Ταπεινωμένοι και καταφρονεμένοι

...
- Τί δεν είναι λοιπόν ανοησία;
- Δεν είναι ανοησία το άτομο, εγώ ο ίδιος . 'Ολα είναι για μένα, κι όλος ο κόσμος για μένα δημιουργήθηκε. Ακούστε, φίλε μου, εγώ πιστεύω ακόμα πως μπορεί να ζήσει κανείς μια χαρά σ' αυτό τον κόσμο. Κι αυτό είναι η καλύτερη πίστη γιατί χωρίς αυτή μήτε άσχημα δε μπορεί κανείς να ζήσει, οι άνθρωποι θ' αναγκάζονταν να δηλητηριάζονται.
Λένε, πως τόκανε κιόλας κάποιος βλάκας. Βυθίστηκε στη φιλοσοφία του σε τέτοιο σημείο, που γκρέμισε τα πάντα, τα πάντα, ακόμα και τη νομιμότητα όλων των κανονικών και φυσικών υποχρεώσεων του ανθρώπου, ώσπου κατάντησε να μην του μείνει τίποτα. Και σαν είδε πως του απόμεινε υπόλοιπο μηδέν, ανακήρυξε πως το καλύτερο πράμα στη ζωή είναι το υδροκυάνειο.
Θα μου πείτε : αυτός ήταν ένας 'Αμλετ, ήταν τρομερή η απόγνωση, μ' άλλα λόγια κάτι μεγαλειώδες που εμείς μήτε στον ύπνο μας δε θα το δούμε. Μα σείς είστε ποιητής, ενώ εγώ ένας απλός άνθρωπος και για τούτο σας λέω πως πρέπει να βλέπομε τα πράγματα απ' την πιο απλή την πιο πραχτική τους άποψη.
Εγώ λ.χ. από πολύ καιρό λευτέρωσα τον εαυτό μου απ' όλους τους δεσμούς κι ακόμα κι από τις υποχρεώσεις. Θεωρώ τον εαυτό μου υποχρεωμένο μονάχα όταν αυτό μου δίνει κάποια ωφέλεια. Σείς, βέβαια, δε μπορείτε να βλέπετε έτσι τα πράγματα, γιατί τα πόδια σας είναι δεμένα και το γούστο σας νοσηρό. Νοσταλγείτε το ιδανικό, την αρετή.
Μα φίλε μου, βλέπετε, και γω ό ίδιος είμαι πρόθυμος να τα παραδεχτώ όλα, ό,τι κι αν μου πείτε. Μα τί θέλετε να κάνω, όταν ξέρω βέβαια, πως στη βάση της κάθε ανθρώπινης αρετής υπάρχει βαθύτατος εγωισμός ; Κι όσο πιο ενάρετη είναι μια υπόθεση, τόσο περισσότερο εγωισμό κλείνει μέσα της. Αγάπα τον εαυτό σου - να ένας κανόνας που παραδέχομαι απόλυτα. Η ζωή είναι μια εμπορική επιχείρηση. Μην πετάτε άσκοπα λεφτά, μα άν θέλετε, πληρώστε την εκδούλευση που σας παρέχουν κι έτσι εκπληρώνετε όλες σας τις υποχρεώσεις προς τον πλησίον - αυτή είναι η ηθική μου, αν σας χρειάζεται απαραίτητα, μολονότι, ομολογώ, πως κατά τη γνώμη μου είναι προτιμότερο όχι μόνο να μην πληρώνετε τον πλησίον σας παρά να τον καταφέρνετε να σας δουλεύει δωρεάν.
Ιδανικά δεν έχω κι ούτε θάλω νάχω. Ποτέ μου δεν ένιωσα νοσταλγία γι αυτά. Στον κόσμο μπορεί κανένας να ζήσει τόσο χαρούμενα, τόσο χαριτωμένα και χωρίς ιδανικά.
...