Η μιζέρια του πλούτου

«Αυτό που προέχει δεν είναι να βγούμε από τον καπιταλισμό αλλά από τον οικονομισμό. από τη θεοποίηση -εκ μέρους όλων των στρατοπέδων- ενός επιστημονικού κλάδου που θέλει να διεθύνει ολόκληρη την κοινωνία, να μας μεταμορφώσει σε φιλόπονα χάμστερ, περιορισμένα στον απλό ρόλο του παραγωγού, του καταναλωτή ή του μετόχου.
Πρέπει να επαναφέρουμε τις εμπορικές δραστηριότητες εκεί όπου ανήκουν, να ξαναδημιουργήσουμε χώρο για αυτό που δεν είναι εμπορικό: πρόκειται απλούστατα για το ίδιο το νόημα της ζωής μας».

Πασκάλ Μπρύκνερ

Χειμαρρώδης, περίτεχνος και προκλητικός, ο λόγος του Πασκάλ Μπρικνέρ σαγηνεύει τον αναγνώστη. Ο πλούτος γίνεται μιζέρια -μας λέει ο Γάλλος δοκιμιογράφος- όταν είναι αποκλειστικά υλικός, όταν δεν εμψυχώνεται από καμιά πνοή, καμιά ευγένεια, όταν δεν έχει καμιά κοινωνική διάσταση, όταν δεν τον μοιράζεται ο πιο μεγάλος αριθμός ανθρώπων. Ο Μπρικνέρ καταγγέλλει την επιστροφή ενός ψυχρού και ανελέητου καπιταλισμού, εχθρικού προς τους αδύναμους και φιλικού προς τους πλούσιους, που έρχεται να σαρώσει όλες τις μεταπολεμικές κοινωνικές κατακτήσεις. Ταυτόχρονα ωστόσο αμφισβητεί και τις κοινοτοπίες ενός ρητορικού αντικαπιταλισμού, που δεν διδάχτηκε τίποτα από την κατάρρευση του υπαρκτού σοσιαλισμού και εξακολουθεί, ανεύθυνος και ανυποψίαστος, να ονειρεύεται την ηρωική έξοδο από το σύστημα. Με άλλα λόγια, ο Μπρικνέρ αμφισβητεί τόσο την ειδωλολατρία των ζηλωτών της αγοράς, την ιδεολογία του θριαμβεύοντος νεοφιλελευθερισμού που επικρατεί στη νικήτρια και αλαζονική Δύση, όσο και την πολιτική αποτελεσματικότητα της «Μεγάλης Αρνησης», που εμφανίζεται ως ολική απόρριψη του συστήματος χωρίς να διαθέτει ένα εναλλακτικό πρόγραμμα κοινωνίας. Υπάρχει άλλωστε ένα στοιχείο που είναι κοινό σε αυτούς που εξυμνούν τον καπιταλισμό και σε αυτούς που θέλουν να τον ανατρέψουν. Και οι μεν και οι δε παραμένουν δέσμιοι του οικονομισμού, πιστεύουν ότι η οικονομία κινεί τα πάντα. Και οι μεν και οι δε αποδίδουν πρωτεύουσα θέση στην αγορά, είτε επειδή θεωρούν ότι μας οδηγεί σε ένα νέο Ελντοράντο είτε επειδή τη βλέπουν σαν αιτία όλων των δεινών. Ενάντια στον κυρίαρχο οικονομισμό στρέφει τα βέλη της κριτικής του ο Μπρικνέρ. Και μας καλεί να αμφισβητήσουμε τα δόγματα της σύγχρονης θρησκείας της οικονομίας, να αποϊεροποιήσουμε τον καπιταλισμό, να αντισταθούμε στην τυραννική εξουσία του χρήματος, αποδίδοντας πρωτεύουσα αξία στα αγαθά που δεν αποτιμώνται χρηματικά: στην ποίηση, την αγάπη, την αλληλεγγύη, σε όλα όσα εξυψώνουν τον άνθρωπο και εμποδίζουν τον εκχυδαϊσμό της ύπαρξης.



ΘΑΝΑΣΗΣ ΓΙΑΛΚΕΤΣΗΣ

ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ - 07/02/2003