Οπτικός πολιτισμός και τουρισμός

Ο τουρισμός δεν αποτελεί μόνο καταναλωτικό αγαθό και παροχή υπηρεσιών, αλλά κυρίως πολιτισμική δραστηριότητα· ένα πολύπλοκο προϊόν επιφορτισμένο με συμβολική αξία, που συνδέεται άμεσα με την οπτική διάσταση της ταξιδιωτικής εμπειρίας. Η ιστορία του τουρισμού είναι άρρηκτα δεμένη με την ιστορία της φωτογραφίας και οι φωτογραφικές καρτ ποστάλ, όντας αναπόσπαστο κομμάτι της τουριστικής "βιομηχανίας" ήδη από τα πρώτα της βήματα, γνωρίζουν, κατευθύνουν και επικυρώνουν το τουριστικό βλέμμα, χαράσσοντας έναν λόγο "ηγεμονικό" μέσα από την προβολή τοπίων που συνδέονται με το παρελθόν, τη μνήμη, την Ιστορία, την παράδοση και το φαντασιακό του εκάστοτε λαού.

Στη βάση αυτής της προβληματικής, το παρόν βιβλίο ασχολείται με ζητήματα οπτικού πολιτισμού και τουρισμού, εστιάζοντας στις αναπαραστάσεις της Ελλάδας στις σύγχρονες τουριστικές καρτ ποστάλ. Ειδικότερα, το βιβλίο διερευνά την ιστορία και τη φύση του τουρισμού, μελετά τη σχέση του με το βλέμμα, το τοπίο και τη φωτογραφία, προσεγγίζει τις καρτ ποστάλ ως πολιτιστικά αντικείμενα, εμβαθύνει στην έννοια της διαχείρισης της ιστορικής μνήμης και αναλύει τις σύγχρονες ελληνικές τουριστικές κάρτες ως συλλογικές αυτοαναπαραστάσεις που υπόκεινται σε κοινωνικά, πολιτισμικά και ιστορικά πλαίσια παραγωγής και κατανάλωσης.

Η μελέτη ακολουθεί κυρίως προσεγγίσεις της ανθρωπολογίας, της κοινωνιολογίας και των πολιτισμικών σπουδών, ενώ το κομμάτι της πρωτογενούς έρευνας περιλαμβάνει συνεντεύξεις βάθους με εκδότες τουριστικών καρτ ποστάλ, καθώς και σημειωτική ανάλυση ενός σώματος 3.700 σύγχρονων τουριστικών καρτών. Μέσα από την κριτική προσέγγιση των αναπαραστάσεων, η χώρα οριοθετείται ως ιστορικός και αυθεντικός προορισμός του ρομαντικού βλέμματος, χωρίς ωστόσο να λείπουν αναπαραστάσεις που απευθύνονται στο συλλογικό βλέμμα. Ειδικότερα, εντοπίζονται και ερμηνεύονται τέσσερις κυρίαρχοι λόγοι που αρθρώνονται για τη σύγχρονη Ελλάδα: α) η Ελλάδα ως κοιτίδα του ευρωπαϊκού πολιτισμού, β) η νησιωτικότητα ως πεμπτουσία του ελληνικού πνεύματος, γ) η λαϊκή παράδοση ως αναπόσπαστο στοιχείο της ελληνικής ταυτότητας και δ) η Ελλάδα ως προορισμός των 4S: Sea, Sun, Sand & Sex.