Ο Πινόκιο στην Αθήνα

Τι εξωθεί τον Πινόκιο να ταξιδέψει νυχτιάτικα απ' την πατρίδα του την Ιταλία στην Ελλάδα, και μάλιστα πετώντας πάνω στη ράχη ενός χελιδονόψαρου; Οι περιπέτειές του, που αρχίζουν τούτη τη φορά απ' την Ακρόπολη, μια νύχτα με πανσέληνο, ως φαίνεται, δεν έχουν τελειωμό. Ο Ιταλός συγγραφέας Κολόντι δε μας είπε τα πάντα για το καλόκαρδο αυτό ξύλινο αγόρι με τη σουβλερή μύτη.





ΚΡΙΤΙΚΗ



Μια νύχτα με πανσέληνο ένα χελιδονόψαρο προσγειώνεται στην Ακρόπολη. Ο επιβάτης του μας είναι πολύ γνωστός. Είναι ο Πινόκιο. Το ξύλινο αγόρι πρέπει να βρει το γιατρικό που θα ξαναδώσει χρώμα στα όνειρα του μαστρο-Τζεπέτο. Αν ο Πινόκιο δεν βρει μέσα σε τρεις μέρες το κυκλάμινο που φυτρώνει ανάμεσα σε γη και ουρανό κάπου στην Αθήνα, ο πατέρας του θα βλέπει μόνο ασπρόμαυρα όνειρα! Και οι περιπέτειες αρχίζουν στην άγνωστη μεγαλούπολη...

Διαβάζοντας τον Πινόκιο στην Αθήνα αισθάνεσαι να πλέεις μέσα σ' ένα απίστευτα πληθωρικό λογοτέχνημα.

Στο βιβλίο υπάρχουν τα πάντα: παραμύθι, φαντασία, ανατροπές, γνώση της ψυχολογίας των παιδιών, παιδαγωγική άποψη, συναισθήματα.

Κάθε στοιχείο του βιβλίου αποκαλύπτει κι ένα κομμάτι της προσωπικότητας του συγγραφέα. Για να αξιολογηθεί λοιπόν το βιβλίο και να μπουν σε μια τάξη τα στοιχεία που το συνθέτουν θα αναφερθώ στον Χρήστο Μπουλώτη και στους άξονες πάνω στους οποίους κινήθηκε, ώστε να εμφανιστούν οι αρετές της ιστορίας που έγραψε.

Ο αρχαιολόγος Μπουλώτης ξεναγεί τα παιδιά στην Αθήνα επιλέγοντας ενδιαφέροντες για αυτά χώρους, όχι μόνον αρχαιολογικούς, σαν την Ακρόπολη και την αρχαία Αγορά, αλλά και χώρους όπου τα παιδιά μπορούν να χαρούν. Η πλατεία της Δεξαμενής και ο Εθνικός Κήπος τούς παραδίδονται για να στήσουν παιχνίδια ευφάνταστα, όπως συνομιλίες με τα αγάλματα των ποιητών και «σκοποβολή με κρίκους σε ξύλινη μύτη τύπου Πινόκιο».

Ο παραμυθάς Μπουλώτης παίζει λεκτικά παιχνίδια και δίνει ζωή στα αντικείμενα μετατρέποντάς τα σε ήρωες με αξιόλογη δράση: ποτιστήρια που καταβρέχουν όσους λένε ψέματα, τράπουλες που ζωντανεύουν από τα κόλπα του ταχυδακτυλουργού, γενναία παιχνίδια και αστέρια με συναισθήματα, μπάλες που μεταμορφώνονται σε περιστέρια.

Ο ευαίσθητος Μπουλώτης καταλαβαίνει τα παιδιά και έτσι παρουσιάζει τον Πινόκιο όχι σαν ξύλινο κούκλο που ζωντανεύει αλλά σαν αληθινό παιδί γεμάτο συναισθήματα και αντιφάσεις. Ενα παιδί που παρασύρεται από την καλοσύνη του, ξεχνιέται παίζοντας, ζητάει την παρέα των άλλων παιδιών, έχει ανάγκη από φιλία, προστασία και ζεστασιά, του αρέσουν οι περιπέτειες, έχει φαντασία.

Ο λογοτέχνης Μπουλώτης πιστεύει στη διακειμενικότητα, δηλαδή στη συνύπαρξη και στην επικοινωνία ανάμεσα στα κείμενα. Κρατώντας σταθερό τον ήρωα και τα χαρακτηριστικά της προσωπικότητάς του ­ καλοσύνη, αφέλεια, αυθορμητισμό, περιέργεια ­ αλλάζει το σκηνικό, την εποχή και τη δράση του δίνοντας νέα διάσταση στο τόσο γνωστό αφετηριακό έργο.

Μέσω του Πινόκιο ο συγγραφέας συνομιλεί με τον Κολλόντι, και ο Πινόκιο, μέσω του Μπουλώτη, με την Κ. Χατζηασλάνη και το βιβλίο της για τον Παρθενώνα, με τον Μπάουμ και τον Μάγο του Οζ, με τον Ελύτη και τον Ρίτσο. Το άγαλμα του ποιητή και το κυκλάμινο είναι οι ατάκες για να μπουν στη λογοτεχνική σκηνή του έργου τα ποιήματα και η μουσική τους. Ακόμα, προχωρώντας ένα βήμα παραπέρα, πλάθει έναν Πινόκιο που από ανεύθυνο παιδί πρέπει να προσγειωθεί στην πραγματικότητα και να κάνει επιτέλους κάτι για τον Τζεπέτο.

Τέλος, ο ενήλικος Μπουλώτης κάνει κοινωνική κριτική με πολύ χιούμορ για όλους και για όλα: για τον δήμαρχο και τις επίσημες τελετές, για τους βουλευτές και τους Ολυμπιακούς Αγώνες του 2004, για τα όργανα της τάξης και τους δημοσιογράφους.

Φυσικά πρέπει οπωσδήποτε να επισημάνουμε το αισθητικό μέρος της έκδοσης. Το βιβλίο δεν θα ήταν αυτό που είναι χωρίς τη χαρούμενη εικονογράφηση του Βασίλη Παπατσαρούχα (γ. 1975), που με το ταλέντο και το νεανικό του κέφι έδωσε παιχνιδιάρικο χρώμα στις αθηναϊκές περιπέτειες του Πινόκιο.

Τι μένει; Να προτείνετε στα παιδιά να το διαβάσουν, να τα πάτε βόλτα στα μέρη που πήγε ο Πινόκιο, να ψάξετε μαζί τους το κυκλάμινο που χαρίζει χρωματιστά όνειρα.



Μαρίζα Ντεκάστρο

ΤΟ ΒΗΜΑ, 18-11-2001