Η διαφάνεια του κακού

Στο συμβολικό κατώφλι του τέλους του 20ού αιώνα, μέσα από την επίγευση και τη μελαγχολία ενός οργίου που άφησαν πίσω τους οι ποικιλώνυμες επαναστάσεις, οι επιτεύξεις της τεχνικής και της γενετικής, η έκρηξη της πληροφορικής και το απρόβλεπτο των οικονομικών διακυμάνσεων, απαιτείται μια εξήγηση για τη φύση των ακραίων φαινομένων: AIDS, κραχ, πληροφορικοί ιοί, κλωνοποιήσεις αποτελούν τα ακραία φαινόμενα απέναντι στα οποία ο ορθός λόγος των συστημάτων δεν έχει καμία ισχύ και θα επιτείνονται όσο πιο εξεζητημένα είναι τα συστήματά μας.
Η πληροφορική και γενετική επανάσταση φέρνει το άτομο όχι πλέον αντιμέτωπο με τον άλλον αλλά με τον ίδιο του τον εαυτό. Το άτομο είναι πλέον το αντίσωμα του εαυτού του μέσα από μιαν απότομη αντιστροφή της ανοσοποιητικής διαδικασίας, μέσα από την εξάρθρωση του κώδικά του, μέσα από την καταστροφή των αμυνών του. Όλα προσπαθούν να εξουδετερώσουν την ετερότητα μέσα από μιαν ασηπτική διάχυση της επικοινωνίας, μέσα από την ψευδαίσθηση της συναλλαγής και της επαφής. Η επικοινωνία εξαναγκάζει την κοινωνία να γίνει αλλεργική απέναντι στον εαυτό της. Η διαφάνεια απέναντι στο πληροφορικό και κυβερνητικό είναι του σώματος το κάνει αλλεργικό απέναντι στον ίδιο του τον εαυτό. Εξοβελίζουμε την ετερότητα, αλλά το φάντασμα της επιστρέφει ως αυτοκαταστροφή. Στη γλώσσα του Ζαν Μπωντριγιάρ αυτό είναι η διαφάνεια του Κακού.

«Αυτό που θα διακρίνει πάντα τη λειτουργία του ανθρώπου από εκείνη των μηχανών, έστω των ευφυέστερων, είναι η μέθη της λειτουργίας, η απόλαυση. Εκείνο που ευτυχώς είναι ακόμη πέραν των δυνατοτήτων του ανθρώπου είναι η επινόηση μηχανών που νιώθουν απόλαυση. Παντοειδή τεχνητά μέλη μπορούν να βοηθήσουν στην απόλαυση του ανθρώπου, αλλά δεν είναι δυνατόν να επινοηθεί κάποιο που να νιώθει απόλαυση στη θέση του [...]. Για να γίνει κάτι τέτοιο θα έπρεπε οι μηχανές να συλλάβουν μια κάποια ιδέα του ανθρώπου, να μπορούν να επινοήσουν τον άνθρωπο, όμως είναι πολύ αργά γι' αυτές, είναι ο άνθρωπος που τις έχει επινοήσει».
Jean Baudrillard