0
Your Καλαθι
Γεώργιος Α. Παπανδρέου 1888-1968 ΙΙ
Ο πολιτικός της παιδείας 1933-1968
Έκπτωση
30%
30%
Περιγραφή
ΚΡΙΤΙΚΗ
Ο Γεώργιος Παπανδρέου πρωταγωνίστησε στην πολιτική σκηνή της Ελλάδας επί μακρόν χρόνο. Συγκεκριμένα από τον διορισμό του ως νομάρχη Λέσβου (1915), ως διευθυντή του Πολιτικού Γραφείου του Ελευθερίου Βενιζέλου (1916) και γενικά ως πολιτικός με κοινωνική και πολιτική δράση για χρονικό διάστημα πλέον του μισού αιώνα. Δραστηριοποιήθηκε σε πολλά επίπεδα, συνέλαβε, κατενόησε και εξέφρασε τα κοινωνικά και τα πολιτικά μηνύματα, τις ανάγκες και τα οράματα της εποχής και του έθνους του. Ως ισχυρή προσωπικότητα ανέπτυξε σημαίνουσα πολιτική δράση στην ελληνική κοινωνία και προσδιόρισε σε πολλά επίπεδα το μέλλον της, συνδέοντας τη δράση και την προσωπικότητά του με βαθιές τομές, ρηξικέλευθες πολιτικές στάσεις και μεταρρυθμίσεις.
Ο Γεώργιος Παπανδρέου, με προσωπικό πολλές φορές πολιτικό κόστος, ανέλαβε ευθύνες για μια νέα οργάνωση της παιδείας και της εκπαίδευσης του ελληνικού λαού. Οι πρωτοβουλίες του αυτές απαιτούσαν διοικητική ικανότητα, νομοκανονιστική γνώση και συχνά εξισορροπιστική ευελιξία. Από το 1930 ως το 1965, σε μια ιδιαίτερα κρίσιμη τριακονταπενταετία, άλλωστε, άσκησε έξι φορές καθήκοντα υπουργού Παιδείας και Θρησκευμάτων. Αυτό είναι δηλωτικό του συγκεκριμένου ενδιαφέροντος του πολιτικού ανδρός για ζητήματα παιδείας και εκπαίδευσης του ελληνικού λαού.
Ο δεύτερος τόμος της επιστημονικής εργασίας του καθηγητή Σήφη Μπουζάκη με τίτλο Γεώργιος Α. Παπανδρέου 1888-1968 Ο πολιτικός της Παιδείας συνιστά τη συνέχεια της προαναγγελθείσης από τον πρώτο ήδη τόμο, 1997 ουσιαστικής επιστημονικής συμβολής του συγγραφέως και των μελών της ερευνητικής του ομάδας στην ιστορία της νεοελληνικής εκπαίδευσης. Ο συγγραφέας με την εργασία του αυτή επέλεξε να ερευνήσει και να διεισδύσει επιστημονικά σε έναν δύσκολο και πολυδιάστατο χώρο, σε έναν συγκινησιακά φορτισμένο αλλά και πολιτικά δυσερμήνευτο ιστορικό ορίζοντα. Οπως ο ίδιος σημειώνει στον πρόλογο του πρώτου τόμου του έργου του, τον απασχολεί σε όλο της το φάσμα ως θεωρία και πράξη η εκπαιδευτική πολιτική του Γεωργίου Παπανδρέου και η επιτελική της χάραξη.
