Ο ελληνικός εβραϊσμός

Τα πρακτικά του διήμερου επιστημονικού συμποσίου της Εταιρείας Σπουδών Νεοελληνικού Πολιτισμού και Γενικής Παιδείας, με θέμα: Ο Ελληνικός Εβραϊσμός, που έγινε στις 3 και 4 Απριλίου 1998.


Για όσους από εμάς μελετούμε το ελληνικό εμπόριο του 18ου και των αρχών του 19ου αιώνα, σε χρόνια οθωμανικής κατάκτησης δηλαδή, το ζήτημα σχέσεις ελλήνων εμπόρων-εβραίων εμπόρων εμφανίζει όψεις που χαρακτηρίζονται από μιαν ιδιαίτερη αντίληψη από την πλευρά του ελληνικού εμπορίου: είναι μια αντίληψη που ενδύεται το χιτώνα της θρησκευτικής διαφοράς προκειμένου να εκθρέψει την αντιπαλότητα, ακόμη και την έχθρα, στο επίπεδο του εμπορικού ανταγωνισμού. Αυτό το ζήτημα μόλις τελευταία έχει αρχίσει να απασχολεί την ιστοριογραφία μας. Μοιάζει όμως τότε, στις αρχές του 19ου αιώνα, η σχέση αυτή να εγγράφεται σε έναν διαμορφωμένο κοινό παρονομαστή: ο έλληνας έμπορος συνεργάζεται με τον Εβραίο συνάδελφό του αλλά με πολλή προσοχή, γιατί ο Εβραίος είναι έτοιμος να σε εξαπατήσει· αυτό είναι κάτι σαν εβραϊκό χαρακτηριστικό. Και βέβαια -τώρα μπαίνει και η θρησκεία στη μέση-, αν είναι να σου "φάει" χρήματα ο Εβραίος, είναι καλύτερα να σου τα "φάει" ένας Χριστιανός. [...]