0
Your Καλαθι
Η Ροσάουρα απόψε στις δέκα
Περιγραφή
Η Ροσάουρα εμφανίστηκε ξαφνικά, ένα βράδυ στις δέκα, και αναστάτωσε την ήρεμη καθημερινότητα των ενοίκων της πανσιόν "Μαδριλένα", κυρίως όμως λειτούργησε καταλυτικά, αλλάζοντας ριζικά τη σχεδόν αδιάφορη μέχρι τότε ζωή του Καμίλο Κανεγάτο, ενός κακόμοιρου ανθρωπάκου που όλοι νόμιζαν πως ήταν μνηστήρας της.
Με το πρόσχημα της διελεύκανσης ενός φόνου, μέσα από τις διαφορετικές καταθέσεις των μαρτύρων, που αποτελούν ταυτόχρονα τις διαφορετικές ερμηνείες της πραγματικότητας, ο Μάρκο Ντενεβί μας παρουσιάζει ένα σύνθετο μυθιστόρημα γεμάτο ανατροπές και αιφνιδιασμούς όπου τίποτα δεν είναι αυτό που φαίνεται.
ΚΡΙΤΙΚΗ
Ο αργεντινός συγγραφέας Μάρκο Ντενέβι (Σάενς Πένια, 1922 - Μπουένος Αϊρες, 1998) δεν φαίνεται να είναι γνωστός στην Ελλάδα, δεδομένου ότι ούτε στην Ανθολογία αργεντινών πεζογράφων (εισαγωγή - ανθολόγηση - μετάφραση Γ. Δ. Χουρμουζιάδης, εκδόσεις Υψιλον, 1982) ούτε στα σχετικά αφιερώματα του περιοδικού «Διαβάζω» (αρ. 59/1982 για τη λατινοαμερικανική λογοτεχνία και αρ. 315/1993 για τη λογοτεχνία της Αργεντινής) γίνεται αναφορά στο όνομά του. Και όμως από τότε που εμφανίστηκε στη λογοτεχνική σκηνή της χώρας του με το μυθιστόρημα Η Ροσάουρα απόψε στις δέκα (πρωτότυπος τίτλος Rosaura a las diez), το οποίο τιμήθηκε με το πολύ σημαντικό βραβείο Kraft για πρωτοεμφανιζόμενους συγγραφείς, δημοσίευσε περισσότερα από 20 βιβλία όλων των λογοτεχνικών ειδών (διηγήματα, μυθιστορήματα, θεατρικά έργα, δοκίμια, παραμύθια, σενάρια), ενώ η νουβέλα του Μυστική τελετή όχι μόνο απέσπασε το πρώτο βραβείο της ισπανικής έκδοσης του περιοδικού «Life» το 1960 αλλά μεταφέρθηκε και στον κινηματογράφο από τον Τζόζεφ Λόουζι το 1968.
Ενδιαφέροντα βιογραφικά και άλλα στοιχεία για τον συγγραφέα υπάρχουν στο ανωτέρω βιβλίο που κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Πατάκη με την κατατοπιστική εισαγωγή του έλληνα διδάκτορα Ισπανικής Φιλολογίας Κωνσταντίνου Παλαιολόγου και το εξίσου κατατοπιστικό επίμετρο του άγνωστης εθνικότητας κριτικού λογοτεχνίας Χουάν Κάρλος Μέρλο. Το παρόν μυθιστόρημα γράφτηκε το 1954 και κυκλοφόρησε τον επόμενο χρόνο, σε μια εποχή που η κοινωνία της Αργεντινής ζούσε στιγμές μεγάλης έντασης, όταν ύστερα από μια σκληρή σύγκρουση σε θεσμικό επίπεδο ανάμεσα στην Καθολική Εκκλησία και στη λαϊκίστικη κυβέρνηση του στρατηγού Χουάν Ντομίνγκο Περόν μια ομάδα στρατιωτικών προχώρησε σε πραξικόπημα με αποτέλεσμα την έξοδο του τελευταίου από τη χώρα.
Ο Ντενέβι, γιος ιταλού μετανάστη, δικηγόρος και υπάλληλος στο Ταχυδρομικό Ταμιευτήριο, λάτρης του κινηματογράφου και του θεάτρου, αποφάσισε να ασχοληθεί με τη λογοτεχνία. Πράγματι κατάφερε να ξεχωρίσει, να τύχει γενικής αναγνώρισης (έγινε και μέλος της Ακαδημίας των Γραμμάτων), παράλληλα δε εισήλθε στον κόσμο της δημοσιογραφίας και εργάστηκε ως πολιτικός συντάκτης στην εφημερίδα του Μπουένος Αϊρες «La Νaciόn».