Η πολυμερής υπόθεση εργασίας του κ. Μπουζάκη εστιάσθηκε στην απάντηση φλεγόντων ερωτημάτων έρευνας, όπως η συμφωνία πολιτικού λόγου και πράξης του Γεωργίου Παπανδρέου στα εκπαιδευτικά ζητούμενα της εποχής, το εύρος της πολιτικής του βούλησης και αποφασιστικότητας, η στήριξη αλλά και η πολιτική υπονόμευση των εκπαιδευτικών μεταρρυθμιστικών του πρωτοβουλιών, οι επιδράσεις και οι επιρροές στην εκπαιδευτική του πολιτική φιλοσοφία και στην πραγμάτωσή της, η προσωποπαγής ή μη εκπαιδευτική του πολιτική, η στάση της διανόησης της εποχής απέναντι στα ευρύτερα εκπαιδευτικά ζητήματα και στον αρμόδιο υπουργό Παιδείας Γ. Παπανδρέου, η σύγκριση, η αξιολόγηση και η ερμηνεία των μεταρρυθμιστικών προσπαθειών κατά τις δύο αποφασιστικές περιόδους 1930-1932 και 1964-65, οι εκπαιδευτικές καινοτομίες και το πρόβλημα της κοινωνικής και οικονομικής ανάπτυξης του τόπου, η τύχη των πολιτικών προσπαθειών και εκπαιδευτικών του οραμάτων και συνολικά ο δημιουργικός Γ. Παπανδρέου ως πολιτικός της παιδείας.
Οσα εκθέτει ο κ. Μπουζάκης στον τόμο αυτό αναπτύσσονται σε οκτώ κύρια κεφάλαια, των οποίων προτάσσονται τα μεθοδολογικά ζητήματα και έπονται τα καταληκτικά συμπεράσματα - απαντήσεις στα ερωτήματα της έρευνας. Ειδικό βάρος στην αξιολόγηση αυτού του έργου του κ. Μπουζάκη επιβάλλεται να δοθεί στην έκδοση πρωτογενών, κυρίως αδημοσίευτων, ιστορικών πηγών που, παρά τις ποικίλες δυσκολίες εντοπισμού και αποθησαυρισμού τους, προσπάθησε με μεγάλη επιτυχία να τις συγκεντρώσει και να τις εκδώσει στο δεύτερο μέρος του βιβλίου (σ. 147-654). Προϊόν του εγχειρήματος αυτού είναι η παρουσίαση 123 ιστορικών τεκμηρίων. Η έκδοση γενικά των πηγών αυτών είναι μια πρακτική που ακολουθεί ο κ. Μπουζάκης με επιτυχία και άρτια παρουσίαση και στους δύο τόμους. Πλουσιότατη είναι επίσης η παρουσιαζόμενη ελληνόγλωσση και ξενόγλωσση βιβλιογραφία - αρθρογραφία, βιβλιογραφία που περιλαμβάνει 998 τίτλους.
Ενα βασικό κεφάλαιο του βιβλίου φέρει τον τίτλο «Η μεταρρυθμιστική προσπάθεια του 1964». Είναι σαφές ότι αυτή την περίοδο εκείνο που επιδιώκεται να αποτυπώνεται πλέον στην εκπαίδευση είναι μια νέα φιλοσοφία, διακρινόμενη από ανθρωπισμό και που, όπως αναφέρεται από την Επιτροπή Προγραμματισμού της Ενωσης Κέντρου για την αναμόρφωση του εκπαιδευτικού μας συστήματος (Σεπτέμβριος 1963), «δεν θα αντιτίθεται προς τις επιστήμες και την τεχνική αλλά θα τις εγκολπωθεί και συνεργαζόμενος αρμονικά μαζί τους θα τις κατευθύνει προς τον ένα και κύριο στόχο: την καλυτέρευση και τον ευγενισμό της ζωής». Ενας κυριολεκτικά οργασμός πολιτικών δραστηριοτήτων και καθημερινής εργασίας των υπηρεσιών του υπουργείου Παιδείας, των οποίων προΐσταται προσωπικά ο πρωθυπουργός Γεώργιος Παπανδρέου, με υφυπουργούς τον Λουκή Ακρίτα, τον Γ. Μυλωνά και τον γενικό γραμματέα Ευάγγελο Παπανούτσο, αποφέρει σημαντικούς καρπούς, μολονότι η μεταρρύθμιση δεν κατέστη δυνατόν να ολοκληρωθεί.
