβανός βρίσκεται κρεμασμένος, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι ο αυτόκλητος τιμωρός θεωρεί την αποστολή του λήξασα. Τα επόμενα θύματά του είναι ένας μαφιόζος, αρχηγός μιας από τις πέντε οικογένειες που ελέγχουν τη Νέα Υόρκη, ένας βομβιστής κλινικών, οπαδός του κινήματος κατά των αμβλώσεων, ένας μαύρος ρατσιστής, άσπονδος εχθρός των λευκών, και ο Αντριου Ουάτφιλντ, συνήγορος υπεράσπισης του Αλβανού, τον οποίο κατηγορεί για τα ανήθικα μέσα που χρησιμοποιεί στις δίκες των πελατών του. Μετά από σύντομο διάλειμμα, ο «εκδικητής» αρχίζει νέο γύρο φόνων με πρώτο θύμα τον θεατρικό κριτικό των «Νιου Γιορκ Τάιμς» που «θάβει» έργα για λόγους ιδιοτελείς. Ο κριτικός έχει γράψει ήδη στην εφημερίδα του ότι παραφράζει τη γνωστή ρήση του Μαρξ ο ενδεχόμενος νέος κύκλος θανάτου που επέτυχε ως τραγωδία θα επαναληφθεί ως οικτρή φάρσα.
Πού αποβλέπει, λοιπόν, ο «εκδικητής»; Πρόκειται για ψυχοπαθή, για άτομο συμπλεγματικό, με απωθημένα της παιδικής ηλικίας, που τον έδερνε η μητέρα του επειδή έκανε αταξίες; Είναι λευκός, μαύρος, ασιατικής ή σκανδιναβικής καταγωγής; Μήπως σκοτώνει δήθεν τυχαία ώστε να φανούν οι φόνοι ως αλυσίδα και αυτός την κατάλληλη στιγμή να δολοφονήσει το πρόσωπο από το οποίο θέλει να απαλλαγεί; Ποιο μπορεί να είναι το κίνητρό του πέρα από την έμμονη ιδέα του να νομίζει ότι πρέπει να διορθώσει τα κοινωνικά λάθη; Τελικά, ποιος ωφελείται από τους φόνους πλην των δημοσιογράφων που βγάζουν το ψωμί τους δημοσιεύοντας τα κατορθώματά του;
Ο συγγραφέας μάς μεταφέρει στην αγαπημένη του Νέα Υόρκη, όπου οι άνθρωποι, ωθούμενοι από κάποια αόρατη δύναμη, τρέχουν με βιασύνη, αναλώνοντας τον χρόνο τους στο κυνήγι των ταξί, του μετρό, του δολαρίου, του αμερικανικού ονείρου. Οι άστεγοι, οι ζητιάνοι, οι τοξικομανείς, οι πάσχοντες από AIDS, τα βαποράκια, στην Ουάσιγκτον Σκουέαρ και στην Τζάκσον Σκουέαρ, τα μέλη του Στρατού Σωτηρίας, οι ύποπτοι του Γκρίνουιτς Βίλατζ, οι κακοποιοί στο Ουάσιγκτον Χάιτς, οι εύποροι ένοικοι των ακριβών διαμερισμάτων της Παρκ Αβενιου, οι πολίτες που κλείνονται στα σπίτια τους κάνοντας ζάπινγκ στα κανάλια, όλο αυτό το πολυποίκιλο ανθρώπινο δυναμικό είναι που συνθέτει το απέραντο μωσαϊκό της μεγαλούπολης. Είναι η εποχή που ο αιματηρός εμφύλιος μαίνεται στη Βοσνία και η αμερικανική επέμβαση σε αυτή την περιοχή του κόσμου καθορίζει την έκβασή του. Ωστόσο, ουδείς ενδιαφέρεται για τα τεκταινόμενα στη μακρινή γωνιά της Ευρώπης, οι Νεοϋορκέζοι ανησυχούν για ό,τι τους αφορά.
