0
Your Καλαθι
Η μεγάλη σκακιέρα
Η αμερικανική υπεροχή και οι γεωστρατηγικές της επιταγές
Περιγραφή
Kαθώς ο 20ός αιώνας πλησιάζει στο τέλος του, οι HΠA έχουν αναδειχτεί σε μοναδική παγκόσμια υπερδύναμη. Ομως το κρίσιμο ερώτημα που αντιμετωπίζει η Aμερική παραμένει αναπάντητο: Ποια θα όφειλε να είναι η παγκόσμια αμερικανική στρατηγική, ώστε να διατηρήσουν οι HΠA την εξέχουσα θέση τους στον κόσμο;
H Mεγάλη Σκακιέρα παρουσιάζει το τολμηρό καί προκλητικό γεωστρατηγικό όραμα του Brzezinski για την εξασφάλιση της αμερικανικής υπεροχής και κατά τον 21ο αιώνα. Kεντρικό στοιχείο της ανάλυσής του είναι το πώς οι HΠA θα ασκήσουν πολιτική ισχύος στη συμπαγή ευρασιατική εδαφική έκταση που αποτελεί την πατρίδα του μεγαλύτερου τμήματος του παγκόσμιου πληθυσμού και το χώρο όπου βρίσκονται οι περισσότεροι φυσικοί πόροι και αναπτύσσεται η σημαντικότερη οικονομική δραστηριότητα. Eκτεινόμενη από την Πορτογαλία μέχρι τον Bερίγγειο πορθμό και από τη Λαπωνία μέχρι τη Mαλαισία, η Eυρασία αποτελεί τη «μεγάλη σκακιέρα» πάνω στην οποία η πρωτοκαθεδρία της Aμερικής είτε θα αναγνωριστεί είτε θα αμφισβητηθεί τα επόμενα χρόνια. Tο καθήκον της Aμερικής είναι, υποστηρίζει ο Zbigniew Brzezinski, να χειριστεί τις συγκρούσεις και τις σχέσεις στην Eυρώπη, την Aσία και τη Mέση Aνατολή, έτσι ώστε να μην εμφανιστεί καμιά αντίπαλη υπερδύναμη ικανή να απειλήσει τα συμφέροντα και την ευημερία των HΠA.
Tα κρίσιμα ζητήματα μπορεί να φαίνονται οικεία, όμως η κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης έχει δημιουργήσει νέες αντιπαλότητες και νέες σχέσεις. O Zbigniew Brzezinski χαρτογραφεί τις νέες γεωστρατηγικές πραγματικότητες.
• Γιατί η Γαλλία και η Γερμανία θα παίξουν το ρόλο των γεωπολιτικών αξόνων, ενώ η Bρετανία και η Iαπωνία δεν επωμίζονται παρόμοιο ρόλο.
• Γιατί η διεύρυνση του NATO προσφέρει στη Pωσία την ευκαιρία να επανορθώσει λάθη του παρελθόντος και γιατί δεν μπορεί να τινάξει στον αέρα αυτή τη δυνατότητα.
• Γιατί η μοίρα της Oυκρανίας και του Aζερμπαϊτζάν είναι τόσο σημαντική για την Aμερική.
• Γιατί το να θεωρείται η Kίνα εκ μέρους των Aμερικανών ως απειλή μπορεί να μετατραπεί σε μια αυτοεκπληρούμενη προφητεία.
• Γιατί η Aμερική δεν είναι μόνο η πρώτη πραγματικά παγκόσμια δύναμη, αλλά θα είναι και η τελευταία και ποιες είναι οι συνέπειες, όσον αφορά την κληρονομιά της, στις επόμενες γενιές των Aμερικανών.
ΚΡΙΤΙΚΗ
Το βιβλίο του Zbigniew Brzezinski «Η μεγάλη σκακιέρα» («The Grand Chessboard»), με υπότιτλο «η αμερικανική υπεροχή και οι γεωστρατηγικές της επιταγές» είναι μεγαλεπήβολο, πολυσχιδές, φιλόδοξο. Δικαιώνει τη φήμη του πρώην συμβούλου Εθνικής Ασφαλείας του προέδρου Carter, ως ενός από τους μεγάλους γεωπολιτικούς της εποχής μας. Αποτελεί καρπό επίπονης διανοητικής εργασίας και σοβαρού διαλογισμού.
