Μεταξύ Καντ και Χέγκελ

Το 1973 ο καθηγητής Φιλοσοφίας και φιλόσοφος Ντήτερ Χένριχ, αναγνωρισμένος ήδη για την έρευνά του στον Καντ, τον Φίχτε, τον Χαίλντερλιν και τον Χέγκελ, ιδίως με τις δημοσιεύσεις του γύρω από τα προβλήματα της αυτοσυνείδησης, κλήθηκε να παραδώσει στο Πανεπιστήμιο Χάρβαρντ μια σειρά διαλέξεων για την περίοδο της κλασικής γερμανικής φιλοσοφίας (1781-1844).
Οι 21 αυτές διαλέξεις, οι οποίες εκδόθηκαν δύο δεκαετίες αργότερα με τη φροντίδα του Ντέιβιντ Πατσίνι, αποτέλεσαν και αποτελούν σταθμό στην εξοικείωση της «αγγλοσαξονικής» με την «ηπειρωτική» παράδοση της φιλοσοφίας, στην ανάπτυξη ενός διαλόγου μεταξύ τους, καθώς και μια διεισδυτική εισαγωγή στις μεταπτώσεις του γερμανικού ιδεαλισμού.

Στην πορεία από τον Καντ στον Χέγκελ ο Χένριχ διακρίνει τρεις διακριτές θέσεις: τη θέση του Καντ, τη θέση του ύστερου Φίχτε και τη θέση του Χέγκελ. Υπογραμμίζει ότι δεν υφίσταται μεταξύ τους μια γραμμική πορεία βελτίωσης, αλλά ότι πρόκειται για θέσεις ισοδύναμες και ανταγωνιστικές, ότι και οι τρεις παραμένουν ανοιχτές στον γόνιμο φιλοσοφικό διάλογο, ότι η καθεμία έχει τα δικά της φιλοσοφικά ερείσματα και δεν μπορούν να αναχθούν η μία στην άλλη. Αυτός είναι και ο λόγος για τον οποίο επέλεξε να τιτλοφορήσει το βιβλίο Μεταξύ Καντ και Χέγκελ, και όχι «Από τον Καντ στον Χέγκελ», τίτλος που θα υπονοούσε μια αναγκαία κίνηση από τον πρώτο στον δεύτερο στοχαστή.

Περιγράφοντας την πορεία αυτή, ο Χένριχ αναλύει τη σχέση ανάμεσα στο φιλοσοφικό σύστημα του Καντ και στον ιδεαλισμό που το διαδέχτηκε, επιχειρεί να προσδιορίσει με ακρίβεια τις σχέσεις ανάμεσα στους ιδεαλιστές φωτίζοντας τις μείζονες διενέξεις που ξέσπασαν μεταξύ μαθητών και δασκάλων (όπως οι διαμάχες μεταξύ του Φίχτε και των καντιανών, μεταξύ του Φίχτε και του Σέλλινγκ και μεταξύ του Χέγκελ και του Σέλλινγκ), αλλά και να δώσει απάντηση στο ερώτημα τι ακριβώς συνέβη τη στιγμή που η ιδεαλιστική φιλοσοφία κατέρρευσε και τη θέση της κατέλαβαν ο υπαρξισμός και ο μαρξισμός.

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

ΠΡΟΛΕΓΟΜΕΝΑ του Ντήτερ Χένριχ
ΠΡΟΛΟΓΟΣ: Ανάμνηση μέσω της απομάγευσης, του Ντέιβιντ Σ. Πατσίνι
Επιλεγμένη βιβλιογραφία
Ευχαριστίες
Σημειώσεις και συντομογραφίες
Εισαγωγή

ΜΕΡΟΣ I. Η ΣΥΣΤΗΜΑΤΙΚΗ ΔΟΜΗ ΤΗΣ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑΣ ΤΟΥ ΚΑΝΤ

Εσωτερική εμπειρία και φιλοσοφική θεωρία
Αίσθηση, γνώση και το «αίνιγμα της μεταφυσικής»
Η ελευθερία ως «κλειδόλιθος» της αψίδας του Λόγου

ΜΕΡΟΣ IΙ. ΟΙ ΠΡΩΙΜΟΙ ΕΠΙΚΡΙΤΕΣ ΤΟΥ ΚΑΝΤ

Η σαγήνη του «μυστικισμού»
Ο Γιακόμπι και ο «σπινοζισμός της ελευθερίας»
Ο Γιακόμπι και η φιλοσοφία της αμεσότητας
Ο Ράινχολντ και το συστηματικό πνεύμα
Ο Ράινχολντ και η «στοιχειώδης φιλοσοφία»
Ο Σούλτσε και ο μετακαντιανός σκεπτικισμός

ΜΕΡΟΣ ΙΙΙ. ΦΙΧΤΕ

Η βιβλιοκριτική για τον Αινησίδημο
«Προσωπικοί στοχασμοί για τη στοιχειώδη φιλοσοφία» (Ι)
«Προσωπικοί στοχασμοί για τη στοιχειώδη φιλοσοφία» (ΙΙ)
Η Θεωρία της επιστήμης (1794-1795)
Θεωρίες της φαντασίας και του πόθου και η επίδρασή τους στον Σλέγκελ, τον Νοβάλις και τον Χαίλντερλιν
Θεμελίωση και σύστημα στη Θεωρία της επιστήμης
Ο παράδοξος χαρακτήρας της αυτοσχεσίας της συνείδησης
Η στροφή στη θεωρησιακή θεολογία

ΜΕΡΟΣ IV. ΧΑΙΛΝΤΕΡΛΙΝ

Η σημασία του κειμένου του Χαίλντερλιν: «Κρίση και είναι»

ΜΕΡΟΣ V. ΧΕΓΚΕΛ

Η οδός προς την πέμπτη φιλοσοφία (Η επιστήμη της λογικής)
Η λογική της άρνησης και η εφαρμογή της

Ευρετήριο