Τι είναι ο λαϊκισμός;

Ντόναλντ Τραμπ, Σίλβιο Μπερλουσκόνι, Μαρίν Λεπέν, Ούγκο Τσάβες –σε όλη την υφήλιο οι λαϊκιστές
γνωρίζουν άνοδο. Όμως, τι ακριβώς είναι ο λαϊκισμός; Οποιοσδήποτε ασκεί κριτική στη Wall Street ή
στην Ουάσιγκτον πρέπει να χαρακτηριστεί λαϊκιστής; Ποια ακριβώς είναι η διαφορά μεταξύ δεξιού και
αριστερού λαϊκισμού; Ο λαϊκισμός φέρνει την κυβέρνηση πιο κοντά στους πολίτες ή, μήπως, αποτελεί
απειλή για τη δημοκρατία; Ποιος είναι τελικά «ο λαός» και ποιος είναι σε θέση να μιλά στο όνομά του;
Τούτα τα ερωτήματα ποτέ δεν ήταν περισσότερο πιεστικά.

Σε αυτό το βιβλίο, ο Jan-Werner Muller υποστηρίζει ότι ο πυρήνας του λαϊκισμού συνίσταται στην
απόρριψη του πλουραλισμού. Οι λαϊκιστές πάντοτε θα ισχυρίζονται ότι οι ίδιοι και μόνον οι ίδιοι εκπροσωπούν τον λαό και τα αληθινά του συμφέροντα. Ο Muller δείχνει ακόμη ότι, αντίθετα με τη συμβατική σοφία, οι λαϊκιστές είναι σε θέση να κυβερνήσουν, βασιζόμενοι στην αξίωσή τους για αποκλειστική ηθική αντιπροσώπευση του λαού: αν οι λαϊκιστές αποκτήσουν επαρκή εξουσία, θα δημιουργήσουν ένα αυταρχικό κρατος που θα οδηγεί στον αποκλεισμό όσους δεν θεωρούνται μέρος του αληθινού «λαού». Το ανά χείρας βιβλίο προτείνει μια σειρά στρατηγικών με τις οποίες θα μπορέσουν οι φιλελεύθερες δημοκρατίες να αντιμετωπίσουν τους λαϊκιστές και, ιδιαιτέρως, να αποκρούσουν την αξίωσή τους να μιλούν αποκλειστικά οι ίδιοι στο όνομα της «σιωπηλής πλειοψηφίας» και του «πραγματικού λαού».

Αναλυτικό, προσιτό και γεμάτο προκλητικά ερωτήματα, το δοκίμιο με τίτλο Τι είναι ο λαϊκισμός;
αντλεί από την ιστορία και αξιοποιεί παραδείγματα από τη Λατινική Αμερική, την Ευρώπη και τις ΗΠΑ,
για να προσδιορίσει τα χαρακτηριστικά του λαϊκισμού και να ανιχνεύσει τις βαθύτερες αιτίες των εκλο-
γικών του επιτυχιών στις μέρες μας.

***

«Πρόκειται για ένα εξαιρετικά οξυδερκές βιβλίο σχετικά με μια διαβόητα ρευστή, κι όμως θεμελιώδη,
έννοια της πολιτικής. Η σαρωτική κριτική του λαϊκισμού από τον Jan-Werner Muller είναι γεμάτη τόσο
από πολύτιμα στοιχεία όσο και από προκλήσεις για όποιον προσπαθεί να κατανοήσει τις ρίζες και τη
φύση των πολιτικών συγκρούσεων που ταλανίζουν την Ευρώπη και τις Ηνωμένες Πολιτείες».
Michael Kazin, συγγραφέας του The Populist Persuasion: An American History

«Ο λαϊκισμός δεν είναι απλώς αντιπλουραλιστικός? είναι αντιδημοκρατικός –η μόνιμη σκιά της αντιπροσώπευσης. Αυτό υποστηρίζει 0 Jan-Werner Muller σε τούτο το λαμπρό βιβλίο. Δεν υπάρχει καλύτερος οδηγός για τα λαϊκιστικά πάθη του σήμερα».
Ivan Krastev, International New York Times

«Κανείς δεν έχει γράψει με περισσότερη οξυδέρκεια και περισσότερη γνώση για την πρόσφατη δημοκρατική αποσύνθεση της Ευρώπης από ό,τι ο Jan-Werner Muller. Ο Muller πραγματεύεται εδώ τα ζητήματα- κλειδιά που έχει εγείρει το ξύπνημα του λαϊκισμού σε παγκόσμια κλίμακα. Κατά τι διαφέρει ο λαϊκισμός από τις υπόλοιπες εκδοχές της πολιτικής, γιατί είναι τόσο επικίνδυνος και πώς μπορούμε να τον νικήσουμε; Ο ορισμός του λαϊκισμού από τον Muller ως της αντιπλουραλιστικής, ηθικολογικής σκιάς της δημοκρατίας είναι αριστουργηματικός».
Dani Rodrik, Πανεπιστήμιο Χάρβαρντ

«Η πιο χρήσιμη δουλειά για να κατανοήσουμε την απήχηση του Τραμπ είναι το δοκίμιο Τι είναι ο λαϊκισμός; (2016) του πολιτικού επιστήμονα και καθηγητή στο Πανεπιστήμιο του Πρίνστον, Jan-Werner
Muller. Σε αυτό το αναντικατάστατο βιβλίο, ο Muller προσδιορίζει τα πιο έκτυπα χαρακτηριστικά του
λαϊκισμού –αντιελιτισμός, αντιπλουραλισμός, πολιτικές αποκλεισμού– και αναλύει τον Τραμπ και άλλους λαϊκιστές, μέσα από αυτό το πρίσμα. Διαβάζεται γρήγορα και αξίζει κάθε του σελίδα».
The Washington Post