Η αίσθηση της πρακτικής

Η συνήθης αντιδιαστολή "πολιτισμένων" και "πρωτόγονων" βασίζεται στην παραγνώριση της απόστασης που εγκαθιδρύουν οι κοινωνικές επιστήμες ανάμεσα στον παρατηρητή και το παρατηρούμενο. Η ανθρωπολογία μπορεί να ολοκληρωθεί ως επιστήμη μόνο αν εκλάβει επίσης ως αντικείμενό της τις δραστηριότητες και τα εργαλεία της επιστημονικής πρακτικής: πιο συγκεκριμένα , τη σχέση του ερευνητή προς το αντικείμενό του, μια ιδιαίτερη έκφανση των σχέσεων μεταξύ γνώσης και πράξης, ερμηνείας και χρήσης, συμβολικού και πρακτικού ελέγχου. Ο Πιερ Μπουρντιέ δείχνει εδώ ποιες δυνάμεις κρύβονται στο δεύτερο μέλος τέτοιων αντιθετικών ζευγών και τι σημαίνει να αναγνωρίζει και να ενσωματώνει κανείς την ίδια του τη θέση στην έρευνα.

Αυτό που αποκαλούμε "πρωτόγονη", "προ-λογική" ή "άγρια" σκέψη δεν είναι άλλο από την πρακτική λογική στην οποία προσφεύγουμε καθημερινά με τις πράξεις και τις κρίσεις μας. Αλλά ενώ μας φαίνεται πολύ φυσικό να χρησιμοποιούν οι εθνογράφοι τη γλώσσα του κανόνα και της τελετουργίας προκειμένου να μιλήσουν για το γάμο ή τη μαγεία στους λεγόμενους παραδοσιακούς λαούς, αντιδρούμε όταν οι κοινωνιολόγοι περιγράφουν τις δικές μας συμπεριφορές στην ίδια γλώσσα. Κι όμως η τελετουργική πρακτική, όπως και οι περισσότερες άλλες, είναι μια συμβολική γυμναστική, στην οποία το σώμα σκέφτεται για λογαριασμό μας.

Στο κλασικό αυτό έργο του, που εκδόθηκε ένα χρόνο μετά τη "Διάκριση" (1980), ο πρωτοπόρος γάλλος στοχαστής και ερευνητής ασκεί καταλυτική κριτική στη δομιστική παράδοση από την σκοπιά της ανθρώπινης δράσης και της στρατηγικής, εισάγει την έννοια της "έξης" (habitus) στις κοινωνικές επιστήμες και προσφέρει την πιο ολοκληρωμένη διατύπωση της ρηξικέλευθης θεωρίας του για την πρακτική.