Το κίτρινο περπάτημα στα χόρτα

Μια σειρά από δολοφονίες δηµοσίων προσώπων, που εκτελούνται µε τελετουργικό τρόπο αναστατώνουν τη χώρα. Ο δράστης παραµένει άγνωστος και ασύλληπτος παρά το γεγονός ότι αποκαλύπτει προκλητικά το πρόσωπό του στους αυτόπτες µάρτυρες. Τα υπάρχοντα στοιχεία δεν επαρκούν ώστε να αποδοθούν τα εγκλήµατα σε τροµοκρατική οργάνωση ή σε επαγγελµατία δολοφόνο. Ποια µπορεί λοιπόν να είναι τα κίνητρα του δράστη; Όταν, µάλιστα, δίνει στη δηµοσιότητα και κατάλογο προγραφών πολλών ακόµη διακεκριµένων πολιτών;Ο µόνος που γνωρίζει την αλήθεια είναι ένας ιδιόρρυθµος δηµοσιογράφος που εµπλέκεται ακούσια στην ιστορία, αφού έχει συναντήσει τον δολοφόνο και ακούσει την εξοµολόγηση και τα σχέδιά του. Και παρά τα προβλήµατα συνείδησης που αντιµετωπίζει, καταλήγει ο ίδιος αστέρας της δηµοσιότητας ενώ παρακολουθεί το δράµα να εκτυλίσσεται ως το απροσδόκητο τέλος του.

Από το οπισθόφυλλο του βιβλίου

ΚΡΙΤΙΚΗ



Οι δολοφονίες δημοσίων προσώπων, που εκτελούνται μάλιστα με τελετουργικό τρόπο και αναστατώνουν τη χώρα, είναι στο επίκεντρο του μυθιστορήματος του Τόλη Νικηφόρου. Μια δυναμική τριτοπρόσωπη αφήγηση, με έμφαση στην περιγραφή, μας εισάγει στην πρώτη εκτέλεση με τρόπο κινηματογραφικό. Το «πλάνο θα παγώσει» καθώς οι αφανείς άνθρωποι της «διπλανής πόρτας» θα γίνουν μάρτυρες της τελετουργικής εκτέλεσης, Ελληνοβρετανού βιομηχάνου. Η παράτολμη εγκληματική πράξη θα συμπληρωθεί από την απροσδόκητη ενέργεια του άγνωστου δράστη να αποκαλύψει στο θύμα του το «αγγελικό» πρόσωπό του, ενώ παράλληλα θα φεισθεί της ζωής τού σωματοφύλακα οδηγού και αυτόπτη μάρτυρα της δολοφονίας.

Το ιστορικό-κοινωνικό στίγμα της εποχής είναι, όπως και στο μυθιστόρημα του Π. Μάρκαρη, περίπου 30 χρόνια μετά τη μεταπολίτευση, ο προβληματισμός για μια τρομοκρατική επίθεση κατατεθειμένος ρητά ήδη στο δεύτερο κεφάλαιο του μυθιστορήματος. Εκεί και ο προβληματισμός για τα κίνητρα, με την πρώτη επιχειρούμενη διάκριση μεταξύ ιδεολογικών και προσωπικών («αντιζηλία ή αντεκδίκηση»), μια προσέγγιση πολιτική.

Στο δεύτερο κεφάλαιο, Ροζ Λαγουδάκια και μαύρος Λύκος, ο «άγγελος θανάτου» θα προχωρήσει στη σκληρή και ριψοκίνδυνη δολοφονία ενός νονού του υποκόσμου, με την ανάλογη τελετουργία -ένα χαμόγελο από το ακάλυπτο κεφάλι- και μια στιχομυθία που δεν αφήνει περιθώρια αμφιβολιών για το ποιος είναι ο πραγματικός πρωταγωνιστής της ιστορίας του Τόλη Νικηφόρου. Ετσι η αστυνομική πλοκή θα αναπτυχθεί όχι τόσο γύρω από τον εντοπισμό του δράστη, αλλά γύρω από την σκιαγράφηση της ταυτότητας και του πρότερου βίου, μια μετάθεση από το «ποιος το έκανε» στο «γιατί το έκανε» -κάτι σαν τη «γέννηση ενός επίδοξου τρομοκράτη».

Ο πολιτικός διάλογος είναι σχεδόν εξαρχής παρών, με δεύτερο συνομιλητή τον βετεράνο αστυνομικό συντάκτη, που εκτελεί αφηγηματικά χρέη του κλασικού ιδιωτικού ντετέκτιβ.

