Η κανονιστική ηθική των αντικειμένων

Με την εμφάνιση των Διεθνών Εκθέσεων κατά τον 19ο αιώνα, τα προϊόντα που παρήγαγε ο βιομηχανικός καπιταλισμός φωτίστηκαν με τη λάμψη της φαντασμαγορίας που δημιουργούσαν τα μεγαλοπρεπή εκθεσιακά κέντρα των μητροπόλεων. Το 1851, χρονιά που εγκαινιάστηκε η πρώτη Διεθνής Έκθεση στο Κρύσταλ Πάλας του Χάυντ Παρκ, ο Μαρξ κατοικούσε στο Λονδίνο. Ο φετιχισμός του εμπορεύματος πιθανώς να έλαβε την ολοκληρωμένη μορφή του στο Κεφάλαιο υπό την επήρεια εκείνης της πρώτης μεγαλειώδους πλησμονής βιομηχανικών αντικειμένων.

Περίπου έναν αιώνα αργότερα, ο Ζαν Μπωντριγιάρ αποκωδικοποιεί τη λειτουργία του καταναλωτισμού στις ύστερες βιομηχανικές κοινωνίες, όπου η ταξική διαστρωμάτωση θεμελιώνεται στην ιδεολογία που υποκρύπτει η πρακτική της κατανάλωσης. Τα προϊόντα δεν καταναλώνονται πλέον, όπως στην εποχή του Μαρξ, ως βιομηχανικά εμπορεύματα που έχουν μόνο χρηστική και ανταλλακτική αξία. Αποκτούν μια επιπλέον ιδιότητα: λειτουργούν ως σημεία διάκρισης. Όσοι κατέχουν αντικείμενα κύρους διαχωρίζονται, κοινωνικά και ταξικά, από εκείνους που δεν τα κατέχουν αλλά επιθυμούν να περάσουν το κατώφλι που θα τους επιτρέψει να αναγνωρίζονται κοινωνικά μέσω αυτών.

Ο Μπωντριγιάρ αποδεικνύει ότι η πραγματική κοινωνική αξία των αντικειμένων είναι η συμβολική ανταλλακτική αξία τους. Τα αντικείμενα, ως σημεία κοινωνικής διάκρισης, διαμορφώνουν τον συμβολικό διαχωρισμό των τάξεων. Η μεσαία τάξη, μέσω της κατανάλωσης, επιδιώκει να μιμηθεί την κυρίαρχη κοινωνική ομάδα η οποία, πέραν του απόλυτου προνομίου να λαμβάνει πολιτικές αποφάσεις, κατέχει τα αντικείμενα κύρους που συμβολίζουν την εξουσιαστική υπεροχή της.

Η κανονιστική ηθική των αντικειμένων δημοσιεύτηκε για πρώτη φορά το 1969 στο περιοδικό Communications, τεύχος 1, τόμος 13. Η ανά χείρας μετάφραση προέρχεται από το συγκεκριμένο κείμενο το οποίο συμπεριελήφθηκε από τον Ζαν Μπωντριγιάρ στο -ιστορικό πλέον για τις κοινωνικές επιστήμες- βιβλίο του "Για μια πολιτική οικονομία του σημείου", Εκδ. Gallimard, Παρίσι 1972. Αποτέλεσε το εναρκτήριο κεφάλαιο του βιβλίου, με τον τίτλο "Λειτουργία-σημείο και ταξική λογική", που ήταν ο υπότιτλος της πρώτης δημοσίευσής του. Στην παρούσα έκδοση έχουν διατηρηθεί τόσο ο τίτλος όσο και ο υπότιτλος της αρχικής δημοσίευσης του κειμένου.