Νεύσις 21 - Δεκέμβριος 2013

Μετά από 20 χρόνια και 20 τεύχη, η Νεύσις έχει εδραιωθεί ως ένα περιοδικό με κομβική συμβολή στην Ιστορία και Φιλοσοφία των Επιστημών και της Τεχνολογίας, το οποίο τυγχάνει διεθνούς αναγνώρισης για την ποιότητα, εγκυρότητα και πρωτοτυπία των άρθρων του. Στο σύντομο σημείωμα με το οποίο ξεκινά το 21ο τεύχος που κυκλοφορεί, η Συντακτική Επιτροπή ευχαριστεί τον εκδοτικό οίκο Νεφέλη για την έκδοση του περιοδικού κατά τις δύο πρώτες δεκαετίες της ζωής του και ενημερώνει για μια σειρά από αλλαγές που συνοδεύουν την ανάληψη της ευθύνης της έκδοσης της Νεύσεως από την Εκδοτική Αθηνών. Την ύλη του 21ου τεύχους αποτελούν τέσσερα πρωτότυπα άρθρα από Έλληνες συγγραφείς, μια συζήτηση για την ιστοριογραφία της αραβικής φιλοσοφίας και επιστήμης μεταξύ του καθηγητή του Yale Δημήτρη Γούτα και δύο μελών της συντακτικής επιτροπής του περιοδικού (των καθηγητών Γιάννη Χριστιανίδη και Κώστα Γαβρόγλου), και μια κριτική επισκόπηση, από τον Γ. Χριστιανίδη, της έκδοσης του περίφημου παλίμψηστου κώδικα του Αρχιμήδη, που κυκλοφόρησαν οι Πανεπιστημιακές εκδόσεις του Κέμπριτζ μετά την ολοκλήρωση της υπερδεκαετούς επεξεργασίας και μελέτης του χειρογράφου.

Τα τέσσερα άρθρα αναφέρονται σε ένα εύρος επιστημονικών πεδίων, από τη βιολογία μέχρι τα μαθηματικά, στο πλαίσιο προσεγγίσεων που καλύπτουν γενικά και ειδικά ζητήματα της φιλοσοφίας και της ιστορίας της επιστήμης. Η Μάνια Γεωργάτου, Βιολόγος και Διδάκτωρ Φιλοσοφίας της Επιστήμης του Πανεπιστημίου Αθηνών, εστιάζεται στις σχέσεις μεταξύ των αναπτυξιακών παραγόντων και των χαρακτηριστικών ενός οργανισμού, όπως αυτές εγκαθίστανται στις γενετικές εξηγήσεις ως αιτιακά θεωρούμενες. Μεταξύ άλλων, διαπιστώνει ότι η διάκριση ενός γονιδίου ως αιτίας αναδεικνύεται ως σταθερή και προβλέψιμη μόνον εντός ορισμένου ερευνητικού πλαισίου, στο οποίο συγκεκριμένες παραδοχές, αποφάσεις και επιλογές καθορίζουν τα όρια του αιτιακού πεδίου. Ο Γιάννης Πρελορέντζος, Αναπληρωτής Καθηγητής Νεότερης και Σύγχρονης Φιλοσοφίας στο Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων, επικεντρώνεται στον τρόπο με τον οποίο ο Merleau- Ponty αξιοποίησε βασικά στοιχεία ενός συγκεκριμένου μπερξονισμού. Το άρθρο επισημαίνει ότι, παρότι ο Γάλλος φαινομενολόγος μπόλιασε με τα στοιχεία αυτά το δικό του έργο, υπάρχουν αναμφισβήτητες αγεφύρωτες διαφορές ανάμεσα στις δύο φιλοσοφίες. Η Χριστιάνα Ανδρέου, εκπαιδευτικός με ειδίκευση στην εκπαίδευση στην επιστήμη, και ο Αθανάσιος Ραφτόπουλος, Καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Κύπρου, συζητούν την υποτιθέμενη ασυμφωνία μεταξύ της Αριστοτελικής θεωρίας της όρασης και της εξήγησης του ουρανίου τόξου στα Μετεωρολογικά. Μεταξύ άλλων, συμπεραίνουν ότι η χρήση της έννοιας της όψεως στα Μετεωρολογικά ανακλά μεθοδολογικές δεσμεύσεις και όχι θεωρητικές ασυμφωνίες. Ο Βάιος Αργυράκης, μαθηματικός και Υποψήφιος Διδάκτωρ του Τμήματος Μαθηματικών του Πανεπιστημίου Πατρών, γράφει, τέλος, για τη διαπραγμάτευση της υλικότητας του αέρα και το πείραμα της κλεψύδρας από τον Εμπεδοκλή μέχρι τον Ήρωνα. Με βάση το επιχείρημά του, ο Ήρωνας προσφέρει τελικά μια ολοκληρωμένη θεωρητική διαπραγμάτευση των πειραματικών δεδομένων και αποδεικνύει την υλικότητα του αέρα με τον καλύτερο δυνατό τρόπο.