Ένα σπίτι για τον κύριο Μπίσβας

Γεννημένος στο Τρινιντάντ, ο Μοχούν Μπίσβας ξεκινάει τη ζωή του με κακούς οιωνούς, αφού ο βραχμάνος του χωριού προφητεύει πως αυτό το παιδί κουβαλάει βαριά κατάρα και θα φέρνει σε όλους τη δυστυχία.
Ενήλικος πια, ο κύριος Μπίσβας θέλει να αλλάξει τη ζωή του. Ο αγώνας του παίρνει τη μορφή αναζήτησης ενός χώρου που θα μπορεί να λέει ότι είναι «σπίτι» του.
Ο νομπελίστας συγγραφέας περιγράφει αυτό τον αγώνα με αγάπη για τον ήρωά του και με σαρκασμό για τον κόσμο που τον περιβάλλει, χωρίς να χάνει ποτέ το χιούμορ του και την ικανότητα να προκαλεί έντονες συγκινήσεις.





ΚΡΙΤΙΚΗ



Ενας άνθρωπος χωρίς στον ήλιο μοίρα, έπειτα από χρόνια μετακινήσεων, αλλάζοντας πολλές δουλειές και αφού υπομείνει την καταπίεση της οικογένειας της γυναίκας του, καταφέρνει να πραγματοποιήσει το όνειρο της ζωής του. Αποκτά ένα σπίτι, έστω και όχι τόσο... ιδανικό: «Η σκάλα ήταν επικίνδυνη· το πάτωμα του πρώτου ορόφου βούλιαζε· δεν υπήρχε πίσω πόρτα· τα περισσότερα απ' τα παράθυρα δεν εφάρμοζαν· μια πόρτα δεν άνοιγε· το σελοτέξ κάτω απ' την οροφή είχε φύγει απ' τη θέση του και άφηνε κενά, απ' όπου έμπαιναν νυχτερίδες στο πατάρι...», περιγράφει ο βραβευμένος με Νόμπελ συγγραφέας.

Κι όμως, αυτό το ετοιμόρροπο οίκημα δίνει στον κύριο Μπίσβας αίσθηση ελευθερίας και αυτοτέλειας. Είναι το επιστέγασμα του θριάμβου του ενάντια σε όλες τις αντιξοότητες και η απόδειξη της ταυτότητάς του. Μπορεί όμως να αλλάξει τους κακούς οιωνούς που ο βραχμάνος του χωριού προφήτευσε όταν ήταν ακόμα παιδί;

«Η μοίρα. Τίποτα δεν μπορούμε να κάνουμε για να την αλλάξουμε», έλεγε ο παππούς του. Και νά που μια αρρώστια οδηγεί τον κύριο Μπίσβας στον θάνατο, στα 46 του, αφήνοντας πίσω του τέσσερα παιδιά και το χρέος του σπιτιού, τρεις χιλιάδες δολάρια. Και τότε ο Νάιπολ αρχίζει να διηγείται τη ζωή του.

Από τα πρώτα έργα (κυκλοφόρησε το 1961) του ινδικής καταγωγής συγγραφέα ο οποίος γεννήθηκε στο Τρινιντάντ και ζει στην Αγγλία, το «Ενα σπίτι για τον κύριο Μπίσβας» κατατάσσεται στα καλύτερά του. Με τρυφερότητα, τραγικότητα αλλά και μαύρο χιούμορ, ο Νάιπολ σκιαγραφεί τις σχέσεις μεταξύ παιδιών και γονέων, τη δύναμη του χρήματος, τον αγώνα των μεταναστών, τη θέληση για μια καλύτερη ζωή. Οι ιδιαιτερότητες της μετα-αποικιακής κοινωνίας και οι αναμνήσεις από την Ινδία καθρεφτίζονται στις σελίδες που περιέχουν αυτοβιογραφικά στοιχεία: Ο κύριος Μπίσβας δεν είναι άλλος από τον πατέρα του Νάιπολ, ενώ ο ίδιος ο συγγραφέας εμφανίζεται στο βιβλίο ως Ανάντ.

Ενα ακόμα, ανέκδοτο στη χώρα μας, βιβλίο με τίτλο «Μεταξύ πατέρα και γιου: οικογενειακά γράμματα», αποκαλύπτει τη σχέση του Νάιπολ με τον πατέρα του και σκιαγραφεί τα δύσκολα χρόνια της νεότητάς του, πριν ακόμα καθιερωθεί.

Σήμερα ο κύριος Νάιπολ που έχει και τον τίτλο του «σερ» προσπαθεί να βρει την ισορροπία του ανάμεσα σε δύο κόσμους, τον ινδικό και τον βρετανικό: Από τη μια χαρακτηρίζει τον Μπλερ και τους βουλευτές του ως «διανοητικά βάρβαρους» και λέει πως είναι «σκουπίδι» το «Πέρασμα στην Ινδία» του Φόρστερ: «Ηταν κάποιος που δεν ήξερε τους Ινδούς». Ηξερε μερικούς Ινδούς της μεσαίας τάξης και τα αγόρια που περιποιούνταν τους κήπους τα οποία επιθυμούσε να αποπλανήσει». Από την άλλη, θεωρεί «μπανάλ και βαρετή τη μονομανία μερικών ινδών συγγραφέων με την αποικιοκρατία».

Παρά τα 71 του χρόνια, δεν παύει να ταξιδεύει και να ερευνά τις ρίζες του. «Η κοινότητά μου με ωθεί στην εξερεύνηση της Ινδίας και του ισλαμικού κόσμου. Ο τόπος που γεννήθηκα με ωθεί στο να κατανοήσω τον νέο κόσμο, την ισπανική επέμβαση, τη σκλαβιά, την επανάσταση. Επίσης, προσπαθώ να καταλάβω την Αφρική. Με αυτή τη ματιά προσπαθώ να κοιτάξω τον κόσμο και αυτή είναι η αποστολή μου».



ΠΑΡΗ ΣΠΙΝΟΥ

&7 - 06/07/2003