Το παρόν του παρόντος

Ένα ψυχαναλυτικό δοκίμιο για τον χρόνο

«Τι είναι λοιπόν ο χρόνος; Αν κανείς δεν μου θέτει το ερώτημα, ξέρω τι είναι. Αν όμως θελήσω να τον εξηγήσω σε κάποιον, δεν ξέρω τι να πω».

Αυτό το κλασικό χωρίο του Αγίου Αυγουστίνου προηγείται του σχολιασμού που προτείνει για τους τρεις χρόνους τους οποίου η γραμματική μας απομονώνει ως παρόν, παρελθόν και μέλλον. Ακόμα κι όταν επικαλούμαστε το παρελθόν που δεν υπάρχει πλέον ή το μέλλον που δεν υπάρχει ακόμη, μιλάμε κατά τη διάρκεια του παρόντος ενός λέγειν. Εξού και η εύστοχη διάκριση που μας παρουσιάζει ο Άγιος Αυγουστίνος σε παρόν του παρελθόντος, παρόν του μέλλοντος και παρόν του παρόντος.

Αυτό το βιβλίο προτείνει μια γραφή αυτού του χρονικού κόμβου, σχεδιασμένου από τον Αυγουστίνο με τα εργαλεία που μας κληροδότησε ο Λακάν, για να περιχαράξουμε τη δομή που στοιχειοθετεί τον τρόπο που υπάρχει στον κόσμο το ομιλούν όν. Στο κέντρο αυτού του κόμβου τοποθετείται αυτό το περίφημο παρόν του παρόντος, αδιανόητο αντικείμενο στην καρδιά της ομιλίας.

Το παρόν βιβλίο μπαίνει σε διάλογο με τον χρόνο που η κβαντική φυσική σχετικοποιεί καθώς και με τον υποκειμενικό χρόνο που η φιλοσοφία προσπαθεί να ορίσει. Επικεντρώνεται στην εμπειρία ομιλίας που είναι μια ψυχανάλυση και η οποία διατάσσεται με τρόπο που στέκεται στο παρόν του ελεύθερου συνειρμού. Απ’ αυτό το σημείο εκπηγάζει και η ιδέα να αντιμετωπίσουμε τον χρόνο ως ένα αντικείμενο ίδιον του καθενός, το οποίο ορίζει τον τρόπο του είναι του, τον τρόπο του να αλλοτριώνεται ή να αποχωρίζεται από τον Άλλον, που τον εμψυχώνει στην επίσπευση, που δημιουργεί την αποτελεσματικότητα της πράξης του και που δίνει τις συντεταγμένες της ώρας της ώρας της επιθυμίας του.