Το εν λόγω μυθιστόρημα αφορά την ιστορία του φόνου της ωραίας Ροσάουρα από τον μόλις ολίγων ωρών σύζυγό της, τον μεστωμένο ζωγράφο (ή μάλλον συντηρητή έργων τέχνης) Καμίλο Κανεγάτο, όπως την αφηγούνται πέντε διαφορετικά πρόσωπα. Η πρώτη και εκτενέστερη αφήγηση είναι της κυρίας Μιλάγρος Ραμονέδα, μιας απαίδευτης λαϊκής γυναίκας, ιδιοκτήτριας της πανσιόν όπου έμενε επί 12 έτη ο ζωγράφος. Πρόκειται για μια εκ βαθέων εξομολόγηση που περιέχει όλα τα στοιχεία του δράματος: την παρουσίαση θύματος και θύτη, την παράξενη γνωριμία τους στο σπίτι του πατέρα της, τον έρωτά τους, τη σχέση μεταξύ των ενοίκων της πανσιόν, τις αντιδράσεις στον αταίριαστο ερωτικό δεσμό. Η δεύτερη αφήγηση είναι του φοιτητή Νομικής Δαβίδ Ρέγελ, ανθρώπου καλλιεργημένου, πολύγλωσσου, λάτρη της λογοτεχνίας και της επιστήμης, ο οποίος ανακαλύπτει τη νεκρή σε ένα κακόφημο ξενοδοχείο. Τρίτος αφηγητής είναι ο ίδιος ο δολοφόνος, άνθρωπος άσχημος, άτυχος, ευαίσθητος, που του αρέσει να ονειρεύεται και προσπαθεί να ξεφύγει από την οδυνηρή πραγματικότητα. Τέταρτος αφηγητής (μαθαίνουμε τις απόψεις της σε τρίτο πρόσωπο, όπως καταγράφηκαν στην ανάκριση) είναι μια ένοικος της πανσιόν, η δεσποινίς Εουφράσια Μοράλες, ανύπαντρη και μάλλον συντηρητικών αρχών. Η πέμπτη αφήγηση (μια ολιγοσέλιδη επιστολή του θύματος σε συγγενικό του πρόσωπο) δίνει μια τελευταία εκδοχή, την πραγματική, και φωτίζει όλες τις πτυχές της υπόθεσης καθώς όλα τα κομμάτια του «σπασμένου καθρέφτη» συναρμολογούνται για να δώσουν τη στέρεα εικόνα της.
Οπως έχει γίνει αντιληπτό, ο αναγνώστης τού Η Ροσάουρα απόψε στις δέκα οφείλει να ξεδιαλύνει το έγκλημα, δηλαδή το γιατί ο ζωγράφος σκότωσε τη γυναίκα του, έχοντας στη διάθεσή του όσα ακριβώς στοιχεία διαθέτει και ο ανακριτής. Εκ πρώτης όψεως έχουμε ένα αστυνομικής δομής μυθιστόρημα με πολλές ανατροπές οι οποίες εμφανίζονται με κάθε καινούργια αφήγηση. Ωστόσο η αστυνομική δομή δεν είναι παρά το τέχνασμα που χρησιμοποιεί ο Ντενέβι για να κερδίσει το ενδιαφέρον του αναγνώστη.
Το μυθιστόρημα, καρπός συγγραφικού μόχθου ενός σημαντικού δημιουργού, ο οποίος προβληματίζεται για το ζήτημα της αληθοφάνειας, την κρυμμένη ουσία των πραγμάτων, τη δύναμη των ονείρων (ο Φρόιντ είναι πανταχού παρών στο έργο αλλά και ο Πόου με τον στίχο του «αυτό που είμαστε ή φαινόμαστε όνειρο είναι μέσα σε όνειρο;»), τη σύγκρουση ανάμεσα στον υλικό και στον φανταστικό κόσμο, μα και την αιώνια πάλη αρσενικού θηλυκού, είναι κυρίως προϊόν του σκεπτικισμού, όπως τον ανέπτυξε ο Πρωταγόρας. Είναι επίσης και ένα έργο ψυχαγωγίας, χωρίς βαρετές φιλοσοφικές αναλύσεις η ουσία βγαίνει από την πλοκή και τη δράση. Η Αλεξάνδρα Σπυριδοπούλου κατόρθωσε να μεταφέρει με ενάργεια το ύφος του συγγραφέα και την αδιόρατη ειρωνεία του στον έλληνα αναγνώστη. Ωστόσο η φωνητική απόδοση στα ελληνικά του Once, της Νaciόn και της Saenz ως Ονθε, Ναθιόν και Σάενθ είναι εσφαλμένη, δεδομένου ότι κατά το ιδίωμα της Αργεντινής (και των υπόλοιπων ισπανόφωνων χωρών της Λατινικής Αμερικής) το c και το z της ισπανικής γλώσσας προφέρονται σ ή ς και όχι θ.