Ο Λόρενς Μπλοκ γεννήθηκε στο Μπάφαλο της πολιτείας της Νέας Υόρκης το 1938 και ζει στο Γκρίνουιτς Βίλατζ. Θεωρείται ένας από τους επιφανέστερους συγγραφείς μυστηρίου και θρίλερ των ΗΠΑ και έχει τιμηθεί με πολλά βραβεία αστυνομικής λογοτεχνίας στη χώρα του, στη Γαλλία και στην Ιαπωνία, σημαντικότερο από τα οποία είναι το Edgard Award, μια διάκριση που έχει δοθεί μεταξύ άλλων στην Αγκαθα Κρίστι, στον Τζον Λε Καρέ, στη Ρουθ Ρέντελ και στον Ελμορ Λέοναρντ. Εκτός από τον Μάθιου Σκάντερ, έχει δημιουργήσει κι άλλους ήρωες: τον διανοούμενο διαρρήκτη Μπέρνι Ρόντενμπαρ και τον κατάσκοπο Εβαν Τάνερ.
Αντίθετα από άλλους συγγραφείς της αστυνομικής λογοτεχνίας, ο Μπλοκ δεν παρουσιάζει τη Νέα Υόρκη ως πόλη - Κόλαση, δεν καταγγέλλει μέσα από την εικόνα της τη διαστροφική, την αποτρόπαιη φύση του δυτικού πολιτισμού. Σύμφωνα με άρθρο της Σώτης Τριανταφύλλου (στο περιοδικό «Διαβάζω», αρ. 384, Απρίλιος 1998), ο Μπλοκ, όπως οι καλύτεροι συγγραφείς της μεταμοντέρνας εποχής, «ενσωματώνει όλη την παράδοση της τέχνης του εγκλήματος, από τα comic books ως τις τηλεοπτικές σειρές με ήρωες σκληρούς ντετέκτιβ». Κατά τη συγγραφέα, που έχει στο ενεργητικό της ένα θαυμάσιο μυθιστόρημα με χώρο δράσης τη Νέα Υόρκη («Σάββατο βράδυ στην άκρη της πόλης», Πόλις), διαβάζοντας τον Μπλοκ έχει κανείς την αίσθηση πως «άλλοτε κρατάει ένα εικονογραφημένο pulp novel κι άλλοτε βλέπει ένα θρίλερ». Η ίδια εκτιμά ότι, σε σχέση με τους υπόλοιπους μεγάλους αμερικανούς συγγραφείς της αστυνομικής λογοτεχνίας, ο Λόρενς Μπλοκ είναι ένας (μη-θρησκευόμενος) χριστιανός που πιστεύει στην αγάπη και στη δικαιοσύνη ενώ ο Τζέιμς Ελρόι είναι ένας δεξιός συνήγορος του νόμου και της τάξης και ο Τζέιμς Κράμλεϊ ένας φιλελεύθερος με την ευρεία έννοια.
Φίλιππος Φιλίππου
ΤΟ ΒΗΜΑ, 31-05-1998
ΚΡΙΤΙΚΗ
Οι κατ' εξακολούθησιν δολοφόνοι, πρόβλημα τεραστίων διαστάσεων στις ΗΠΑ, έχουν γίνει αντικείμενο εκμετάλλευσης από τα μέσα μαζικής ενημέρωσης, τη λογοτεχνία και τον κινηματογράφο. Η επιτυχία του μυθιστορήματος του Τόμας Χάρις «Η σιωπή των αμνών», που ως ταινία προκάλεσε μεγάλο θόρυβο, σπάζοντας τα ταμεία σε παγκόσμιο επίπεδο, ώθησε πολλούς συγγραφείς να γράψουν παρόμοιες ιστορίες διεκδικώντας δόξα και χρήμα. Η μετάφραση και η έκδοση στην Ελλάδα τέτοιου είδους βιβλίων δεν είναι συχνή, ίσως εξαιτίας της έλλειψης ενδιαφέροντος εκ μέρους του αναγνωστικού κοινού, το οποίο προφανώς έχει διαφορετικές προτιμήσεις.
Πρόσφατα κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Πατάκη το μυθιστόρημα «Ακόμα και οι αχρείοι» του Λόρενς Μπλοκ, συγγραφέα γνωστού από το «Οκτώ εκατομμύρια τρόποι για να πεθάνεις», ταινία του Χολ Ασμπι που βασίστηκε στο ομώνυμο βιβλίο του. Το συγκεκριμένο μυθιστόρημα, όπως και τα υπόλοιπα από το 1961 ο Μπλοκ γράφει δύο τον χρόνο , διαδραματίζεται στη Νέα Υόρκη, το μεγάλο χωνευτήρι ανθρώπων κάθε φυλής και χρώματος, της οποίας ορισμένες συνοικίες θυμίζουν πόλεις του Τρίτου Κόσμου. Ο κεντρικός ήρωάς του και αφηγητής, ο 51χρονος Μάθιου Σκάντερ, πρώην αστυνομικός και πρώην αλκοολικός στο στάδιο της απεξάρτησης, παντρεμένος με ένα πρώην κολ-γκερλ, έχει αναλάβει την υπόθεση ενός κατ' εξακολούθησιν δολοφόνου που διαπράττει εγκλήματα για να αποδώσει δικαιοσύνη.