Ποια είναι η σκακιέρα; Η Ευρασία, δηλαδή η πρώην Σοβιετική Ενωση με τις γειτονικές της ασιατικές χώρες (Κίνα, ινδική υποήπειρος, Ινδοκίνα) και Ευρώπη. Ο Brzezinski είναι πιστός στην αντίληψη του Mackinder, ο οποίος πριν από έναν αιώνα υποστήριζε πως όποιος ελέγχει το κέντρο της Ευρασίας (Ρωσία) ελέγχει τρεις ηπείρους (Ευρώπη, Ασία, Αφρική), ελέγχει τον κόσμο. Ο Mackinder έγραφε ως εκπρόσωπος κράτους, των ΗΠΑ, διαδόχου της Βρετανίας στη θαλασσοκρατία. Εξέφραζε την ανησυχία των θαλάσσιων δυνάμεων έναντι των ηπειρωτικών.
Ο Brzezinski, ακαταπόνητος και με επιρροή διανοητής, στα 20 χρόνια που βρίσκεται εκτός Administration, ελαύνεται άραγε από την ανησυχία, τον φόβο, της Βρετανικής Αυτοκρατορίας έναντι της Αγίας Πετρούπολης, που κράτησε ως το 1907; Ασφαλώς και όχι. Για τον Mackinder ήταν φόβος, για τον Brzezinski είναι ευκαιρία. Ηδη ο τίτλος του βιβλίου είναι σαφής: σκακιέρα, αντικείμενο επομένως η «Ευρασία». Σκακιστής ποιος; «Δομική βία» η ονομασία που έδιναν πριν από 20 χρόνια οι Johann Galtung - Dieter Sengaas. Οσμή διανομής σφαιρών επιρροής. Οι μελετητές της Ιστορίας της Εγγύς και Μέσης Ανατολής θα θυμίσουν τις μυστικές συμφωνίες Sykes - Picot (1916).
Τι ακριβώς λέγει ο Brzezinski στο βιβλίο του; Χωρίς ψιμύθια και περιστροφές, τάσσεται υπέρ της τριχοτόμησης της σημερινής Ρωσικής Ομοσπονδίας, σε μια Συνομοσπονδία που θα αποτελείται από τη «Ρωσία», τη «Σιβηρία» και τη «Δημοκρατία της Απω Ανατολής». Με την ειλικρίνεια ενός καθολικού Πολωνού, ο οποίος δεν λησμονεί τη συμβολή της Αγίας Πετρούπολης στους διαμελισμούς της πατρίδας του, πριν από 200 χρόνια, σχεδιάζει τον επί της χειρουργικής κλίνης ακρωτηριασμό της Ρωσίας. Αυτό είναι και το κεντρικό μήνυμα του βιβλίου του Brzezinski. Η διαφορά του με τη Ρωσία δεν είναι ιδεολογική με την τρέχουσα αντίληψη του όρου. Είναι διαφορά κυρίως ιστορική, ίσως διαφορά γεωπολιτική. Δεν είναι τυχαίο ότι ο καθηγητής αυτός είναι ο κύριος εισηγητής της ιδέας της κατά προτεραιότητα προσδέσεως της Ουκρανίας στη Δύση. Είναι όμως σωστή η προσδοκία του αμερικανού αναλυτή για περαιτέρω αποσάθρωση της Ρωσίας; Μήπως είναι περισσότερο ευχή παρά τίμια ανάλυση; Μήπως βιάζεται κανείς να διαμοιράσει τα ιμάτια της ευρασιατικής αυτοκρατίας; Στην Ουάσιγκτον δεν είναι λίγοι αυτοί (αμερικανοί επιχειρηματίες, διεθνείς επενδυτικοί τραπεζίτες) που προβλέπουν ότι η Ρωσία σε 10 - 15 χρόνια θα είναι μια άκρως σημαντική οικονομική δύναμη.
