Μελισσοκομία

Περιεχόμενα
Πρόλογος του Γ. Β. Σελλιανάκη 17
Πρόλογος του συγγραφέα 19
Πρόλογος του εκδότη 21

Εισαγωγή: Η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΜΕΛΙΣΣΟΚΟΜΙΑ ΣΤΟΥΣ ΑΙΩΝΕΣ
Ο Αρισταίος 23
Υπήρχε συστηματική μελισσοκομία κατά τους προϊστορικούς χρόνους; 23
Η μελισσοκομία κατά τους ιστορικούς χρόνους μέχρι τον Αριστοτέλη 27
Το έργο του Αριστοτέλη 27
Η μελισσοκομία μετά τον Αριστοτέλη 29

Κεφάλαιο Α: Η ΜΕΛΙΣΣΟΚΟΜΙΑ ΩΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗ
Πώς εξελίχθηκε η μελισσοκομία ως επιχείρηση; 31
Πώς εξελίχθηκε στην Ελλάδα η σύγχρονη μελισσοκομία; 34
Η δράση του Εποικισμού Μακεδονίας-Θράκης 35
Η δράση του υπουργείου Γεωργίας και της Α. Τ. Ε 36
Η μεταπολεμική εξέλιξη της μελισσοκομίας 36
Η δράση των Μελισσοκομικών Σχολών 37
Η συμβολή των συγχρόνων βιβλίων 38
Η πρόοδος της μελισσοκομίας στις επαρχίες της Ελλάδας 39
Η συμβολή των προσφυγών 40
Η δράση των Συνεταιρισμών 42
Το κρατικό ενδιαφέρον για τη μελισσοκομία 43
Το μέλλον της μελισσοκομίας στην Ελλάδα 43
Ποιες οι βάσεις μιας μελισσοκομικής επιχείρησης; 44
Ποια τα πιθανά κέρδη μιας μελισσοκομικής επιχείρησης; 44
Ποια η πιθανή ζημιά μιας μελισσοκομικής επιχείρησης; 45
Τι έκταση μπορεί να πάρει μια μελισσοκομική επιχείρηση; 46
Συμπέρασμα 46
Υπάρχουν μελισσοκομικές επιχειρήσεις στην Ελλάδα; 47
Άλλα πλεονεκτήματα της μελισσοκομικής επιχείρησης 48

Κεφάλαιο Β: ΓΕΝΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΓΙΑ ΤΗ ΜΕΛΙΣΣΑ
Ο σκοπός της μέλισσας μέσα στο πλαίσιο της Δημιουργίας
Η εργασία της στην κυψέλη 49
Τι είναι η κυψέλη; 53
Τι είναι η βασίλισσα; 53
Τι είναι ο γόνος; 55
Τι είναι η εργάτρια; 56
Τι είναι ο κηφήνας; 56
Ο ετήσιος κύκλος της εργασίας του μελισσιού 58
Είναι η μέλισσα ενοχλητική; 59

Κεφάλαιο Γ: Η ΑΝΑΤΟΜΙΑ ΤΗΣ ΜΕΛΙΣΣΑΣ
Το κεφάλι της εργάτριας 61
Θώρακας 62
Πόδια της μέλισσας 62
Φτερά 62
Κοιλιά 63
Στίγματα 63
Κηρογόνοι αδένες 63
Ο ασκός του μελιού 63
Ωοθήκες 63
Κεντρί 66
Σωματική διάπλαση της βασίλισσας 67
Σωματική διάπλαση του κηφήνα 67

Κεφάλαιο Δ: ΕΚΛΟΓΗ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ ΚΥΨΕΛΗΣ
Τα διάφορα συστήματα κυψέλης 69
Κυψέλη Λάνγκστροθ 69
Πρότυπη κυψέλη (στάνταρτ) 70
Τα 3 περισσότερο διαδεδομένα συστήματα κυψέλης 71
Ποιο σύστημα είναι το επικρατέστερο; 73
Κυψέλη οριζόντιας ανάπτυξης 73
Κυψέλη με ψηλά κάθετα πλαίσια 74
Ποιο είναι το προτιμότερο σύστημα; 74
Επιχειρήματα υπέρ της μεγάλης κυψέλης 76
Επιχειρήματα υπέρ της μικρότερης κυψέλης 76
Τέλεια κατασκευή της κυψέλης 77
Διαστάσεις των διαφόρων μερών της κυψέλης «Στάνταρτ» 78