Ο εν λόγω «εκδικητής» πριν από κάθε φόνο στέλνει επιστολή για να τον προαναγγείλει υπογράφοντας πάντα ως «Δημόσιο αίσθημα». Η ιστορία αρχίζει όταν ο αρθρογράφος Μάρτι Μακ Γκρόου, συγγραφέας ενός θεατρικού έργου που απέτυχε σε σκηνή του Μπρόντγουεϊ, γράφει στην εφημερίδα «Ντέιλι Νιους» σχετικά με την αθώωση κάποιου αλβανικής καταγωγής δολοφόνου αγοριών και κοριτσιών. Απηχώντας τις διαθέσεις της κοινής γνώμης που δεν συμφωνεί με την απόφαση του δικαστηρίου, ο Μακ Γκρόου καλεί τον δολοφόνο να αυτοκτονήσει για να απαλλάξει την πόλη από την οχληρή παρουσία του. Τότε παίρνει την πρώτη επιστολή από τον «εκδικητή», ο οποίος, υπογραμμίζοντας ότι το δικαστικό σύστημα των ΗΠΑ πάσχει και ότι χρειάζεται κάτι που θα διορθώνει τα αναπόφευκτα λάθη του, απειλεί με αυτοδικία ώστε να ικανοποιηθεί το περί δικαίου δημόσιο αίσθημα.
Πράγματι ο Αλβανός βρίσκεται κρεμασμένος, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι ο αυτόκλητος τιμωρός θεωρεί την αποστολή του λήξασα. Τα επόμενα θύματά του είναι ένας μαφιόζος, αρχηγός μιας από τις πέντε οικογένειες που ελέγχουν τη Νέα Υόρκη, ένας βομβιστής κλινικών, οπαδός του κινήματος κατά των αμβλώσεων, ένας μαύρος ρατσιστής, άσπονδος εχθρός των λευκών, και ο Αντριου Ουάτφιλντ, συνήγορος υπεράσπισης του Αλβανού, τον οποίο κατηγορεί για τα ανήθικα μέσα που χρησιμοποιεί στις δίκες των πελατών του. Μετά από σύντομο διάλειμμα, ο «εκδικητής» αρχίζει νέο γύρο φόνων με πρώτο θύμα τον θεατρικό κριτικό των «Νιου Γιορκ Τάιμς» που «θάβει» έργα για λόγους ιδιοτελείς. Ο κριτικός έχει γράψει ήδη στην εφημερίδα του ότι παραφράζει τη γνωστή ρήση του Μαρξ ο ενδεχόμενος νέος κύκλος θανάτου που επέτυχε ως τραγωδία θα επαναληφθεί ως οικτρή φάρσα.
