Οι αταίριαστοι

Αν οι συνομιλίες των "Αταίριαστων" συνιστούσαν ένα υλικό που θα μπορούσε να το συναντήσει καθημερινά κανείς στις εφημερίδες, θα ήταν εντελώς αδικαιολόγητη η συνύπαρξή τους στις σελίδες ενός βιβλίου. Οι συνομιλίες αυτές δημοσιευμένες, στο σύνολό τους, στην εφημερίδα Τα Νέα, αποτελούσαν μια νησίδα, σε σχέση με την υπόλοιπη ύλη, καθώς το περιεχόμενο των ειδήσεων, των πληροφοριών και των κρίσεων αλλάζει σε καθημερινή βάση, ενώ η ύλη αυτή έχει κάτι το σταθερό και το αενάως επαναλαμβανόμενο. "Οι αταίριαστοι", πέραν από την πρωτοτυπία, σε ευρωπαϊκό μάλιστα επίπεδο, της ιδέας που τους ενεργοποίησε, ανέλαβαν να υλοποιήσουν -με εμφανή τα θετικά αποτελέσματα- κάτι πολύ πιο δύσκολο και επικίνδυνο: να δημιουργήσουν τις προϋποθέσεις ενός γόνιμου διαλόγου ανάμεσα σε "τάξεις" πολιτών που είναι κατεξοχήν "αντίθετες", όπως είναι οι πολιτικοί και οι καλλιτέχνες. Και ο διάλογος αυτός όχι μόνον κατόρθωσε να υπάρξει και να ευδοκιμήσει, αλλά να αποφέρει στοιχεία αποκαλυπτικά που, αν και κατατίθενται στη χρονική διάρκεια μιας διετίας (2010, 2011), τα αισθάνεται κανείς να απλώνονται στο μέλλον είτε για να επαληθευτούν είτε για να διαψευστούν. Φυλλομετρώντας ή διαβάζοντας προσεκτικά τις συνομιλίες των "Αταίριαστων", παρατηρείς κάτι που ενδεχομένως δεν θα γινόταν με τόση οξύτητα αντιληπτό σε ένα θεωρητικό φιλοσοφικό κείμενο. Δεν υπάρχει περιστατικό, πρόβλημα, γνώμη, ιδέα, συμπεριφορά, που να έχει απασχολήσει περιστασιακά ή μόνιμα τη συνείδηση των ανθρώπων της εποχής μας και να μην τίθεται με έναν τρόπο επαγωγικό και άμεσο στις συνομιλίες αυτές, σε βαθμό μάλιστα που να προβάλλονται ανάγλυφα οι συνέπειές τους στο μέλλον, ενώ ταυτόχρονα φωτίζονται οι γενεσιουργές αιτίες τους. Περιττό να συμπληρώσει κανείς πως η επαγωγικότητα και η αμεσότητα που αναφέρθηκαν δεν είναι τίποτα άλλο παρά η χάρη και η ευλογία της συναναστροφής όπως αυτή επιτυγχάνεται μέσα από μια συνομιλία. Όσο προχωρούσαν οι "Αταίριαστοι", εβδομάδα με εβδομάδα, αποκάλυπταν έναν χαρακτήρα που δεν τον είχε προβλέψει ο αρχικός τους σχεδιασμός όσο στρατηγικός κι αν είχε υπάρξει: μεταβάλλονταν σε ψηφίδες μιας τοιχογραφίας που αποκτούσαν πολυπρισματική προοπτική χάρη στην αγωνία του κάθε πολιτικού και του κάθε καλλιτέχνη να διατυπώσει ό,τι είχε σκεφτεί και νιώσει σε μια δεδομένη χρονική περίοδο. Θα μπορούσε μάλιστα να διατυπώσει κανείς ακόμη και λίστες με θέματα που επανέρχονται ή επίμονα κατατίθενται, χωρίς να είναι οι ερωτήσεις που ευθύνονται για την εμμονή αυτή, αλλά η ροή της ίδιας της συζήτησης. Ενδεικτική παρωνυχίδα η φράση του Θόδωρου Πάγκαλου "Όλοι μαζί τα φάγαμε", με μιαν αντίδραση που κλιμακώνεται από την ανακουφιστική αποδοχή ως την εξοντωτική κατακραυγή. Αλλά και πάλι οι 62 αυτές συζητήσεις-συνεντεύξεις, με όλη την προκλητική, συχνά λόγω του "αταίριαστου" ζευγαρώματος τους υπερβολή, θα παρέμεναν ένα ακατέργαστο υλικό, σε περίπτωση που απουσίαζε το στημόνι της ποίησης που κάνει, ακόμη και τα πιο ετερόκλιτα μεταξύ τους πρόσωπα ή πράγματα, να συνδιαλέγονται με φυσικό και αυτονόητο τρόπο. Παραπέμπουμε στη συνομιλία της Δήμητρας Γαλάνη με την Ντόρα Μπακογιάννη, όταν η τραγουδίστρια αναφέρεται μ' έναν σπαρακτικό τρόπο σ' έναν αγράμματο αγρότη της περιφέρειας που η αγάπη του για τον Λόρκα τον κάνει να ταξιδεύει κάθε χρόνο στη γενέτειρα του δημιουργού τής "Μπερνάρντα Άλμπα". Οι 62 αυτές συνομιλίες βρίθουν από άγνωστα, αντίστοιχης υφής, περιστατικά. Ενώ τα γεγονότα, οι απόψεις και οι συμπεριφορές που ανατέμνονται μέσα σε τούτο το βιβλίο κυριαρχούν ως πρώτο θέμα ακόμη και στις καθημερινές συζητήσεις των ανθρώπων, περιστατικά που αναδεικνύουν τον ορυκτό ψυχικό πλούτο της χώρας αυτής μόνο με τον ψιθυριστά τρόπο ενός βιβλίου μπορεί να τα αφουγκραστεί κανείς.