Η διαμόρφωση της παραγωγικής μεθόδου στα Αρχαία Ελληνικά Μαθηματικά

Το βιβλίο Η διαμόρφωση της παραγωγικής μεθόδου στα Αρχαία Ελληνικά Μαθηματικά: μια μελέτη υπό το πρίσμα της γνωσιακής ιστορίας, με το οποίο οι Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης εγκαινιάζουν τη νέα εκδοτική σειρά «Αρχαία Επιστημονική Γραμματεία / Μελέτες», μελετά ένα θέμα κεφαλαιώδους σημασίας για την ιστορία του δυτικού πολιτισμού: τη διαμόρφωση της παραγωγικής απόδειξης στα κλασικά Ελληνικά Μαθηματικά. Ο Reviel Netz, εξέχων εκπρόσωπος της νέας γενιάς των ιστορικών της αρχαίας ελληνικής μαθηματικής επιστήμης, πραγματεύεται το θέμα εστιάζοντας σε δύο θεμελιώδη χαρακτηριστικά της πρακτικής των ελληνικών αποδείξεων, το εγγράμματο διάγραμμα και την τεχνική, λογοτυπική γλώσσα, χωρίς να παραλείπει να αναδείξει τις υλικές και κοινωνικές συνθήκες και πρακτικές εντός των οποίων διαμορφώθηκαν.

Η ανάγνωση του βιβλίου μπορεί να κινηθεί σε τρία επίπεδα: ως περιγραφή των πρακτικών των Ελληνικών Μαθηματικών· ως θεωρία περί της εμφάνισης της παραγωγικής μεθόδου· και ως περιπτωσιολογική μελέτη μιας γενικής θεώρησης για την Ιστορία της Επιστήμης. Ο Netz διερευνά τις πρακτικές που ακολούθησαν οι μαθηματικοί για την κατασκευή και την εισαγωγή γραμμάτων στα διαγράμματά τους, καθώς και τη συνεχή αλληλεπίδραση μεταξύ κειμένου και διαγράμματος στις αποδείξεις τους, προκειμένου να αποσαφηνίσει τις υποκείμενες γνωστικές διαδικασίες. Στη συνέχεια, ακολουθεί μια ενδελεχής εξέταση της μαθηματικής χρήσης της γλώσσας, ειδικότερα δε της χρήσης επαναλαμβανόμενων λογοτύπων. Δύο κρίσιμα κεφάλαια επιχειρούν να καταδείξουν τον τρόπο με τον οποίο δομούνται οι ελληνικές μαθηματικές αποδείξεις και εξηγούν γιατί η ελληνική μαθηματική πρακτική κατορθώνει να είναι τόσο ικανοποιητική. Το τελευταίο κεφάλαιο παρακολουθεί το ευρύτερο ιστορικό πλαίσιο της ελληνικής μαθηματικής πρακτικής.

Η έκδοση απευθύνεται στους ιστορικούς των μαθηματικών και της επιστήμης, στους ιστορικούς της φιλοσοφίας και των ιδεών, στους ιστορικούς του αρχαίου ελληνικού πολιτισμού, σε όσους ενδιαφέρονται για τις σπουδές επιστήμης-κοινωνίας, και ευρύτερα σε κάθε καλλιεργημένο αναγνώστη ο οποίος ενδιαφέρεται για την ιστορία του πολιτισμού μας.

Η σειρά «Αρχαία Επιστημονική Γραμματεία / Μελέτες» φιλοξενεί μελέτες που πραγματεύονται την αρχαία ελληνική επιστήμη. Περιλαμβάνει έργα για όλο το εύρος της αρχαίας επιστημονικής γραμματείας, για τις σχέσεις των επιστημών με άλλα γνωστικά πεδία όπως η ρητορική και η φιλοσοφία, για τις υλικές και κοινωνικές συνθήκες δημιουργίας και διαμόρφωσης του επιστημονικού λόγου, τη διάδοση και την πρόσληψη των επιστημονικών ιδεών, την παράδοση των επιστημονικών κειμένων, την εκπαίδευση, κ.ά. Η σειρά συμπεριλαμβάνει κατά προτεραιότητα τίτλους της νεότερης συγγραφικής παραγωγής, οι οποίοι αποτυπώνουν τις σύγχρονες ιστοριογραφικές τάσεις.

Στο πλαίσιο της σειράς θα κυκλοφορήσουν προσεχώς:

WilburR. Knorr: Η παράδοση της επίλυσης γεωμετρικών προβλημάτων στην αρχαιότητα

Θεόκριτος Κουρεμένος: ‘Συνέριθοι και συμπεριαγωγοί’: τα μαθηματικά στο έβδομο βιβλίο της Πολιτείας του Πλάτωνα

Στασινός Σταυριανέας – Σταύρος Κουλουμέντας (επιμ.): Φιλοσοφία και ιατρική στην αρχαία Ελλάδα: μέθοδοι και προβλήματα

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ:

Εισαγωγή του συγγραφέα στην ελληνική έκδοση
Πρόλογος
Βραχυγραφίες
Σημείωμα για τα σχήματα

Εισαγωγή
Ένα δείγμα Ελληνικών Μαθηματικών

Το εγγράμματο διάγραμμα
Η υλοποίηση των διαγραμμάτων
Οι πρακτικές του εγγράμματου διαγράμματος
Τα πλαίσια της εμφάνισης του εγγράμματου διαγράμματος
Περίληψη

Η πραγματολογία των γραμμάτων
Η προέλευση των πρακτικών
Τα συνεπαγόμενα των πρακτικών
Περίληψη

Το μαθηματικό λεξικό
Ορισμοί: τι κάνουν και τι δεν κάνουν
Η μορφή του λεξικού
Συγκριτικές παρατηρήσεις
Η διαμόρφωση του λεξικού

Λογότυποι
Η ομηρική περίπτωση ως αφετηριακό σημείο
Ελληνικοί μαθηματικοί λογότυποι: Τυπολογία
Η συμπεριφορά των λογοτύπων
Περίληψη: Επιστροφή στην ομηρική περίπτωση

Η διαμόρφωση της αναγκαιότητας
Αφετηριακά σημεία
Επιχειρήματα
Η δομή των αποδείξεων
Η εργαλειοθήκη
Περίληψη

Η διαμόρφωση της γενικότητας
Νύξεις για μια λύση
Η ελληνική λύση στο πρόβλημα της γενικότητας: μια πρόταση
Περίληψη

Το ιστορικό πλαίσιο
Η χρονολόγηση των Ελληνικών Μαθηματικών
Δημογραφία
Τα Μαθηματικά στην ελληνική πολιτισμική πραγματικότητα
Περίληψη

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ
Οι κυριότεροι έλληνες μαθηματικοί που αναφέρονταιστο βιβλίο
Βιβλιογραφία
Ευρετήριο