Πού αποβλέπει, λοιπόν, ο «εκδικητής»; Πρόκειται για ψυχοπαθή, για άτομο συμπλεγματικό, με απωθημένα της παιδικής ηλικίας, που τον έδερνε η μητέρα του επειδή έκανε αταξίες; Είναι λευκός, μαύρος, ασιατικής ή σκανδιναβικής καταγωγής; Μήπως σκοτώνει δήθεν τυχαία ώστε να φανούν οι φόνοι ως αλυσίδα και αυτός την κατάλληλη στιγμή να δολοφονήσει το πρόσωπο από το οποίο θέλει να απαλλαγεί; Ποιο μπορεί να είναι το κίνητρό του πέρα από την έμμονη ιδέα του να νομίζει ότι πρέπει να διορθώσει τα κοινωνικά λάθη; Τελικά, ποιος ωφελείται από τους φόνους πλην των δημοσιογράφων που βγάζουν το ψωμί τους δημοσιεύοντας τα κατορθώματά του;
Ο συγγραφέας μάς μεταφέρει στην αγαπημένη του Νέα Υόρκη, όπου οι άνθρωποι, ωθούμενοι από κάποια αόρατη δύναμη, τρέχουν με βιασύνη, αναλώνοντας τον χρόνο τους στο κυνήγι των ταξί, του μετρό, του δολαρίου, του αμερικανικού ονείρου. Οι άστεγοι, οι ζητιάνοι, οι τοξικομανείς, οι πάσχοντες από AIDS, τα βαποράκια, στην Ουάσιγκτον Σκουέαρ και στην Τζάκσον Σκουέαρ, τα μέλη του Στρατού Σωτηρίας, οι ύποπτοι του Γκρίνουιτς Βίλατζ, οι κακοποιοί στο Ουάσιγκτον Χάιτς, οι εύποροι ένοικοι των ακριβών διαμερισμάτων της Παρκ Αβενιου, οι πολίτες που κλείνονται στα σπίτια τους κάνοντας ζάπινγκ στα κανάλια, όλο αυτό το πολυποίκιλο ανθρώπινο δυναμικό είναι που συνθέτει το απέραντο μωσαϊκό της μεγαλούπολης. Είναι η εποχή που ο αιματηρός εμφύλιος μαίνεται στη Βοσνία και η αμερικανική επέμβαση σε αυτή την περιοχή του κόσμου καθορίζει την έκβασή του. Ωστόσο, ουδείς ενδιαφέρεται για τα τεκταινόμενα στη μακρινή γωνιά της Ευρώπης, οι Νεοϋορκέζοι ανησυχούν για ό,τι τους αφορά.
Ο Λόρενς Μπλοκ γεννήθηκε στο Μπάφαλο της πολιτείας της Νέας Υόρκης το 1938 και ζει στο Γκρίνουιτς Βίλατζ. Θεωρείται ένας από τους επιφανέστερους συγγραφείς μυστηρίου και θρίλερ των ΗΠΑ και έχει τιμηθεί με πολλά βραβεία αστυνομικής λογοτεχνίας στη χώρα του, στη Γαλλία και στην Ιαπωνία, σημαντικότερο από τα οποία είναι το Edgard Award, μια διάκριση που έχει δοθεί μεταξύ άλλων στην Αγκαθα Κρίστι, στον Τζον Λε Καρέ, στη Ρουθ Ρέντελ και στον Ελμορ Λέοναρντ. Εκτός από τον Μάθιου Σκάντερ, έχει δημιουργήσει κι άλλους ήρωες: τον διανοούμενο διαρρήκτη Μπέρνι Ρόντενμπαρ και τον κατάσκοπο Εβαν Τάνερ.
Αντίθετα από άλλους συγγραφείς της αστυνομικής λογοτεχνίας, ο Μπλοκ δεν παρουσιάζει τη Νέα Υόρκη ως πόλη - Κόλαση, δεν καταγγέλλει μέσα από την εικόνα της τη διαστροφική, την αποτρόπαιη φύση του δυτικού πολιτισμού. Σύμφωνα με άρθρο της Σώτης Τριανταφύλλου (στο περιοδικό «Διαβάζω», αρ. 384, Απρίλιος 1998), ο Μπλοκ, όπως οι καλύτεροι συγγραφείς της μεταμοντέρνας εποχής, «ενσωματώνει όλη την παράδοση της τέχνης του εγκλήματος, από τα comic books ως τις τηλεοπτικές σειρές με ήρωες σκληρούς ντετέκτιβ». Κατά τη συγγραφέα, που έχει στο ενεργητικό της ένα θαυμάσιο μυθιστόρημα με χώρο δράσης τη Νέα Υόρκη («Σάββατο βράδυ στην άκρη της πόλης», Πόλις), διαβάζοντας τον Μπλοκ έχει κανείς την αίσθηση πως «άλλοτε κρατάει ένα εικονογραφημένο pulp novel κι άλλοτε βλέπει ένα θρίλερ». Η ίδια εκτιμά ότι, σε σχέση με τους υπόλοιπους μεγάλους αμερικανούς συγγραφείς της αστυνομικής λογοτεχνίας, ο Λόρενς Μπλοκ είναι ένας (μη-θρησκευόμενος) χριστιανός που πιστεύει στην αγάπη και στη δικαιοσύνη ενώ ο Τζέιμς Ελρόι είναι ένας δεξιός συνήγορος του νόμου και της τάξης και ο Τζέιμς Κράμλεϊ ένας φιλελεύθερος με την ευρεία έννοια.
Φίλιππος Φιλίππου
ΤΟ ΒΗΜΑ, 31-05-1998
Κριτικές
Δεν βρέθηκαν δημοσιεύσεις
