Μακρινό αστέρι

Το μυθιστόρημα τοποθετείται στη Χιλή και ξεκινάει λίγο πριν από το πραξικόπημα του Πινοτσέτ για να ολοκληρωθεί αρκετά χρόνια μετά στην Ευρώπη, στο Μπλάνες, εκεί όπου ο ίδιος ο συγγραφέας πέρασε τα τελευταία χρόνια της ζωής του. Πρωταγωνιστής είναι ένα αινιγματικό και σκοτεινό πρόσωπο, ο ποιητής Αλβέρτο Ρουίς-Τάγλε, ο οποίος συχνάζει σε ένα λογοτεχνικό εργαστήρι, όπως και ο αφηγητής.

Ο απόμακρος ποιητής ασκεί μια παράξενη γοητεία, ιδίως στις γυναίκες της παρέας, κάποιες από τις οποίες, λίγο αργότερα, κατά την περίοδο της δικτατορίας του Πινοτσέτ, θα τις βασανίσει και θα
τις δολοφονήσει. Γιατί ο Ρουίς-Τάγλε δεν είναι άλλος από τον γερμανικής καταγωγής υποσμηναγό της χιλιάνικης Αεροπορίας Κάρλος Βίντερ, τον εκκεντρικό πιλότο-ποιητή που γράφει στον
χιλιάνικο ουρανό ανατριχιαστικούς στίχους παρμένους από τη Βίβλο με τον καπνό του αεροπλάνου του.



Ένα αριστουργηματικό μυθιστόρημα με θέμα τη βία, την πολιτική τρομοκρατία, τις διαπλοκές αλληλένδετων μικρόκοσμων και, κυρίως, τη σχέση της λογοτεχνίας με το κακό.[...]

Από το οπισθόφυλλο του βιβλίου

Κριτική:

Ρομπέρτο Μπολάνιο: ο συγγραφέας των συγγραφέων

Άγγελος της Κόλασης

ΜΠΟΡΕΙ ΑΡΑΓΕ ΤΟ ΚΑΚΟ ΝΑ
ΔΗΛΗΤΗΡΙΑΣΕΙ ΤΗΝ ΠΟΙΗΣΗ;
ΜΠΟΡΟΥΝ ΟΙ ΚΑΛΛΙΤΕΧΝΙΚΕΣ
ΠΡΩΤΟΠΟΡΙΕΣ ΝΑ
ΓΙΝΟΥΝ ΟΡΓΑΝΟ ΤΟΥ
ΟΛΟΚΛΗΡΩΤΙΣΜΟΥ; ΕΧΟΥΝ
ΣΧΕΣΗ ΤΑ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΑ
ΕΓΚΛΗΜΑΤΑ ΜΕ ΤΑ ΠΟΛΙΤΙΚΑ
ΕΓΚΛΗΜΑΤΑ; «ΝΑΙ», ΑΠΑΝΤΑ
Ο ΡΟΜΠΕΡΤΟ ΜΠΟΛΑΝΙΟ, Ο
ΚΟΡΥΦΑΙΟΣ ΙΣΠΑΝΟΦΩΝΟΣ
ΣΥΓΓΡΑΦΕΑΣ ΤΗΣ ΝΕΩΤΕΡΗΣ
ΓΕΝΙΑΣ ΠΟΥ ΠΕΘΑΝΕ ΠΡΟΩΡΑ
ΑΦΗΝΟΝΤΑΣ ΠΙΣΩ ΤΟΥ
ΑΡΙΣΤΟΥΡΓΗΜΑΤΑ