Φίλιππος Φιλίππου
ΤΟ ΒΗΜΑ, 24-06-2001
Με το πρόσχημα της διελεύκανσης ενός φόνου, μέσα από τις διαφορετικές καταθέσεις των μαρτύρων, που αποτελούν ταυτόχρονα τις διαφορετικές ερμηνείες της πραγματικότητας, ο Μάρκο Ντενεβί μας παρουσιάζει ένα σύνθετο μυθιστόρημα γεμάτο ανατροπές και αιφνιδιασμούς όπου τίποτα δεν είναι αυτό που φαίνεται.
ΚΡΙΤΙΚΗ
Ο αργεντινός συγγραφέας Μάρκο Ντενέβι (Σάενς Πένια, 1922 - Μπουένος Αϊρες, 1998) δεν φαίνεται να είναι γνωστός στην Ελλάδα, δεδομένου ότι ούτε στην Ανθολογία αργεντινών πεζογράφων (εισαγωγή - ανθολόγηση - μετάφραση Γ. Δ. Χουρμουζιάδης, εκδόσεις Υψιλον, 1982) ούτε στα σχετικά αφιερώματα του περιοδικού «Διαβάζω» (αρ. 59/1982 για τη λατινοαμερικανική λογοτεχνία και αρ. 315/1993 για τη λογοτεχνία της Αργεντινής) γίνεται αναφορά στο όνομά του. Και όμως από τότε που εμφανίστηκε στη λογοτεχνική σκηνή της χώρας του με το μυθιστόρημα Η Ροσάουρα απόψε στις δέκα (πρωτότυπος τίτλος Rosaura a las diez), το οποίο τιμήθηκε με το πολύ σημαντικό βραβείο Kraft για πρωτοεμφανιζόμενους συγγραφείς, δημοσίευσε περισσότερα από 20 βιβλία όλων των λογοτεχνικών ειδών (διηγήματα, μυθιστορήματα, θεατρικά έργα, δοκίμια, παραμύθια, σενάρια), ενώ η νουβέλα του Μυστική τελετή όχι μόνο απέσπασε το πρώτο βραβείο της ισπανικής έκδοσης του περιοδικού «Life» το 1960 αλλά μεταφέρθηκε και στον κινηματογράφο από τον Τζόζεφ Λόουζι το 1968.
Ενδιαφέροντα βιογραφικά και άλλα στοιχεία για τον συγγραφέα υπάρχουν στο ανωτέρω βιβλίο που κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Πατάκη με την κατατοπιστική εισαγωγή του έλληνα διδάκτορα Ισπανικής Φιλολογίας Κωνσταντίνου Παλαιολόγου και το εξίσου κατατοπιστικό επίμετρο του άγνωστης εθνικότητας κριτικού λογοτεχνίας Χουάν Κάρλος Μέρλο. Το παρόν μυθιστόρημα γράφτηκε το 1954 και κυκλοφόρησε τον επόμενο χρόνο, σε μια εποχή που η κοινωνία της Αργεντινής ζούσε στιγμές μεγάλης έντασης, όταν ύστερα από μια σκληρή σύγκρουση σε θεσμικό επίπεδο ανάμεσα στην Καθολική Εκκλησία και στη λαϊκίστικη κυβέρνηση του στρατηγού Χουάν Ντομίνγκο Περόν μια ομάδα στρατιωτικών προχώρησε σε πραξικόπημα με αποτέλεσμα την έξοδο του τελευταίου από τη χώρα.
Ο Ντενέβι, γιος ιταλού μετανάστη, δικηγόρος και υπάλληλος στο Ταχυδρομικό Ταμιευτήριο, λάτρης του κινηματογράφου και του θεάτρου, αποφάσισε να ασχοληθεί με τη λογοτεχνία. Πράγματι κατάφερε να ξεχωρίσει, να τύχει γενικής αναγνώρισης (έγινε και μέλος της Ακαδημίας των Γραμμάτων), παράλληλα δε εισήλθε στον κόσμο της δημοσιογραφίας και εργάστηκε ως πολιτικός συντάκτης στην εφημερίδα του Μπουένος Αϊρες «La Νaciόn».
