Η εκστρατεία των καταλανών στην Ανατολή

Το Χρονικό του Καταλανού συγγραφέα και στρατιώτη Ραμόν Μουντανέ (1265-1336) περιγράφει ιστορικά συμβάντα του Στέμματος της Αραγώνας, από το 1207 έως το 1328. Ο στρατιώτης συγγραφέας διετέλεσε, μεταξύ άλλων, και οικονομικός υπεύθυνος της Καταλανικής Εταιρείας μισθοφόρων. Η Εταιρεία, διοικούμενη από έναν τέως Ναΐτη γερμανικής καταγωγής, τον Ρογήρο τον Ανθηρό, πρόσφερε τις υπηρεσίες των 10.000 ανδρών της στον αυτοκράτορα Ανδρόνικο Β΄ Παλαιολόγο, κατά των Τούρκων εισβολέων στη Μικρά Ασία. Στη συνέχεια, συγκρούστηκε νικηφόρα με τους Βυζαντινούς και, με τη μάχη του Αλμυρού (1311), κατέλαβε το φραγκικό δουκάτο της Αθήνας. H καταλανοκρατία στην Αθήνα διήρκεσε μέχρι το 1388. Ο βασιλιάς Πέτρος Δ΄της Αραγώνας έγραψε, το 1380, πως το κάστρο της Αθήνας είναι «το πολυτιμότερο κόσμημα στον κόσμο που παρόμοιό του δεν θα μπορούσαν να φτιάξουν όλοι μαζί οι βασιλιάδες της χριστιανοσύνης». Μια πρώιμη «εκ δυσμών» αναγνώριση της αρχαίας Ελλάδας πριν την Αναγέννηση.

Για τους Καταλανούς τα γεγονότα συνιστούν μια εποποιία. Για τους Έλληνες μια σειρά φοβερών λεηλασιών και ωμοτήτων. Το βιβλίο συμβάλλει στο να χυθεί περισσότερο φως στη λησμονημένη αυτή συνάντηση/αντιπαράθεση του δύοντος βυζαντινού κόσμου με μια αναδυόμενη δύναμη της υστερομεσαιωνικής Δύσης.

Η εκστρατεία των Καταλανών στην Ανατολή ? ένα απόσπασμα από το Χρονικό ? συνιστά τη μοναδική σωζόμενη καταλανική πηγή για τα γεγονότα της εκστρατείας στη Μ. Ασία και τον ελλαδικό χώρο (1302-1311 περίπου). Για τον Έλληνα αναγνώστη έχει τεράστια ιστορική αξία: συμπληρώνει με τη ματιά του «άλλου» την εικόνα των γεγονότων που μας περιγράφουν οι βυζαντινοί χρονικογράφοι και ιστορικοί Γεώργιος Παχυμέρης, Νικηφόρος Γρηγοράς και Λαόνικος Χαλκοκονδύλης μεταξύ άλλων.

Συνολικά, το Χρονικό συγκαταλέγεται στα τέσσερα μεγάλα Χρονικά που θεωρούνται ορόσημα για την καταλανική γραμματεία του Μεσαίωνα. Η εκστρατεία των Καταλανών στην Ανατολή είναι μια συναρπαστική, απίστευτη όσο και αληθινή περιπέτεια στα τέλη του Μεσαίωνα γραμμένη από έναν εκ των πρωταγωνιστών της.