Ο επονομαζόμενος και «φαλακρός», στο εξής το μάτι του συγγραφέα και ο αφηγηματικός «καθρέφτης» του εκτελεστή, σκιαγραφείται προσεκτικά για να αποτελέσει τον πολιτικό συνομιλητή του νεαρού τρομοκράτη, με στοιχεία αναλογικά με τους γονείς (άρα και τις καταβολές;) του δράστη. Είναι ο «παλιός αριστερός -ένας δεξιός που ντρέπεται να το ομολογήσει;- δημοσιογράφος, ποιητής, μεταφραστής του Χόροβιτς και του Χομπσμπάουμ... συμβιβασμένος με τα ασυμβίβαστα και ο ασυμβίβαστος μέσα στις συμβάσεις του».

Η επόμενη δολοφονία, ενός καναλάρχη που «εκτελείται» από υπερβολική δόση του τηλεοπτικού του προϊόντος, οδηγεί και στην αφηγηματική παρέκβαση/αναδρομή στο παρελθόν του δράστη, τον οποίο ο ίδιος ο αστυνομικός συντάκτης βαφτίζει «άγγελο θανάτου».

Με μια γραφή που αποφεύγει τις αφηγηματικές κακοτοπιές της εμπάθειας ή των αποστροφών κι άμεσων δηλώσεων του συγγραφέα, ο Τόλης Νικηφόρου περιγράφει και αναζητά τα σπέρματα των φονικών πράξεων του μοναχικού του καβαλάρη σε ζεύγη αντίρροπων δυνάμεων και γεγονότων που κυριάρχησαν και στιγμάτισαν μια ταραγμένη εφηβεία και μια ανάλογη νεότητα, κατ' αρχήν μεταξύ Βρετανίας (πόσο επίκαιρο!) και Ελλάδας. Το σχήμα δεν περιγράφεται πάντως ως αναπόδραστο και ούτε και η κατάληξη μοιραία σε τόνους δραματικούς.

Μια πρώιμη ωριμότητα και ένα ξεχωριστό ταμπεραμέντο, μια έντονη φυσική επιθετικότητα, που βρίσκει διέξοδο στις πολεμικές τέχνες αλλά και στην αυτοδικία (όταν η δικαιοσύνη παραβιάζεται μπροστά στα μάτια του), συνδυάζονται με τις αριστερές οικογενειακές καταβολές (δύο γενιών) αλλά και με ψυχρούς γονείς που θα παραμείνουν, μέχρι τον τελικό βάναυσο αποχωρισμό, απόμακροι. Το παιδί «ξένος» θα μεγαλώσει σε δημόσιο σχολείο της Βρετανίας, «έναν εθνικό θεσμό και μια εφαρμογή του συστήματος ταξικού διαχωρισμού», το φυτώριο της άρχουσας τάξης, «σχολεία που παραλαμβάνουν την ακατέργαστη πρώτη ύλη και την περνούν από μεταποιητική διαδικασία και τη διαμορφώνουν έτοιμη και χρήσιμη στην κοινωνία...».

Για να επιβιώσει αλλά και να κυριαρχήσει ο έφηβος - «ξένος» θα ασκήσει τον εαυτό του στα όρια, θα γίνει ο φόβος και ο τρόμος των συμμαθητών του -μια και εδώ ενδιάμεσες λύσεις δεν χωρούν- θα γίνει μέλος τού συστήματος υπηρετώντας στις περίφημες βρετανικές S.A.S. και με τη μέθοδο του κατακλυσμού («μαχητική συμπεριφορά, διαρκής έκθεση σε κίνδυνο») θα μπει στις τάξεις του ταξικού (;) «εχθρού» για να βρεθεί αξιόμαχος απέναντί του. Κι όχι μόνο -συνάμα πλούσιος, χωρίς προσμονή και συγκίνηση, απελπιστικά μόνος!

Επιστρέφοντας στην κύρια/αρχική αφήγηση, και καθώς ο κατάλογος των επόμενων φονικών χτυπημάτων έχει συνταχθεί, ο «άγγελος θανάτου», απογυμνωμένος από «πολιτικές θέσεις, δήθεν ευγενή κίνητρα, ιδεολογία, την επιδίωξη να αλλάξει τον κόσμο», θα επιδιώξει την έξωθεν μαρτυρία, στο πρόσωπο του βετεράνου αστυνομικού, του παλιού αριστερού. Οχι για να ανταλλάξουν άλλοθι ή να συντάξουν πολιτική κληρονομιά. Μάλλον για να θέσουν την υποθήκη ότι με τα χιλιοειπωμένα αδιέξοδα της αριστεράς κανείς δεν μπορεί να αντιμετωπίσει το σαρκοβόρο περπάτημα της ...κίτρινης τίγρης!



ΕΡΙΦΥΛΗ ΜΑΡΩΝΙΤΗ

ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ - 05/08/2005