Το εν λόγω μυθιστόρημα αφορά την ιστορία του φόνου της ωραίας Ροσάουρα από τον μόλις ολίγων ωρών σύζυγό της, τον μεστωμένο ζωγράφο (ή μάλλον συντηρητή έργων τέχνης) Καμίλο Κανεγάτο, όπως την αφηγούνται πέντε διαφορετικά πρόσωπα. Η πρώτη και εκτενέστερη αφήγηση είναι της κυρίας Μιλάγρος Ραμονέδα, μιας απαίδευτης λαϊκής γυναίκας, ιδιοκτήτριας της πανσιόν όπου έμενε επί 12 έτη ο ζωγράφος. Πρόκειται για μια εκ βαθέων εξομολόγηση που περιέχει όλα τα στοιχεία του δράματος: την παρουσίαση θύματος και θύτη, την παράξενη γνωριμία τους στο σπίτι του πατέρα της, τον έρωτά τους, τη σχέση μεταξύ των ενοίκων της πανσιόν, τις αντιδράσεις στον αταίριαστο ερωτικό δεσμό. Η δεύτερη αφήγηση είναι του φοιτητή Νομικής Δαβίδ Ρέγελ, ανθρώπου καλλιεργημένου, πολύγλωσσου, λάτρη της λογοτεχνίας και της επιστήμης, ο οποίος ανακαλύπτει τη νεκρή σε ένα κακόφημο ξενοδοχείο. Τρίτος αφηγητής είναι ο ίδιος ο δολοφόνος, άνθρωπος άσχημος, άτυχος, ευαίσθητος, που του αρέσει να ονειρεύεται και προσπαθεί να ξεφύγει από την οδυνηρή πραγματικότητα. Τέταρτος αφηγητής (μαθαίνουμε τις απόψεις της σε τρίτο πρόσωπο, όπως καταγράφηκαν στην ανάκριση) είναι μια ένοικος της πανσιόν, η δεσποινίς Εουφράσια Μοράλες, ανύπαντρη και μάλλον συντηρητικών αρχών. Η πέμπτη αφήγηση (μια ολιγοσέλιδη επιστολή του θύματος σε συγγενικό του πρόσωπο) δίνει μια τελευταία εκδοχή, την πραγματική, και φωτίζει όλες τις πτυχές της υπόθεσης καθώς όλα τα κομμάτια του «σπασμένου καθρέφτη» συναρμολογούνται για να δώσουν τη στέρεα εικόνα της.
Οπως έχει γίνει αντιληπτό, ο αναγνώστης τού Η Ροσάουρα απόψε στις δέκα οφείλει να ξεδιαλύνει το έγκλημα, δηλαδή το γιατί ο ζωγράφος σκότωσε τη γυναίκα του, έχοντας στη διάθεσή του όσα ακριβώς στοιχεία διαθέτει και ο ανακριτής. Εκ πρώτης όψεως έχουμε ένα αστυνομικής δομής μυθιστόρημα με πολλές ανατροπές οι οποίες εμφανίζονται με κάθε καινούργια αφήγηση. Ωστόσο η αστυνομική δομή δεν είναι παρά το τέχνασμα που χρησιμοποιεί ο Ντενέβι για να κερδίσει το ενδιαφέρον του αναγνώστη.
Το μυθιστόρημα, καρπός συγγραφικού μόχθου ενός σημαντικού δημιουργού, ο οποίος προβληματίζεται για το ζήτημα της αληθοφάνειας, την κρυμμένη ουσία των πραγμάτων, τη δύναμη των ονείρων (ο Φρόιντ είναι πανταχού παρών στο έργο αλλά και ο Πόου με τον στίχο του «αυτό που είμαστε ή φαινόμαστε όνειρο είναι μέσα σε όνειρο;»), τη σύγκρουση ανάμεσα στον υλικό και στον φανταστικό κόσμο, μα και την αιώνια πάλη αρσενικού θηλυκού, είναι κυρίως προϊόν του σκεπτικισμού, όπως τον ανέπτυξε ο Πρωταγόρας. Είναι επίσης και ένα έργο ψυχαγωγίας, χωρίς βαρετές φιλοσοφικές αναλύσεις η ουσία βγαίνει από την πλοκή και τη δράση. Η Αλεξάνδρα Σπυριδοπούλου κατόρθωσε να μεταφέρει με ενάργεια το ύφος του συγγραφέα και την αδιόρατη ειρωνεία του στον έλληνα αναγνώστη. Ωστόσο η φωνητική απόδοση στα ελληνικά του Once, της Νaciόn και της Saenz ως Ονθε, Ναθιόν και Σάενθ είναι εσφαλμένη, δεδομένου ότι κατά το ιδίωμα της Αργεντινής (και των υπόλοιπων ισπανόφωνων χωρών της Λατινικής Αμερικής) το c και το z της ισπανικής γλώσσας προφέρονται σ ή ς και όχι θ.
Φίλιππος Φιλίππου
ΤΟ ΒΗΜΑ, 24-06-2001
Κριτικές
Δεν βρέθηκαν δημοσιεύσεις
