Το τέλος ενός οικογενειακού χρονικού

Από το οπισθόφυλλο του βιβλίου

Κριτική:

Για τα παιδιά, οι συντεταγμένες του κόσμου των ενηλίκων είναι ρευστές· χρόνος και χώρος συστέλλονται και διαστέλλονται κατά βούληση, φαντασία και πραγματικότητα χωνεύονται η μία μέσα στην άλλη, ο εαυτός και οι άλλοι δεν έχουν διακριτά όρια. Μην αναζητήσετε υπόθεση στην ιστορία του μικρού ήρωα του Ούγγρου συγγραφέα Πέτερ Νάντας (γενν. 1942) - ενός παιδιού που ζει με τους παππούδες του, μ' έναν πατέρα εξαφανισμένο σε κάποιο στρατόπεδο, «εκεί όπου γίνονται εκείνες οι ανακρίσεις», και μια γιαγιά που μασάει καραμέλες κι αγαπάει ένα βελούδινο φουστάνι - το βιβλίο αυτό είναι ένα καλειδοσκόπιο αισθήσεων και αισθημάτων. Το παιδί βιώνει τη μοναξιά κάθε παιδιού, τη σύγχυση και το θάμβος κάθε παιδιού: οι αδιάκοπες ιστορίες του παππού, οι ιριδισμοί του φωτός, οι ανοίκειες μορφές ενός εφιάλτη, ένα παιχνίδι που φτάνει να προκαλέσει δυσφορία, μια μπάλα κόκκινη με βούλες που κυλάει σ' έναν κήπο, η μυρωδιά της βενζίνης από τα ρούχα του κρατούμενου πατέρα, μια ξαφνική αγκαλιά, ο φόβος, η ερημιά, η ευφορία, ο θάνατος μπλέκονται σ' ένα κουβάρι αφηγηματικό, το οποίο ξετυλίγεται μακριά από οποιαδήποτε πλοκή. Ο κόσμος που απλώνει μπροστά στα μάτια μας το αγοράκι του βιβλίου προβάλλει αναιδώς την εκθαμβωτική του ενότητα: συνενώνει το αρχαϊκό με το σύγχρονο (οι βιβλικές εξιστορήσεις του παππού μεταλλάσσονται σε σπαράγματα αυτοβιογραφίας του από τα χαρακώματα του πρώτου πολέμου και τα στρατόπεδα συγκέντρωσης του δεύτερου), τις σωματικές αισθήσεις με τις περιπλανήσεις του νου, την οικιακή καθημερινότητα με τις σαρωτικές πολιτικές ανατροπές της μεταπολεμικής Ουγγαρίας, το χιούμορ με την τραγικότητα, την πληθωρική ζωή με την ακαμψία του θανάτου. Μέχρι που ο μαγικός, κυκλικός χρόνος θα εκβάλει στη στεγνή γραμμικότητα της οργανωμένης ζωής: οι παππούδες νεκροί, ο πατέρας προδότης του καθεστώτος, ο ίδιος ο αφηγητής, τρόφιμος σε ίδρυμα αναμόρφωσης, όπου θα γίνει «καινούριος άνθρωπος». Το παιδί θα μεγαλώσει, τα μάγια θα λυθούν και η ιστορία θα τελειώσει μ' ένα ουρλιαχτό. Ένα από τα πιο όμορφα και συγκινητικά βιβλία που διάβασα τελευταία.

ΚΑΤΕΡΙΝΑ ΣΧΙΝΑ, ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ - 22/06/2007