Ο Brzenzinski λοιπόν τι επιδιώκει; Να υποδείξει στα κέντρα λήψεως αποφάσων των ΗΠΑ ότι πρέπει να βιασθούν προτού είναι αργά; Οι απόψεις του προκαλούν αλλά δεν φαίνεται να γίνονται απόλυτα αποδεκτές ως βάση πολιτικής των ΗΠΑ. Υπάρχουν πολλοί που προειδοποιούν ότι η Ουάσιγκτον δεν πρέπει να διαπράξει έναντι της Μόσχας το θανάσιμο σφάλμα στο οποίο υπέπεσαν οι Σύμμαχοι έναντι της Γερμανίας, με τη Συνθήκη των Βερσαλιών, του 1919, οι ταπεινωτικοί όροι της οποίας έθρεψαν τον ρεβανσισμό του Χίτλερ.
Το βιβλίο του Brzezinski περιέχει όμως πληθώρα άλλων απόψεων υψηλού ενδιαφέροντος. Η αύξουσα σημασία της Ινδίας, ως υποστυλώματος της αμερικανικής πολιτικής στη Νότιο Ασία. Η αγωνία του σήμερα είναι τα πετρέλαια της Κασπίας. Η ανησυχία του αύριο, η δύναμη της Κίνας.
Η σημασία του Ιράν και η ανάγκη επανενσωμάτωσής του στη διεθνή κοινότητα. Ο Brzezinski είναι, σε αντίθεση αίφνης με τον Henry Kissinger, υπέρ του προσεταιρισμού του περσικού κράτους. Με το μάτι στους ενεργειακούς πόρους της Κασπίας αντιλαμβάνεται ότι το συμφέρον των ΗΠΑ δεν εξυπηρετείται από τη διαιώνιση της εχθρότητας με το Ιράν. Οι ΗΠΑ δεν πρέπει να αποξενώσουν την Τουρκία, υποστηρίζει, τουλάχιστον ώσπου να εξομαλυνθούν οι σχέσεις Ουάσιγκτον - Τεχεράνης. Μέσα από τις γραμμές του βιβλίου του είναι φανερό ότι αποδίδει μεγαλύτερη σημασία στην Τεχεράνη παρά στην Αγκυρα. Θεωρεί όμως ότι η αποτελεσματική εξυπηρέτηση των συμφερόντων των ΗΠΑ στη Μέση Ανατολή και στην Κεντρική Ασία επιβάλλει τη συνέργεια των δύο. Κατανοώντας ότι, αν υποτεθεί πως Τουρκία και Ιράν είναι δυνατόν να λειτουργήσουν ως ζεύγος, τούτο θα συμβεί εις βάρος της σημασίας της πρώτης, ψάχνει, όχι πολύ πειστικά, να σχεδιάσει τρόπους στερεώσεως της μεταξύ τους σχέσεως (πετρελαιοαγωγοί Κασπίας - Ιράν - Τουρκίας κλπ.). Ολα αυτά έχουν μια γεύση από CENTO και ίσως ανομολόγητα προεξοφλούν μια μεταξέλιξη της εσωτερικής κατάστασης στην Τουρκία. Πρόκειται για ένα από τα πιο αξιοπρόσεκτα σημεία του βιβλίου.
Αλλά στο βιβλίο του Brzezinski διατυπώνονται και άλλες ενδιαφέρουσες και εποικοδομητικές απόψεις. Η γόνιμη εμπειρία του, από την ηγετική συμμετοχή του στην κάποτε περίφημη Τριμερή Επιτροπή (Trilateral Commission) είναι φανερή: με ικανή δόση θάρρους και ρεαλισμού υποστηρίζει τη διαδικασία τής ολοένα βαθύτερης ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης. Πολύ ώριμα, διατείνεται ότι η μη προώθηση της ενοποίησης της Ευρώπης, με πυρήνα τις Γαλλία - Γερμανία, θα επιφέρει συμφορές στη σταθερότητα της Ευρασίας και στα αμερικανικά συμφέροντα. Υποστηρίζει ότι η εγκαθίδρυση διατλαντικής ζώνης ελεύθερου εμπορίου θα περιορίσει τον κίνδυνο οικονομικού ανταγωνισμού μεταξύ ΗΠΑ και ΕΕ. Το ερώτημα είναι αν οι προτάσεις του sir Leo Brittan για την ίδρυση «Διατλαντικής Αγοράς» με την άρση κάθε φραγμού στις υπηρεσίες, στις βιομηχανικές επενδύσεις και στις κρατικές προμήθειες από το 2005, θα ικανοποιήσουν τις αμερικανικές απαιτήσεις.