Στα εκπαιδευτικά μέτρα της περιόδου αυτής συγκαταλέγονται η θεαματική αύξηση των δαπανών για την παιδεία, η υποχρεωτική εννεάχρονη εκπαίδευση, η θεσμοθέτηση της δωρεάν παιδείας, η καθιέρωση της δημοτικής σε όλο το φάσμα της εκπαίδευσης, η διδασκαλία των αρχαίων ελληνικών κειμένων από μετάφραση στο Γυμνάσιο, η συγκρότηση των διοικητικών προϋποθέσεων για αδιάβλητες εισαγωγικές εξετάσεις στην Ανώτερη και Ανώτατη Εκπαίδευση, η αναθεώρηση των αναλυτικών προγραμμάτων και η συγγραφή νέων σχολικών βιβλίων κ.ά.
Κλείνοντας την επιστημονική του έρευνα ο συγγραφέας επιχειρεί μια συνολική αποτίμηση της εκπαιδευτικής μεταρρύθμισης, υποδεικνύει τις πλούσιες πηγές του, δημοσιεύει συγκεντρωτικό πίνακα του νομοθετικού έργου του Γεωργίου Παπανδρέου, καταλογογραφεί τα τεκμήριά του και παρέχει αυτά καθεαυτά τα τεκμήρια με πολλή προσοχή και με γνώμονα την πιστή έκδοσή τους.
Κατά τον Σήφη Μπουζάκη, ο Γεώργιος Παπανδρέου υπήρξε η ψυχή και ο εκφραστής της μεταρρύθμισης του 1964, καθώς έδωσε ένα δημιουργικό πολιτικό παρών για περισσότερο από μισό αιώνα στα εκπαιδευτικά δρώμενα της χώρας. Με σύνεση και ρεαλισμό, έχοντας συλλάβει και κατανοήσει τα μηνύματα της εποχής του, διέδωσε μια μεταρρυθμιστική αντίληψη που εμπεριείχε σαφείς απαντήσεις στα εξής κρίσιμα ερωτήματα: Ποια εκπαίδευση και για ποια κοινωνία, με ποια μέσα, με ποιο εκπαιδευτικό, με ποια σχολική γνώση; Το πάθος και οι απόψεις του για την παιδεία δίκαια του προσέδωσαν, κατά τον συγγραφέα, τον χαρακτηρισμό «Ο πολιτικός της Παιδείας».
Γιώργος Λεοντσίνης
ΤΟ ΒΗΜΑ, 26-09-1999
Ο Γεώργιος Παπανδρέου πρωταγωνίστησε στην πολιτική σκηνή της Ελλάδας επί μακρόν χρόνο. Συγκεκριμένα από τον διορισμό του ως νομάρχη Λέσβου (1915), ως διευθυντή του Πολιτικού Γραφείου του Ελευθερίου Βενιζέλου (1916) και γενικά ως πολιτικός με κοινωνική και πολιτική δράση για χρονικό διάστημα πλέον του μισού αιώνα. Δραστηριοποιήθηκε σε πολλά επίπεδα, συνέλαβε, κατενόησε και εξέφρασε τα κοινωνικά και τα πολιτικά μηνύματα, τις ανάγκες και τα οράματα της εποχής και του έθνους του. Ως ισχυρή προσωπικότητα ανέπτυξε σημαίνουσα πολιτική δράση στην ελληνική κοινωνία και προσδιόρισε σε πολλά επίπεδα το μέλλον της, συνδέοντας τη δράση και την προσωπικότητά του με βαθιές τομές, ρηξικέλευθες πολιτικές στάσεις και μεταρρυθμίσεις.
Ο Γεώργιος Παπανδρέου, με προσωπικό πολλές φορές πολιτικό κόστος, ανέλαβε ευθύνες για μια νέα οργάνωση της παιδείας και της εκπαίδευσης του ελληνικού λαού. Οι πρωτοβουλίες του αυτές απαιτούσαν διοικητική ικανότητα, νομοκανονιστική γνώση και συχνά εξισορροπιστική ευελιξία. Από το 1930 ως το 1965, σε μια ιδιαίτερα κρίσιμη τριακονταπενταετία, άλλωστε, άσκησε έξι φορές καθήκοντα υπουργού Παιδείας και Θρησκευμάτων. Αυτό είναι δηλωτικό του συγκεκριμένου ενδιαφέροντος του πολιτικού ανδρός για ζητήματα παιδείας και εκπαίδευσης του ελληνικού λαού.
