Η εξομολόγηση του Σταυρόγκιν

Κάθε κατάσταση εξαιρετικά άθλια, τρομερά ταπεινωτική και πρόστυχη όπου μου έτυχε να βρεθώ, μου προκαλούσε φοβερή οργή, αλλά και ηδονή ανείπωτη. Το ίδιο πάθαινα και τις στιγμές που έκανα καμιά παλιανθρωπιά ή που βρισκόμουν σε κίνδυνο. Την ώρα που έκλεβα κάτι, μεθούσα με την ατιμία μου· όχι με την ίδια την πράξη, αλλά με την εξαιρετική ηδονή που μου προκαλούσε το οξύ συναίσθημα της προστυχιάς μου. Ομολογώ, πως την αίσθηση αυτή την αναζήτησα συχνά επίτηδες, γιατί έχει επάνω μου πολύ δυνατή επίδραση... Όταν -σε μια τέτοια περίπτωση- καταφέρεις να συγκρατήσεις τον θυμό ή τον φόβο σου, τότε η ευχαρίστηση ξεπερνά κάθε ηδονή που μπορείς να φανταστείς...

...Αυτή την εικόνα είδα στ' όνειρο μου, όχι όμως σαν πίνακα ζωγραφισμένο, αλλά σαν τοπίο αληθινό. Ήταν ένας μικρός όρμος, μαγευτικός, του ελληνικού αρχιπελάγους: γαλανά χαϊδευτικά κύματα, ακρογιαλιές ανθισμένες, μαγευτικό πανόραμα, στο βάθος και ηλιοβασίλεμα γλυκό· λόγια δεν βρίσκεις να το περιγράψεις. Εδώ πρωτοπαίχτηκαν οι πρώτες σκηνές της μυθολογίας, εδώ ήταν ο επίγειος παράδεισος. Ο ήλιος πλημμύριζε με τις ακτίνες του τα νησιά και τη θάλασσα, χαρούμενος που φώτιζε τα θεόμορφα παιδιά του. Όνειρο μαγευτικό, ομορφιά απ' τις πιο απίστευτες, που σ' αυτήν αφιέρωσε απ' την αρχή του χρόνου η ανθρωπότητα όλες της τις δυνάμεις, που γι' αυτήν τα θυσίασε όλα, που γι' αυτήν σκοτώθηκαν και σταυρώθηκαν οι προφήτες της, και που χωρίς αυτήν οι λαοί δεν θέλουν να ζήσουν και δεν μπορούν να πεθάνουν...