Κεφάλαιο Ε': ΕΚΛΟΓΉ ΠΕΡΙΟΧΗΣ ΠΡΟΣ ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΜΕΛΙΣΣΟΚΟΜΕΙΟΥ
Σημασία του όρου «περιοχή» 83
Η ιδεώδης περιοχή 83
Τοποθέτηση του μελισσοκομείου 89
Διάταξη των κυψελών 90
Ο χώρος του μελισσοκομείου 91
Αναγκαίες προφυλάξεις 91

Κεφάλαιο ΣΤ΄: ΚΑΤΑΡΤΙΣΗ ΤΟΥ ΜΕΛΙΣΣΟΚΟΜΕΙΟΥ ΚΑΙ ΑΥΞΗΣΗ
Αρχική εγκατάσταση 93
Εγκατάσταση σμηνών στις κυψέλες 94
Μετάγγιση 95
Πώς γίνεται η γρήγορη μετάγγιση σμήνους και κηρήθρων; 95
Γρήγορη μετάγγιση του σμήνους χωρίς χρησιμοποίηση των κηρήθρων
(Μέθοδος του Χίντον) 97
Μακροχρόνια μετάγγιση του σμήνους χωρίς χρησιμοποίηση των κηρήθρων 99
Εγκατάσταση σμηνών σε κυψέλες από μελισσοδέματα 100
Αύξηση του μελισσοκόμε ίου 102
Κυψέλη - φυτώριο 102
Χρησιμοποίηση των αδύνατων μελισσιών για παραφυάδες 103
Μέθοδος Σόμερφορντ (Sommerford) για το σχηματισμό παραφυάδων 105
Μέθοδος του Δόκτορα Μίλερ (Dr. C. C. Miller) 106
Παραφυάδες με τη χρησιμοποίηση της μεθόδου Ντεμαρί (Demaree)
και της μεθόδου της τροφαποθήκης 108
Αύξηση με χωρισμό στο τέλος της κύριας ανθοφορίας 109
Αύξηση χωρίς το σχηματισμό παραφυάδων 110

Κεφάλαιο Ζ: ΚΟΡΕΣΜΕΝΕΣ ΚΑΙ ΠΑΡΑΚΜΑΖΟΥΣΕΣ ΠΕΡΙΟΧΕΣ. ΝΟΜΑΔΙΚΗ ΜΕΛΙΣΣΟΚΟΜΙΑ
Η Ελλάδα από άποψη μελισσοκομικής χλωρίδας 111
Κορεσμένες περιοχές 111
Περιφερειακά μελισσοκομεία ή Παραρτήματα 112
Νομαδική μελισσοκομία 114
Η νομαδική μελισσοκομία στην Ελλάδα 115
Πώς πρέπει να επιμελούμαστε τα νομαδικά μελίσσια; 116
Πώς εφαρμόστηκε η νομαδική μελισσοκομία στην Ελλάδα μέχρι το 1940; 116
Περιφέρεια πρωτεύουσας 118
Μια μεγάλη μεταφορά του συγγραφέα 118
Η νομαδική μελισσοκομία σε άλλες χώρες 119
Τρόπος μεταφοράς των κυψελών 120
Προετοιμασία για τη μεταφορά των κυψελών 121
Τρόπος φόρτωσης στο αυτοκίνητο 123
Επιμέλεια κατά τη μεταφορά 124
Εγκατάσταση των κυψελών στη νέα τοποθεσία 125
Ένα μεγάλο πρόβλημα της νομαδικής μελισσοκομίας 125