Υπάρχουν όμως και άλλα ενδιαφέροντα, και στασιαζόμενα, στοιχεία στο βιβλίο του πολωνοαμερικανού καθηγητή. Η αντίληψη για τις τρεις αξονικές περιοχές του κόσμου (Β. Αμερική, Δ. Ευρώπη, ΝΑ Ασία). Από την περιοχή της Δ. Ευρώπης αποκλείει την Ελλάδα, μόνη από τα κράτη - μέλη της ΕΕ, ενώ βεβαίως περιλαμβάνει την Πολωνία, τις τρεις βαλτικές δημοκρατίες και τα αψβουργικά εδάφη της πρώην Γιουγκοσλαβίας. Με άλλο κριτήριο, όχι λιγότερο αυθαίρετο, ομιλεί για την «Ατλαντική Ευρώπη», την οποία θεωρεί ως το δημοκρατικό προγεφύρωμα στην Ευρασία. Εδώ περιλαμβάνονται η Ελλάς, η Τουρκία, οι τρεις δημοκρατίες του Νοτίου Καυκάσου, ακόμη η Λευκορωσία και η Ουκρανία και, τι άλλο, αποκλείεται η Ρωσία. Ως φαίνεται ο Προκρούστης πέρασε και από την Πολωνία.
Πάντως η «Μεγάλη Σκακιέρα» είναι ένα γλαφυρό ανάγνωσμα, χρήσιμο σε όσους παρακολουθούν τις εξελίξεις των παγκόσμιων πραγμάτων και εξαιρετικά επίκαιρο.
ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΠΟΥΚΑΜΙΣΑΣ
ΤΟ ΒΗΜΑ, 07-06-1998
H Mεγάλη Σκακιέρα παρουσιάζει το τολμηρό καί προκλητικό γεωστρατηγικό όραμα του Brzezinski για την εξασφάλιση της αμερικανικής υπεροχής και κατά τον 21ο αιώνα. Kεντρικό στοιχείο της ανάλυσής του είναι το πώς οι HΠA θα ασκήσουν πολιτική ισχύος στη συμπαγή ευρασιατική εδαφική έκταση που αποτελεί την πατρίδα του μεγαλύτερου τμήματος του παγκόσμιου πληθυσμού και το χώρο όπου βρίσκονται οι περισσότεροι φυσικοί πόροι και αναπτύσσεται η σημαντικότερη οικονομική δραστηριότητα. Eκτεινόμενη από την Πορτογαλία μέχρι τον Bερίγγειο πορθμό και από τη Λαπωνία μέχρι τη Mαλαισία, η Eυρασία αποτελεί τη «μεγάλη σκακιέρα» πάνω στην οποία η πρωτοκαθεδρία της Aμερικής είτε θα αναγνωριστεί είτε θα αμφισβητηθεί τα επόμενα χρόνια. Tο καθήκον της Aμερικής είναι, υποστηρίζει ο Zbigniew Brzezinski, να χειριστεί τις συγκρούσεις και τις σχέσεις στην Eυρώπη, την Aσία και τη Mέση Aνατολή, έτσι ώστε να μην εμφανιστεί καμιά αντίπαλη υπερδύναμη ικανή να απειλήσει τα συμφέροντα και την ευημερία των HΠA.
Tα κρίσιμα ζητήματα μπορεί να φαίνονται οικεία, όμως η κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης έχει δημιουργήσει νέες αντιπαλότητες και νέες σχέσεις. O Zbigniew Brzezinski χαρτογραφεί τις νέες γεωστρατηγικές πραγματικότητες.