Χιλή 1971-72. Στο Εργαστήρι Ποίησης του Χουάν Στάιν, στην Κονσεπσιόν, οι φοιτητές μιλούν για όλα. Και πάντως για τον ένοπλο αγώνα «που για τους περισσότερους από εμάς ήταν σαν το κλειδί που θα μας άνοιγε την πόρτα των ονείρων- των μοναδικών για τα οποία άξιζε τον κόπο να ζούμε». Εκεί, ο αφηγητής και ο φίλος του ο Βιβιάνο (alter ego και οι δύο του συγγραφέα) πρωτοσυναντούν τον αινιγματικό, ωραίο, ευκατάστατο, διακριτικό Αλβέρτο Ρουίς-Τάγλε, είδωλο των γυναικών. Δύο χρόνια αργότερα, όταν ο Πινο σέτ έχει καταλάβει πια πραξικοπηματικά την εξουσία, το Εργαστήρι έχει διαλυθεί, ο αφηγητής έχει συλληφθεί, οι συμφοιτήτριες αγνοούνται και στον ουρανό της Κονσεπσιόν ο πιλότος Κάρλος Βίντερ τραβά όλα τα βλέμματα πάνω του «γράφοντας» με τον καπνό του αεροπλάνου του εσχατολογικούς στίχους... Η «οπτική ποίησή» του, η εκκεντρικότητά του, η αποφασιστικότητά του, κεντρίζουν τη νέα τάξη που τον αγκαλιάζει και τον καθιερώνει ως ατραξιόν. Μόνο όταν θα παρουσιάσει την έκθεσή του με τις ανατριχιαστικές φωτογραφίες διαμελισμένων γυναικών, θα πέσει βουβαμάρα...
Το ότι ο Ρουίς-Τάγλε και ο Βίντερ θα αποδειχθούν το ίδιο πρόσωπο, διαφαίνεται από την αρχή. Στα χέρια του Μπολάνιο όμως, η πλοκή εκρήγνυται σε παράλληλες ιστορίες, οι οποίες συνυφαίνονται αλλά και λειτουργούν αντιστικτικά με τη βασική. Έτσι το έδαφος παύει να είναι σταθερό, σκοτεινές τρύπες εμφανίζονται, τα γεγονότα φιλτράρονται μέσα από τις εικασίες, τα δεδομένα σχετικοποιούνται και η αναζήτηση της βεβαιότητας ότι ο Βίντερ είναι ένας Άγγελος της Κόλασης μοιάζει καταδικασμένη. Ο αναγνώστης αισθάνεται σαν να παρακολουθεί μια γκανγκστερική ταινία, η οποία με αριστοτεχνικό τρόπο τον μυεί στο πνεύμα της παρανομίας που διακρίνει τα πρωτοποριακά καλλιτεχνικά- λογοτεχνικά κινήματα. Και καταλαβαίνει ότι ο Βίντερ και ο αφηγητής, οι Βίντερ και εμείς, ταξιδεύουμε στο ίδιο πλοίο, μόνο που εκείνοι έχουν συμβάλει στη βύθισή του, ενώ εμείς έχουμε κάνει λίγα ή και τίποτα για να την αποτρέψουμε.
Το Μακρινό Αστέρι γράφτηκε το 1996 σαν ανάπτυξη του τελευταίου κεφαλαίου της Ναζιστικής Λογοτεχνίας στην Αμερική, φανταστικού λεξικού ιταμών συγγραφέων που είχε εκδώσει εκείνη τη χρονιά ο Μπολάνιο, φέρνοντας στην επιφάνεια τα φασιστικά λογοτεχνικά κινήματα της Ν. Αμερικής μεταξύ 1972-1989.
Εκείνο το βιβλίο εκσφενδόνισε στα ύψη τη φήμη του, το Αστέρι την επιβεβαίωσε, οι Άγριοι ντετέκτιβ του 1998 τον καθιέρωσαν παγκοσμίως και το κύκνειον άσμα του, το 2666 με τις χίλιες εκατό σελίδες, ανακηρύχθηκε από την κριτική αριστούργημα. Μπόλιασε, λέει, το μεγάλο λατινοαμερικάνικο μυθιστόρημα με στοιχεία της λογοτεχνίας του 21ου αιώνα. Σήμερα, ο Μπολάνιο θεωρείται ο «νέος Μπόρχες» κι ας μην κολάκεψε ποτέ το λογοτεχνικό κατεστημένο. Έχοντας γλιτώσει από τις φυλακές του Πινοσέτ επειδή ένας από τους δεσμοφύλακές του είχε υπάρξει συμμαθητής του, αυτός ο Χιλιανός έζησε αλήτικα περιπλανώμενος στο Μεξικό, στο Ελ Σαλβαδόρ, στη Γαλλία, στη Β. Αφρική και εγκαταστάθηκε στην Ισπανία. Μάλιστα πριν πεθάνει από ηπατική ανεπάρκεια μόλις 50άρης, ευτύχησε να γίνει και ο ίδιος μυθιστορηματικός ήρωας: του Χαβιέ Θέρκας στο Οι στρατιώτες της Σαλαμίνας!

Τον αποκάλεσαν «συγγραφέα των συγγραφέων» και δικαιολογημένα. Πολλοί ήρωές του είναι ποιητές, πραγματικά πρόσωπα τα οποία μάλιστα σχολιάζει και τα οποία φωτίζουν με την πολιτεία τους την αιματηρή ιστορία της Λατινικής Αμερικής. Έτσι και στο Μακρινό Αστέρι ξεδιπλώνεται το κλίμα των πνευματικών ανησυχιών που σημάδεψαν τόσο τις φωτεινές όσο και τις σκοτεινές ώρες της Χιλής στο δεύτερο μισό του 20ού αιώνα, με τον Μπολάνιο να σκαλίζει τη γοητεία του κακού και τα παιχνίδια της λογοτεχνίας είτε με την Επανάσταση είτε με την Αντεπανάσταση. Να λοιπόν γιατί τούτη η νουβέλα, εκτός από ερεθιστική, είναι και επίκαιρη. Διότι διερευνά τι είναι σήμερα «προοδευτικό», διότι μας επισημαίνει ότι αυτές που θεωρούμε πρωτοπορίες είναι συχνά φορείς αντιδραστικών μηνυμάτων και διότι μας προκαλεί να πάψουμε να λειτουργούμε σαν παθητικοί καταναλωτές κάθε είδους ιδεών- πολιτισμικών, πολιτικών, κοινωνικών- και να καλλιεργήσουμε μια κριτική στάση. Αυτήν την έννοια έχει στο βιβλίο του το ανατροφοδοτούμενο κυνήγι του ποιητή- δολοφόνου Βίντερ, ο οποίος θα αλλάζει συνεχώς ονόματα και θα συνεχίσει να «εκφράζεται» μέσα από νοσηρές καλλιτεχνικές δράσεις ή περιοδικά με διφορούμενο χαρακτήρα, χωρίς ποτέ να τον στριμώξει η επίσημη δικαιοσύνη. Προσοχή, το λογοτεχνικό έγκλημα ισοδυναμεί με το πολιτικό έγκλημα, μας λέει με τον τρόπο του ο Μπολάνιο, υπογραμμίζοντας ότι η στάση μας στη ζωή αντανακλά τις ιδέες μας.

Μικέλα Χαρτουλάρη, Τα Νέα, 14/7/2007