Κεφάλαιο Η: ΠΟΙΟΙ ΟΙ ΣΥΝΤΕΛΕΣΤΕΣ ΤΗΣ ΕΠΙΤΥΧΙΑΣ;
Συντελεστές που εξαρτώνται από την ικανότητα
και το χαρακτήρα του μελισσοκόμου 129
Συντελεστές που εξαρτώνται από το περιβάλλον
και τα χρησιμοποιούμενα μέσα 133

Κεφάλαιο Θ': ΣΜΗΝΟΥΡΓΙΑ
Τι είναι η σμηνουργία; 141
Γιατί επιβάλλεται η παρεμπόδιση της σμηνουργίας; 141
Εποχή της σμηνουργίας και φυσικοί νόμοι που τη διέπουν 142
Φαινομενικά αιτιατής σμηνουργίας 142
Πληθωρισμός, δηλαδή υπερβολική αύξηση του πληθυσμού της κυψέλης 144
Μικρή κυψέλη ή έλλειψη επαρκούς χώρου για την ανάπτυξη του γόνου 156
Έλλειψη επαρκούς χώρου για την αποταμίευση του μελιού
κατά τη διάρκεια ισχυρής ανθοφορίας 157
Η κληρονομικότητα 158
Ύπαρξη μεγάλου αριθμού νεαρών μελισσών και
η παρουσία πολλών κηφήνων 159
Έλλειψη επαρκούς αερισμού - Υψηλή θερμοκρασία
- Παρατεταμένη κακοκαιρία κατά τη διάρκεια της μεγάλης ανθοφορίας 159
Εμπόδια που παρεμβάλλονται στην εξάπλωση του γόνου 161
Περίπτωση αντικατάστασης της βασίλισσας κατά την εποχή της σμηνουργίας 162
Συμπεράσματα 162

Κεφάλαιο Ι: ΣΥΓΧΡΟΝΕΣ ΜΕΘΟΔΟΙ ΕΝΤΑΤΙΚΗΣ ΕΚΜΕΤΑΛΛΕΥΣΗΣ
Περιγραφή της εαρινής ανάπτυξης του μελισσιού 164
Ποιες είναι οι μέθοδοι που χρησιμοποιούνται; 164
Εφαρμογή εντατικών μεθόδων στη νομαδική μελισσοκομία 191

Κεφάλαιο ΙΑ ': ΒΑΣΙΛΟΤΡΟΦΙΑ
Τεχνητή εκτροφή βασιλισσών 195
Σπουδαιότητα της ανανέωσης των βασιλισσών 195
Κάτω από ποιες συνθήκες ανατρέφουν οι μέλισσες φυσιολογικά βασίλισσες; 196
Ποιος είναι ο λόγος της τεχνητής παραγωγής βασιλισσών; 199
Ποιες είναι οι ευνοϊκές συνθήκες για την παραγωγή
εκλεκτών βασιλικών κελιών; 199
Ο παράγοντας του κηφήνα στη βασιλοτροφία 200
Η τεχνητή γονιμοποίηση της βασίλισσας 202
Σύγχρονες μέθοδοι τεχνητής παραγωγής βασιλικών κελιών 204
Βασιλοτροφία μεγάλης κλίμακας - Μέθοδοι Πρίτσαρντ και Τζέι Σμιθ 212
Μέθοδος αυτόματης ανανέωσης των βασιλισσών 220
Μέθοδος αυτόματης ανανέωσης, Χ. Δημοποΰλου 221
Αυτόματη ανανέωση στη νομαδική μελισσοκομία 222
Εισαγωγή των βασιλισσών 222
Ράτσα 225

Κεφάλαιο ΙΒ: Ο ΒΑΣΙΛΙΚΟΣ ΠΟΛΤΟΣ
Ο βασιλικός πολτός, τροφή των μελισσών 227
Ιδιότητες του βασιλικού πολτού 227
Συστατικά και αξία του βασιλικού πολτού 227
Η αντίδραση εκ μέρους των επιστημόνων 229
Οι νεότερες έρευνες για την ωφελιμότητα του βασιλικού πολτού 230
Ποιος είναι ο ορθός τρόπος διαφήμισης του βασιλικού πολτού; 230
Πώς παράγεται ο βασιλικός πολτός που προορίζεται για το εμπόριο; 230
Συλλογή και διατήρηση του βασιλικού πολτού 231
Διάθεση του βασιλικού πολτού 232
Χρησιμοποίηση του βασιλικού πολτού 232
Το μέλλον του βασιλικού πολτού 233