• Γιατί η Γαλλία και η Γερμανία θα παίξουν το ρόλο των γεωπολιτικών αξόνων, ενώ η Bρετανία και η Iαπωνία δεν επωμίζονται παρόμοιο ρόλο.
• Γιατί η διεύρυνση του NATO προσφέρει στη Pωσία την ευκαιρία να επανορθώσει λάθη του παρελθόντος και γιατί δεν μπορεί να τινάξει στον αέρα αυτή τη δυνατότητα.
• Γιατί η μοίρα της Oυκρανίας και του Aζερμπαϊτζάν είναι τόσο σημαντική για την Aμερική.
• Γιατί το να θεωρείται η Kίνα εκ μέρους των Aμερικανών ως απειλή μπορεί να μετατραπεί σε μια αυτοεκπληρούμενη προφητεία.
• Γιατί η Aμερική δεν είναι μόνο η πρώτη πραγματικά παγκόσμια δύναμη, αλλά θα είναι και η τελευταία και ποιες είναι οι συνέπειες, όσον αφορά την κληρονομιά της, στις επόμενες γενιές των Aμερικανών.
ΚΡΙΤΙΚΗ
Το βιβλίο του Zbigniew Brzezinski «Η μεγάλη σκακιέρα» («The Grand Chessboard»), με υπότιτλο «η αμερικανική υπεροχή και οι γεωστρατηγικές της επιταγές» είναι μεγαλεπήβολο, πολυσχιδές, φιλόδοξο. Δικαιώνει τη φήμη του πρώην συμβούλου Εθνικής Ασφαλείας του προέδρου Carter, ως ενός από τους μεγάλους γεωπολιτικούς της εποχής μας. Αποτελεί καρπό επίπονης διανοητικής εργασίας και σοβαρού διαλογισμού.
Ποια είναι η σκακιέρα; Η Ευρασία, δηλαδή η πρώην Σοβιετική Ενωση με τις γειτονικές της ασιατικές χώρες (Κίνα, ινδική υποήπειρος, Ινδοκίνα) και Ευρώπη. Ο Brzezinski είναι πιστός στην αντίληψη του Mackinder, ο οποίος πριν από έναν αιώνα υποστήριζε πως όποιος ελέγχει το κέντρο της Ευρασίας (Ρωσία) ελέγχει τρεις ηπείρους (Ευρώπη, Ασία, Αφρική), ελέγχει τον κόσμο. Ο Mackinder έγραφε ως εκπρόσωπος κράτους, των ΗΠΑ, διαδόχου της Βρετανίας στη θαλασσοκρατία. Εξέφραζε την ανησυχία των θαλάσσιων δυνάμεων έναντι των ηπειρωτικών.
Ο Brzezinski, ακαταπόνητος και με επιρροή διανοητής, στα 20 χρόνια που βρίσκεται εκτός Administration, ελαύνεται άραγε από την ανησυχία, τον φόβο, της Βρετανικής Αυτοκρατορίας έναντι της Αγίας Πετρούπολης, που κράτησε ως το 1907; Ασφαλώς και όχι. Για τον Mackinder ήταν φόβος, για τον Brzezinski είναι ευκαιρία. Ηδη ο τίτλος του βιβλίου είναι σαφής: σκακιέρα, αντικείμενο επομένως η «Ευρασία». Σκακιστής ποιος; «Δομική βία» η ονομασία που έδιναν πριν από 20 χρόνια οι Johann Galtung - Dieter Sengaas. Οσμή διανομής σφαιρών επιρροής. Οι μελετητές της Ιστορίας της Εγγύς και Μέσης Ανατολής θα θυμίσουν τις μυστικές συμφωνίες Sykes - Picot (1916).