Ο δεύτερος τόμος της επιστημονικής εργασίας του καθηγητή Σήφη Μπουζάκη με τίτλο Γεώργιος Α. Παπανδρέου 1888-1968 Ο πολιτικός της Παιδείας συνιστά τη συνέχεια της προαναγγελθείσης από τον πρώτο ήδη τόμο, 1997 ουσιαστικής επιστημονικής συμβολής του συγγραφέως και των μελών της ερευνητικής του ομάδας στην ιστορία της νεοελληνικής εκπαίδευσης. Ο συγγραφέας με την εργασία του αυτή επέλεξε να ερευνήσει και να διεισδύσει επιστημονικά σε έναν δύσκολο και πολυδιάστατο χώρο, σε έναν συγκινησιακά φορτισμένο αλλά και πολιτικά δυσερμήνευτο ιστορικό ορίζοντα. Οπως ο ίδιος σημειώνει στον πρόλογο του πρώτου τόμου του έργου του, τον απασχολεί σε όλο της το φάσμα ως θεωρία και πράξη η εκπαιδευτική πολιτική του Γεωργίου Παπανδρέου και η επιτελική της χάραξη.
Η πολυμερής υπόθεση εργασίας του κ. Μπουζάκη εστιάσθηκε στην απάντηση φλεγόντων ερωτημάτων έρευνας, όπως η συμφωνία πολιτικού λόγου και πράξης του Γεωργίου Παπανδρέου στα εκπαιδευτικά ζητούμενα της εποχής, το εύρος της πολιτικής του βούλησης και αποφασιστικότητας, η στήριξη αλλά και η πολιτική υπονόμευση των εκπαιδευτικών μεταρρυθμιστικών του πρωτοβουλιών, οι επιδράσεις και οι επιρροές στην εκπαιδευτική του πολιτική φιλοσοφία και στην πραγμάτωσή της, η προσωποπαγής ή μη εκπαιδευτική του πολιτική, η στάση της διανόησης της εποχής απέναντι στα ευρύτερα εκπαιδευτικά ζητήματα και στον αρμόδιο υπουργό Παιδείας Γ. Παπανδρέου, η σύγκριση, η αξιολόγηση και η ερμηνεία των μεταρρυθμιστικών προσπαθειών κατά τις δύο αποφασιστικές περιόδους 1930-1932 και 1964-65, οι εκπαιδευτικές καινοτομίες και το πρόβλημα της κοινωνικής και οικονομικής ανάπτυξης του τόπου, η τύχη των πολιτικών προσπαθειών και εκπαιδευτικών του οραμάτων και συνολικά ο δημιουργικός Γ. Παπανδρέου ως πολιτικός της παιδείας.
Οσα εκθέτει ο κ. Μπουζάκης στον τόμο αυτό αναπτύσσονται σε οκτώ κύρια κεφάλαια, των οποίων προτάσσονται τα μεθοδολογικά ζητήματα και έπονται τα καταληκτικά συμπεράσματα - απαντήσεις στα ερωτήματα της έρευνας. Ειδικό βάρος στην αξιολόγηση αυτού του έργου του κ. Μπουζάκη επιβάλλεται να δοθεί στην έκδοση πρωτογενών, κυρίως αδημοσίευτων, ιστορικών πηγών που, παρά τις ποικίλες δυσκολίες εντοπισμού και αποθησαυρισμού τους, προσπάθησε με μεγάλη επιτυχία να τις συγκεντρώσει και να τις εκδώσει στο δεύτερο μέρος του βιβλίου (σ. 147-654). Προϊόν του εγχειρήματος αυτού είναι η παρουσίαση 123 ιστορικών τεκμηρίων. Η έκδοση γενικά των πηγών αυτών είναι μια πρακτική που ακολουθεί ο κ. Μπουζάκης με επιτυχία και άρτια παρουσίαση και στους δύο τόμους. Πλουσιότατη είναι επίσης η παρουσιαζόμενη ελληνόγλωσση και ξενόγλωσση βιβλιογραφία - αρθρογραφία, βιβλιογραφία που περιλαμβάνει 998 τίτλους.
