Το αρχαίο δράμα

Σκοπός αυτού του βιβλίου δεν είναι να προτείνει κάτι καινούριο στον έτσι κι αλλιώς πολυμελετημένο χώρο του αρχαίου δράματος. Απλά, ο στόχος στον οποίο κατατείνει είναι η ενημέρωση του αναγνώστη στο γενικό περιεχόμενο των δραματικών κειμένων και παράλληλα η επισήμανση κάποιων στοιχείων που ενδεχόμενα βοηθούν στην πληρέστερη κατανόηση τους στον τύπο είτε των μηνυμάτων που απορρέουν απ' αυτά είτε και των κοινωνικοπολιτικών συνθηκών, που ίσως επηρέασαν τους ποιητές στις θεματικές επιλογές τους.





ΚΡΙΤΙΚΗ



Τι μπορεί να προσφέρει ένα βιβλίο που γράφεται σήμερα πάνω στο αρχαίο ελληνικό δράμα; Λίγα πράγματα, θα απαντούσε κανείς. Κι όμως, σε ένα τέτοιο πολυδαίδαλο και τόσο σύνθετο θέμα όλο και κάποια στοιχεία χρειάζονται διευκρίνιση, όλο και κάποια σκοτεινή χαραμάδα απομένει να φωτιστεί. Ετσι και το βιβλίο του Ν. Γ. Μπούρα Το αρχαίο δράμα. Περιεχόμενο και ερμηνεύματα φιλοδοξεί να φωτίσει κάποια σημεία που ενδεχομένως βοηθούν στην πληρέστερη κατανόηση των μηνυμάτων που απορρέουν από αυτό, είτε και των κοινωνικοπολιτικών συνθηκών που ίσως επηρέασαν τους ποιητές στις θεματικές επιλογές τους, όπως με μετριοφροσύνη επισημαίνει ο συγγραφέας στον πρόλογό του.

Η προσέγγιση του Μπούρα είναι συστηματική. Υστερα από μια γενική εισαγωγή για τις καταβολές και τον χαρακτήρα του αρχαίου δράματος, σκιαγραφεί την πολιτική και κοινωνική κατάσταση στην Αθήνα κατά τον 5ο αιώνα π.Χ., περίοδο όπου δημιουργούν οι τρεις μεγάλοι τραγικοί: ενθουσιασμός του δήμου για τις νίκες των μηδικών πολέμων, σταθεροποίηση της αθηναϊκής ηγεμονίας, κυριαρχική συμμετοχή των πολιτών στα κοινά, προώθηση στο έπακρο των γραμμάτων και των τεχνών, άνθηση της φιλοσοφίας, σοφιστικός διαφωτισμός, κυριαρχία των δημαγωγών στην πολιτική ζωή. Αφού δώσει για τον καθένα τους τα απαραίτητα βιογραφικά στοιχεία, στρέφεται στην ανάλυση του έργου τους, επικεντρώνοντας στα μηνύματα που αυτό κλείνει μέσα του: οι πλανερές ψευδαισθήσεις που οδηγούν στην αλαζονική συμπεριφορά, στους Πέρσες του Αισχύλου· η δραματική σύγκρουση του ηθικού νόμου με τα κελεύσματα μιας τυραννικής εξουσίας, στην Αντιγόνη του Σοφοκλή· το θέριεμα της ζήλιας και του μίσους σε μια προδομένη γυναικεία ψυχή, στη Μήδεια του Ευριπίδη.

Στη συνέχεια ο Μπούρας ασχολείται διεξοδικά με τον Αριστοφάνη και το πρωτοποριακό και ανατρεπτικό του έργο, δίχως να αφήνει έξω από την ανάλυσή του τη Μέση και Νέα Κωμωδία με βασικό εκπρόσωπο τον Μένανδρο, ο οποίος με τη Σαμία του, τους Επιτρέποντες και τον Δύσκολο κατέχει πρωτεύουσα θέση στο σύμπαν των αρχαίων κωμικών συγγραφέων. Το βιβλίο, το οποίο είναι γραμμένο σε ύφος γλαφυρό, συμπληρώνεται από επιλεγμένη βιβλιογραφία, η οποία βοηθά τον φιλέρευνο αναγνώστη να εμβαθύνει σε θέματα στα οποία αισθάνεται την ανάγκη περαιτέρω διευκρινίσεων, και έχει το προσόν να απευθύνεται όχι μόνο στον ειδικό μελετητή του αρχαίου δράματος αλλά και στον μαθητή ή στον καθηγητή του, κοντολογίς σε καθέναν που θα ήθελε να έχει μια σφαιρική εικόνα του μοναδικού αυτού στην παγκόσμια γραμματεία φαινομένου.



Δ. ΧΟΥΛΙΑΡΑΚΗΣ

ΤΟ ΒΗΜΑ , 09-02-2003