Κεφάλαιο ΙΓ: ΤΡΟΦΟΔΟΤΗΣΗ
Σκοπός της τροφοδότησης 235
Με τι πρέπει να τροφοδοτούμε; 236
Πώς παρασκευάζεται το σιρόπι ζάχαρης; 236
Σταφυλοζάχαρη - Θρεψίνη 237
Ζαχαροζύμαρο - Κάντιο 237
Τροφοδότες 239
Τροφοδότηση στην ύπαιθρο 246
Ποιες οι περιπτώσεις τροφοδότησης; 246
Τι πρέπει να αποφεύγετε κατά την τροφοδότηση; 253

Κεφάλαιο ΙΔ': ΔΙΑΧΕΙΜΑΣΗ
Σπουδαιότητα της καλής διαχείμασης 255
Πώς ζουν οι μέλισσες το χειμώνα; 255
Κανόνες της κανονικής διαχείμασης 256
Τρόποι Διαχείμασης 261

Κεφάλαιο ΙΕ': ΜΕΛΙΣΣΟΚΟΜΙΚΑ ΦΥΤΑ
Θυμάρι 263
Ρίγανη και θρούμπι 268
Τσάι του βουνού 268
Εσπεριδοειδή 268
Κουμαριά 269
Ρείκι (κισοΰρι, τσάρο) 269
Πεύκο και έλατο 269
Τεχνητή βοσκή 271

Κεφάλαιο ΙΣΤ΄: ΤΟ ΜΕΛΙ
Ποια είναι η πηγή του μελιού; 273
Σύσταση του μελιού 273
Ποικιλίες μελιού 274
Τι επηρεάζει την ποιότητα του μελιού; 275
Περιποίηση του μελιού από το μελιτοεξαγωγέα 276
Περιποίηση του μελιού εγχώριων κυψελών 279
Ανάμειξη ποιοτήτων (χαρμάνι) 279
Είναι δυνατός ο τεχνητός αρωματισμός του μελιού; 280
Συσκευασία του μελιού 281
Ζαχάρωμα του μελιού 281
Πώληση του μελιού 282

Κεφάλαιο ΙΖ': ΛΕΗΛΑΣΙΑ
Ποιοι είναι οι λόγοι της λεηλασίας; 285
Πώς να αποφεύγουμε τη λεηλασία; 285
Πώς εξελίσσεται συνήθως η λεηλασία; 286
Μέτρα κατά της λεηλασίας 287
Λεηλασία κατά τον τρύγο 288
Λεηλασία κατά την τροφοδότηση 289
Προφυλακτήρας κατά της λεηλασίας 289
Προφύλαξη των παραφυάδων κατά της λεηλασίας 290
Λεηλασία των ορφανών 290

Κεφάλαιο IH': ΕΧΘΡΟΙ ΤΩΝ ΜΕΛΙΣΣΩΝ
Σφήγκες 291
Κηρόσκωρος 295

Κεφάλαιο ΙΘ': ΑΣΘΕΝΕΙΕΣ ΤΩΝ ΜΕΛΙΣΣΩΝ
Σπουδαιότητα της γνώσης των ασθενειών 301
Ασθένειες του γόνου 301
Αμερικανική σηψηγονία 302
Ευρωπαϊκή σηψηγονία 322
Παρασηψηγονία 328
Σακόμορφη σηψηγονία 329
Κατεψυγμένος ή παραμελημένος γόνος 329
Σύγκριση των συμπτωμάτων των τεσσάρων ασθενειών 330
Ασθένειες των ενηλίκων μελισσών 330
Διάρροια ή δυσεντερία 330
Παράλυση 331
Νοζεμίαση 331
Ακαρίωση ή ασθένεια της νήσου Γουάιτ 336
Ασκοσφαίρωση 339
Βαρροϊκή Ακαρίαση 340
Σύγκριση των συμπτωμάτων των τεσσάρων ασθενειών των ενήλικων μελισσών 343

