Το ζήτημα της έξωσης των Ελλήνων από τους Αγίους Σαράντα στο Μεσοπόλεμο

Καρπός έρευνας στο αρχείο του Υπουργείου Εξωτερικών, το εν λόγω ζήτημα αποτελεί εντελώς άγνωστο τόπο στη βιβλιογραφίας έχοντας να κάνει άμεσα με τις συνθήκες διαβίωσης της ελληνικής μειονότητας στην Αλβανία του μεσοπολέμου και την αντιμετώπισή της από τον πολιτικό κόσμο της τελευταίας. Πρόκειται, λοιπόν, για ένα καθ' ολοκληρίαν πρωτότυπο θέμα, η πραγμάτευση του οποίου βασίστηκε αποκλειστικά σε έγγραφα του Υπουργείου Εξωτερικών.

Η (εγγενής) πολυπλοκότητα του ζητήματος απαίτησε την κατά τον δυνατόν σαφέστερη παρουσίαση του, γι' αυτό και επελέγη ο λιτός τρόπος του χωρισμού της πραγματείας σε δύο μέρη: α) εκείνο που αφορά την αναλυτική έκθεση του προβλήματος, ακολουθώντας τη χρονική πορεία κλιμάκωσης του, όπου αποκαλύπτεται η ευρηματικότητα των αλβανικών Αρχών στην επινόηση προσκομμάτων και άσκηση πιέσεων, που οδήγησαν βαθμιαία στην απογύμνωση, περιθωριοποίηση και τελικά στην έξωση του εν λόγω δραστήριου τμήματος της ελληνικής μειονότητας από τη χώρα, και β) την κριτική παρουσίασή του, μιας και γίνεται από την αρχή ακόμη αντιληπτός ο ήκιστα αποτελεσματικός τρόπος αντιμετώπισής του από την ελληνική εξωτερική πολιτική.

Η διαφαινόμενη δε επιθετική διάθεση αναφορικά με την αναποτελεσματικότητά της τελευταίας δεν έχει να κάνει παρά με την επιμονή των διαμορφωτών της να αρνούνται να αντιληφθούν τις πραγματικές διαστάσεις του προβλήματος και το ιδιόμορφο του τρόπου επίλυσής του που έφτανε, σύμφωνα με την άποψη του συγγραφέα, στο βαθμό της αβελτηρίας.

Δεν θα ήταν λοιπόν, υπερβολικό να σημειωθεί ότι η ελληνική εξωτερική πολιτική, αν και θα μπορούσε να προωθήσει τις θέσεις της στην Αλβανία, ακόμη και παρά την επιθετική ιταλική παρουσία, άφηνε πυορροούντα τα εκκρεμή ζητήματα, κατάσταση που τελικά μόνον οχλήσεις της δημιουργούσε, υποχρεώνοντάς την να παρεμβαίνει πάντα και μόνον πυροσβεστικά για τη μείωση της έντασης που προκαλούνταν σε βάρος του εκεί διαβιούντα ελληνικού πληθυσμού.