Ενα βασικό κεφάλαιο του βιβλίου φέρει τον τίτλο «Η μεταρρυθμιστική προσπάθεια του 1964». Είναι σαφές ότι αυτή την περίοδο εκείνο που επιδιώκεται να αποτυπώνεται πλέον στην εκπαίδευση είναι μια νέα φιλοσοφία, διακρινόμενη από ανθρωπισμό και που, όπως αναφέρεται από την Επιτροπή Προγραμματισμού της Ενωσης Κέντρου για την αναμόρφωση του εκπαιδευτικού μας συστήματος (Σεπτέμβριος 1963), «δεν θα αντιτίθεται προς τις επιστήμες και την τεχνική αλλά θα τις εγκολπωθεί και συνεργαζόμενος αρμονικά μαζί τους θα τις κατευθύνει προς τον ένα και κύριο στόχο: την καλυτέρευση και τον ευγενισμό της ζωής». Ενας κυριολεκτικά οργασμός πολιτικών δραστηριοτήτων και καθημερινής εργασίας των υπηρεσιών του υπουργείου Παιδείας, των οποίων προΐσταται προσωπικά ο πρωθυπουργός Γεώργιος Παπανδρέου, με υφυπουργούς τον Λουκή Ακρίτα, τον Γ. Μυλωνά και τον γενικό γραμματέα Ευάγγελο Παπανούτσο, αποφέρει σημαντικούς καρπούς, μολονότι η μεταρρύθμιση δεν κατέστη δυνατόν να ολοκληρωθεί.
Στα εκπαιδευτικά μέτρα της περιόδου αυτής συγκαταλέγονται η θεαματική αύξηση των δαπανών για την παιδεία, η υποχρεωτική εννεάχρονη εκπαίδευση, η θεσμοθέτηση της δωρεάν παιδείας, η καθιέρωση της δημοτικής σε όλο το φάσμα της εκπαίδευσης, η διδασκαλία των αρχαίων ελληνικών κειμένων από μετάφραση στο Γυμνάσιο, η συγκρότηση των διοικητικών προϋποθέσεων για αδιάβλητες εισαγωγικές εξετάσεις στην Ανώτερη και Ανώτατη Εκπαίδευση, η αναθεώρηση των αναλυτικών προγραμμάτων και η συγγραφή νέων σχολικών βιβλίων κ.ά.
Κλείνοντας την επιστημονική του έρευνα ο συγγραφέας επιχειρεί μια συνολική αποτίμηση της εκπαιδευτικής μεταρρύθμισης, υποδεικνύει τις πλούσιες πηγές του, δημοσιεύει συγκεντρωτικό πίνακα του νομοθετικού έργου του Γεωργίου Παπανδρέου, καταλογογραφεί τα τεκμήριά του και παρέχει αυτά καθεαυτά τα τεκμήρια με πολλή προσοχή και με γνώμονα την πιστή έκδοσή τους.
Κατά τον Σήφη Μπουζάκη, ο Γεώργιος Παπανδρέου υπήρξε η ψυχή και ο εκφραστής της μεταρρύθμισης του 1964, καθώς έδωσε ένα δημιουργικό πολιτικό παρών για περισσότερο από μισό αιώνα στα εκπαιδευτικά δρώμενα της χώρας. Με σύνεση και ρεαλισμό, έχοντας συλλάβει και κατανοήσει τα μηνύματα της εποχής του, διέδωσε μια μεταρρυθμιστική αντίληψη που εμπεριείχε σαφείς απαντήσεις στα εξής κρίσιμα ερωτήματα: Ποια εκπαίδευση και για ποια κοινωνία, με ποια μέσα, με ποιο εκπαιδευτικό, με ποια σχολική γνώση; Το πάθος και οι απόψεις του για την παιδεία δίκαια του προσέδωσαν, κατά τον συγγραφέα, τον χαρακτηρισμό «Ο πολιτικός της Παιδείας».
Γιώργος Λεοντσίνης
ΤΟ ΒΗΜΑ, 26-09-1999
Κριτικές
Δεν βρέθηκαν δημοσιεύσεις