Κεφάλαιο Κ: ΜΥΣΤΙΚΑ ΤΗΣ ΤΕΧΝΗΣ
Μερικοί κανόνες για το άνοιγμα της κυψέλης 347
Σημειωματάριο του μελισσοκόμου 348
Πώς βρίσκουμε εύκολα τη βασίλισσα; 349
Πίνακας ανάπτυξης των σκουληκιών των μελισσών 350
Νιτρικό αμμώνιο 350
Ένωση σμηνών 352
Ενδυνάμωση αδυνατών μελισσιών 353
Θανατηφόρος περίσφιξη της βασίλισσας 353
Παρθενογόνες εργάτριες 354
Πολλά αβγά μέσα σε κελιά εργατριών 355
Πότε χτίζουν οι μέλισσες κηρήθρες με κελιά εργατριών; 355
Αυτόματη εκκένωση των πατωμάτων κατά τον τρύγο 356
Πώς δεν σπάνε οι νέες κηρήθρες στο μελιτοεξαγωγέα; 357
Απλός τρόπος διαφυγής των φυλακισμένων μελισσών 357
Εύκολη διάγνωση της αμερικανικής σήψης του γόνου 358
Πώς καταπολεμάται η μελισσόψειρα; 359
Μαρκάρισμα της βασίλισσας 359
Είναι ανάγκη να προσαρμόζουμε το σύρμα στις τεχνητές κηρήθρες; 360
Απλός και αποτελεσματικός τρόπος διαχείμασης σε εύκρατα κλίματα 360
Λάσπη 360
Πώς να αποφεύγετε τα τσιμπήματα 361
Νερό για τις μέλισσες 362

Κεφάλαιο ΚΑ: ΕΥΚΟΛΙΕΣ ΚΑΙ ΑΝΕΣΕΙΣ ΤΟΥ ΜΕΛΙΣΣΟΚΟΜΟΥ
Καλό καπνιστήρι 363
Καλή προσωπίδα 363
Καλό εργαλείο ανοίγματος 364
Βούρτσα 364
Σκαμνί 364
Εργαλεία 364
Φόρμα 364
Χειράμαξα 365
Ανταλλακτικά 366
Διάφραγμα βασίλισσας 367
Κάθετα διαφράγματα 367
Αμμωνία 367
Τι πρέπει να έχετε πάντα μαζί σας; 367
Φορητό παράπηγμα 368
Καθαροί διάδρομοι 368
Σκιά στο μελισσοκομείο 368

Κεφάλαιο KB: ΛΑΘΗ ΤΟΥ ΜΕΛΙΣΣΟΚΟΜΟΥ
Εκλογή της μελισσοκομίας ως επαγγέλματος 369
Κυψέλη μικρής χωρητικότητας 369
Πολλά συστήματα κυψέλης στο μελισσοκομείο 370
Μην αργοπορείτε τις παραγγελίες κυψελών και άλλων ειδών 370
Μεγάλη αύξηση 370
Αδύνατα μελίσσια 370
Χρονιά από χρονιά διαφέρει . 371
Σύμπτυξη 371
Φυσική αντικατάσταση της βασίλισσας 371
Ελαττωματικές κηρήθρες 371
Τροφοδότηση 371
Ενδυνάμωση των αδυνάτων 372
Ανεπαρκείς χειμερινές προμήθειες 372
Αραίωση του γόνου 372
Πρόωρος τρύγος 373
Εφευρέτες μελισσοκόμοι 373
Γνώθι σ' αυτόν 373

Κεφάλαιο ΚΓ: ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
Μελισσοκομικά συγγράμματα στην ελληνική γλώσσα 375
Μελισσοκομικά συγγράμματα στην αγγλική γλώσσα 376
Φυλλάδια που εκδόθηκαν από το υπουργείο Γεωργίας
των Ηνωμένων Πολιτειών Αμερικής 377
Μελισσοκομικά συγγράμματα στη γαλλική γλώσσα 378
Μελισσοκομικά περιοδικά 378