Τι ακριβώς λέγει ο Brzezinski στο βιβλίο του; Χωρίς ψιμύθια και περιστροφές, τάσσεται υπέρ της τριχοτόμησης της σημερινής Ρωσικής Ομοσπονδίας, σε μια Συνομοσπονδία που θα αποτελείται από τη «Ρωσία», τη «Σιβηρία» και τη «Δημοκρατία της Απω Ανατολής». Με την ειλικρίνεια ενός καθολικού Πολωνού, ο οποίος δεν λησμονεί τη συμβολή της Αγίας Πετρούπολης στους διαμελισμούς της πατρίδας του, πριν από 200 χρόνια, σχεδιάζει τον επί της χειρουργικής κλίνης ακρωτηριασμό της Ρωσίας. Αυτό είναι και το κεντρικό μήνυμα του βιβλίου του Brzezinski. Η διαφορά του με τη Ρωσία δεν είναι ιδεολογική με την τρέχουσα αντίληψη του όρου. Είναι διαφορά κυρίως ιστορική, ίσως διαφορά γεωπολιτική. Δεν είναι τυχαίο ότι ο καθηγητής αυτός είναι ο κύριος εισηγητής της ιδέας της κατά προτεραιότητα προσδέσεως της Ουκρανίας στη Δύση. Είναι όμως σωστή η προσδοκία του αμερικανού αναλυτή για περαιτέρω αποσάθρωση της Ρωσίας; Μήπως είναι περισσότερο ευχή παρά τίμια ανάλυση; Μήπως βιάζεται κανείς να διαμοιράσει τα ιμάτια της ευρασιατικής αυτοκρατίας; Στην Ουάσιγκτον δεν είναι λίγοι αυτοί (αμερικανοί επιχειρηματίες, διεθνείς επενδυτικοί τραπεζίτες) που προβλέπουν ότι η Ρωσία σε 10 - 15 χρόνια θα είναι μια άκρως σημαντική οικονομική δύναμη.
Ο Brzenzinski λοιπόν τι επιδιώκει; Να υποδείξει στα κέντρα λήψεως αποφάσων των ΗΠΑ ότι πρέπει να βιασθούν προτού είναι αργά; Οι απόψεις του προκαλούν αλλά δεν φαίνεται να γίνονται απόλυτα αποδεκτές ως βάση πολιτικής των ΗΠΑ. Υπάρχουν πολλοί που προειδοποιούν ότι η Ουάσιγκτον δεν πρέπει να διαπράξει έναντι της Μόσχας το θανάσιμο σφάλμα στο οποίο υπέπεσαν οι Σύμμαχοι έναντι της Γερμανίας, με τη Συνθήκη των Βερσαλιών, του 1919, οι ταπεινωτικοί όροι της οποίας έθρεψαν τον ρεβανσισμό του Χίτλερ.
Το βιβλίο του Brzezinski περιέχει όμως πληθώρα άλλων απόψεων υψηλού ενδιαφέροντος. Η αύξουσα σημασία της Ινδίας, ως υποστυλώματος της αμερικανικής πολιτικής στη Νότιο Ασία. Η αγωνία του σήμερα είναι τα πετρέλαια της Κασπίας. Η ανησυχία του αύριο, η δύναμη της Κίνας.
Η σημασία του Ιράν και η ανάγκη επανενσωμάτωσής του στη διεθνή κοινότητα. Ο Brzezinski είναι, σε αντίθεση αίφνης με τον Henry Kissinger, υπέρ του προσεταιρισμού του περσικού κράτους. Με το μάτι στους ενεργειακούς πόρους της Κασπίας αντιλαμβάνεται ότι το συμφέρον των ΗΠΑ δεν εξυπηρετείται από τη διαιώνιση της εχθρότητας με το Ιράν. Οι ΗΠΑ δεν πρέπει να αποξενώσουν την Τουρκία, υποστηρίζει, τουλάχιστον ώσπου να εξομαλυνθούν οι σχέσεις Ουάσιγκτον - Τεχεράνης. Μέσα από τις γραμμές του βιβλίου του είναι φανερό ότι αποδίδει μεγαλύτερη σημασία στην Τεχεράνη παρά στην Αγκυρα. Θεωρεί όμως ότι η αποτελεσματική εξυπηρέτηση των συμφερόντων των ΗΠΑ στη Μέση Ανατολή και στην Κεντρική Ασία επιβάλλει τη συνέργεια των δύο. Κατανοώντας ότι, αν υποτεθεί πως Τουρκία και Ιράν είναι δυνατόν να λειτουργήσουν ως ζεύγος, τούτο θα συμβεί εις βάρος της σημασίας της πρώτης, ψάχνει, όχι πολύ πειστικά, να σχεδιάσει τρόπους στερεώσεως της μεταξύ τους σχέσεως (πετρελαιοαγωγοί Κασπίας - Ιράν - Τουρκίας κλπ.). Ολα αυτά έχουν μια γεύση από CENTO και ίσως ανομολόγητα προεξοφλούν μια μεταξέλιξη της εσωτερικής κατάστασης στην Τουρκία. Πρόκειται για ένα από τα πιο αξιοπρόσεκτα σημεία του βιβλίου.
