Νίκαια Βιθυνίας

Στο ΒΔ τμήμα της Μ. Ασίας κείται η Βιθυνία. Στο κέντρο περίπου αυτής της ευνοημένης από τη φύση και πολύ εύφορης περιοχής και επί της Α ακτής της λίμνης Ασκανίας ή Λίμνης της Νικαίας (Iznik Goelue) ιδρύθηκε κατά το έτος 316 π.Χ. από τον στρατηγό του Μ. Αλεξάνδρου (356-323 π.Χ.) Αντίγονο τον Μονόφθαλμο ή Κύκλωπα (381-301 π.Χ.) μία πόλη, η οποία έλαβε το όνομα Αντιγόνεια. Κατά το έτος 301 π.Χ. την πόλη κατέλαβε ο επίσης στρατηγός του Μ. Αλεξάνδρου και βασιλεύς της Θράκης Λυσίμαχος (360/355-282 π.Χ.) και την ονόμασε Νίκαια, προς τιμήν της αποθανούσης πρώτης συζύγου του, κόρης του Αντιπάτρου. Το όνομα αυτό η πόλη διετήρησε μέχρι σήμερα (Τουρκικά Iznik). Η πόλη εσχεδιάσθηκε και οικοδομήθηκε κατά το λεγόμενο «Ιπποδάμειο σύστημα», σύμφωνα με το οποίο υπήρχαν μεγάλες, ευθείες και ευρείες Λεωφόροι και δρόμοι, που έβαιναν παράλληλα μεταξύ των και ετέμνοντο κάθετα από άλλες λεωφόρους και δρόμους. Είχαν προβλεφθεί χώροι για δημόσιες πλατείες, δημόσια οικοδομήματα και χώροι αναψυχής. Επίσης, η πόλη οχυρώθηκε με ισχυρά τείχη, τα οποία διατηρούνται σε καλή κατάσταση μέχρι σήμερα. Η Νίκαια εκοσμήθηκε με διάφορα δημόσια οικοδομήματα, μεταξύ των οποίων συγκατελέγοντο και τα εξής: Ιερά, ναοί διαφόρων θεών, θέατρο χωρητικότητας περίπου 15.000 θεατών, στάδιο, γυμνάσιο, υδραγωγείο, δημόσια λουτρά κ.λπ...

Η Νίκαια, όπως και η Κωνσταντινούπολη, έκειτο περίπου στο κέντρο του τότε γνωστού κόσμου. Απετέλει σταυροδρόμι διαφόρων λαών και πολιτισμών και εγνώρισε μεγάλη ακμή. Όταν κατά το έτος 74 π.Χ. η Βιθυνία ενσωματώθηκε στη Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία, η Νίκαια απέβη μία από τις σημαντικότερες πόλεις της ρωμαϊκής Επαρχίας της Ασίας και πρωτεύουσα της Βιθυνίας. Στη Νίκαια της Βιθυνίας συνεκλήθη υπό του Αυτοκράτορος Μεγάλου Κωνσταντίνου (313-337 μ.Χ.) η Α΄ Οικουμενική Σύνοδος το 325 μ.Χ., εξ αιτίας της αρειανικής έριδος. Την πόλη ευνόησαν οι Αυτοκράτορες του Βυζαντίου, των οποίων απετέλει θέρετρο. Στη Νίκαια συνήλθε επίσης η Ζ΄ Οικουμενική Σύνοδος το έτος 787 μ.Χ., εξ αφορμής των εικονομαχικών ερίδων. Όταν κατά το έτος 1204 μ.Χ. η Κωνσταντινούπολη κατελήφθη από τους συμμετέχοντες στην Δ΄ Σταυροφορία, ο Αυτοκράτορας, η Κυβέρνηση, ο Πατριάρχης και όλοι οι άρχοντες της Κωνσταντινουπόλεως κατέφυγαν στη Νίκαια. Έτσι ιδρύθηκε η Αυτοκρατορία της Νικαίας (1204-1261 μ.Χ.), η οποία απετέλεσε τον νόμιμο διάδοχο και συνεχιστή της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας. Εκεί οι Βυζαντινοί κατόρθωσαν να ανασυντάξουν τις δυνάμεις των και επέτυχαν έτσι να ανακαταλάβουν την Κωνσταντινούπολη κατά το έτος 1261. Διά του τρόπου αυτού, κατέστη δυνατόν να συνεχισθεί επί δύο περίπου αιώνες ακόμη η ζωή της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας. Η Νίκαια σήμερα αποτελεί μία πόλη με πλούσια ιστορία και πολλά μνημεία, τα οποία προέρχονται από την ελληνορωμαϊκή περίοδο, τη βυζαντινή εποχή και τους χρόνους της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας και την επισκέπτεται ετησίως μεγάλος αριθμός εντοπίων και ξένων.-

Δρ. Ιωάννης Ηλ. Βολανάκης