Αλλά στο βιβλίο του Brzezinski διατυπώνονται και άλλες ενδιαφέρουσες και εποικοδομητικές απόψεις. Η γόνιμη εμπειρία του, από την ηγετική συμμετοχή του στην κάποτε περίφημη Τριμερή Επιτροπή (Trilateral Commission) είναι φανερή: με ικανή δόση θάρρους και ρεαλισμού υποστηρίζει τη διαδικασία τής ολοένα βαθύτερης ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης. Πολύ ώριμα, διατείνεται ότι η μη προώθηση της ενοποίησης της Ευρώπης, με πυρήνα τις Γαλλία - Γερμανία, θα επιφέρει συμφορές στη σταθερότητα της Ευρασίας και στα αμερικανικά συμφέροντα. Υποστηρίζει ότι η εγκαθίδρυση διατλαντικής ζώνης ελεύθερου εμπορίου θα περιορίσει τον κίνδυνο οικονομικού ανταγωνισμού μεταξύ ΗΠΑ και ΕΕ. Το ερώτημα είναι αν οι προτάσεις του sir Leo Brittan για την ίδρυση «Διατλαντικής Αγοράς» με την άρση κάθε φραγμού στις υπηρεσίες, στις βιομηχανικές επενδύσεις και στις κρατικές προμήθειες από το 2005, θα ικανοποιήσουν τις αμερικανικές απαιτήσεις.
Υπάρχουν όμως και άλλα ενδιαφέροντα, και στασιαζόμενα, στοιχεία στο βιβλίο του πολωνοαμερικανού καθηγητή. Η αντίληψη για τις τρεις αξονικές περιοχές του κόσμου (Β. Αμερική, Δ. Ευρώπη, ΝΑ Ασία). Από την περιοχή της Δ. Ευρώπης αποκλείει την Ελλάδα, μόνη από τα κράτη - μέλη της ΕΕ, ενώ βεβαίως περιλαμβάνει την Πολωνία, τις τρεις βαλτικές δημοκρατίες και τα αψβουργικά εδάφη της πρώην Γιουγκοσλαβίας. Με άλλο κριτήριο, όχι λιγότερο αυθαίρετο, ομιλεί για την «Ατλαντική Ευρώπη», την οποία θεωρεί ως το δημοκρατικό προγεφύρωμα στην Ευρασία. Εδώ περιλαμβάνονται η Ελλάς, η Τουρκία, οι τρεις δημοκρατίες του Νοτίου Καυκάσου, ακόμη η Λευκορωσία και η Ουκρανία και, τι άλλο, αποκλείεται η Ρωσία. Ως φαίνεται ο Προκρούστης πέρασε και από την Πολωνία.
Πάντως η «Μεγάλη Σκακιέρα» είναι ένα γλαφυρό ανάγνωσμα, χρήσιμο σε όσους παρακολουθούν τις εξελίξεις των παγκόσμιων πραγμάτων και εξαιρετικά επίκαιρο.
ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΠΟΥΚΑΜΙΣΑΣ
ΤΟ ΒΗΜΑ, 07-06-1998
Κριτικές
Δεν βρέθηκαν δημοσιεύσεις
