Τολμώ να ελπίζω

Το κράτος μας χρειάζεται μια διαφορετική πολιτική προκειμένου να εκπροσωπήσει -και να υπηρετήσει- ουσιαστικά τους Αμερικανούς.Η πολιτική αυτή πρέπει να είναι αντανάκλαση της καθημερινής ζωής. Δεν μπορεί να είναι προσυσκευασμένη,έτοιμη για τα ράφια του σούπερ μάρκετ. Πρέπει να βασίζεται στις παραδόσεις μας και να προσφέρει έναν απολογισμό για τις πιο σκοτεινές πτυχές της ιστορίας μας. Πρέπει να καταλάβουμε πώς φτάσαμε σε αυτό το σημείο, πώς η χώρα μας διχάστηκε από αντιμαχόμενες φράξιες και ομάδες. Και, παρά τις διαφορές μας,πρέπει να θυμηθούμε τι μας ενώνει: οι κοινές ελπίδες, τα κοινά όνειρα, ένας δεσμός που θα κρατήσει για πάντα.
Barack Obama

Από το οπισθόφυλλο του βιβλίου

ΚΡΙΤΙΚΗ



«Πού το κονόμησες αυτό το όνομα;» ήταν το πρώτο πράγμα που άκουσε ο Μπάρακ Ομπάμα αφότου εμφανίστηκε στην πολιτική σκηνή πριν από δέκα χρόνια. Αλλά ήταν πια στα 35, απόφοιτος της Νομικής, φρεσκοπαντρεμένος και γενικά ανυπόμονος, οπότε δεν μπορούσε να κάνει πίσω. Αψήφησε το υπονοούμενο και αποφάσισε το 2000 να αναμετρηθεί με τον τότε Δημοκρατικό βουλευτή για το χρίσμα του κόμματος στις εσωκομματικές εκλογές. Βέβαια έχασε κατά κράτος. Τον Σεπτέμβριο του 2001, ενώ είχε μόλις επουλώσει τις πληγές του, βγήκε για φαγητό με έναν σύμβουλο Τύπου και ο τελευταίος ήταν ιδιαίτερα προβληματισμένος αυτή τη φορά. «Αντιλαμβάνεσαι, υποθέτω, ότι το πολιτικό κλίμα άλλαξε» είπε τσιμπώντας λίγη σαλάτα. «Τι εννοείς;» ρώτησε ο Ομπάμα, αν και καταλάβαινε μια χαρά τι εννοούσε. Το βλέμμα και των δύο έπεσε στην εφημερίδα πλάι του. Στην πρώτη σελίδα υπήρχε μια φωτογραφία του Οσάμα μπιν Λάντεν. «Πολύ άσχημο αυτό» είπε κουνώντας το κεφάλι. «Φοβερή ατυχία. Δεν γίνεται βέβαια να αλλάξεις το όνομά σου. Οι ψηφοφόροι τα βλέπουν με κακό μάτι κάτι τέτοια. Αν ήσουν καινούργιος, θα μπορούσες να χρησιμοποιήσεις κανένα υποκοριστικό, αλλά τώρα...». Η φωνή του έσβησε και τον κοίταξε απολογητικά. Υστερα έκανε νόημα να τους φέρουν τον λογαριασμό.



Μια σημαδιακή ημέρα



Παρ' όλα αυτά ο Ομπάμα τα κατάφερε θεαματικά στο μεσοδιάστημα και ορκίστηκε μέλος του 109ου Κογκρέσου την 4η Ιανουαρίου 2005. Ο ήλιος έλαμπε μέσα στο καταχείμωνο και ο καιρός θύμιζε καλοκαιράκι, όπως έγραψε ο ίδιος για εκείνη τη σημαδιακή ημέρα. Συγγενείς και φίλοι από το Ιλινόι, το Λονδίνο, την Κένυα είχαν συγκεντρωθεί στον εξώστη της Γερουσίας για να τον χειροκροτήσουν τη στιγμή που στάθηκε δίπλα στο μαρμάρινο βάθρο και ύψωσε το δεξί χέρι για να ορκιστεί. Ηξερε ότι μόλις άρχιζε η μεγάλη περιπέτεια της ζωής του. Ηδη το 2004, σε μια ομιλία του στη συνδιάσκεψη των Δημοκρατικών στη Βοστώνη, είχε μαγνητίσει το κοινό του. Είχε μιλήσει για την ανάγκη ενότητας εν μέσω των μισαλλόδοξων εκλογικών εκστρατειών που μαίνονταν ολόγυρα. Κυρίως μια φράση του, «Εχουμε την τόλμη να ελπίζουμε», είχε ηχήσει στα αφτιά όλων ως επιβεβαίωση της παλαιάς πίστης των Αμερικανών ότι μέσα από τις χειρότερες εσωτερικές συγκρούσεις μπορούν πάντα να είναι βαθύτατα αισιόδοξοι. Στα δύο χρόνια ταξιδιών και δημόσιων εμφανίσεων που ακολούθησαν την ορκωμοσία του ως γερουσιαστή ο ίδιος θα ενσάρκωνε επιτυχώς ένα νέο μοντέλο πολιτικού: εκείνου που μπορούσε να ενώσει τη διχασμένη πολιτικά χώρα και, ίσως, εκείνου που θα γινόταν σύντομα ο πρώτος μαύρος πρόεδρος των ΗΠΑ. Στις εφημερίδες άρχισε να γίνεται λόγος για Ομπαμα-μανία, ενώ το 2005 το περιοδικό «Time» τον ανακήρυξε έναν από τους 100 πιο σημαντικούς ανθρώπους στον κόσμο.

Ενα μέρος του Τύπου, βέβαια, τον ονόμασε «τον πιο τυχερό πολιτικό σε πενήντα Πολιτείες», αφού ήταν ο μόνος που κατάφερε να βγει αλώβητος από εκείνη την εκστρατεία των Δημοκρατικών. Ηταν αξιοπερίεργο για όλους, ακόμη και για τους Ρεπουμπλικανούς. Οσο ο Ομπάμα περιφερόταν από συνέντευξη σε συνέντευξη και από φωτογράφιση σε φωτογράφιση διακηρύσσοντας τις μεγαλόπνοες ιδέες του για λιγότερο κομματισμό και λιγότερη μισαλλοδοξία, το Δημοκρατικό Κόμμα είχε ηττηθεί κατά κράτος. Αλλά εκείνος ήταν ο Δημοκρατικός που μπορούσε να πείσει τους θρησκευόμενους ψηφοφόρους της Αμερικής ότι συμμερίζεται τις απόψεις τους, αφού είχε συναναστραφεί τους ανθρώπους της Εκκλησίας στην προσπάθειά του να βοηθήσει τους φτωχούς μαύρους στο Σικάγο. Επειτα, έπειθε τους μαύρους και τους λευκούς εξίσου, αφού δεν ανήκε σαφώς σε καμία κατηγορία. «Οντας γιος ενός μαύρου και μιας λευκής, γέννημα θρέμμα της πολυφυλετικής Χαβάης, με μια αδελφή που είναι μισή Ινδονήσια, αλλά την οποία συνήθως περνούν για Μεξικανή ή Πορτορικανή, και με έναν κουνιάδο και μια ανιψιά κινεζικής καταγωγής, με κοντινούς συγγενείς που μοιάζουν στη Μάργκαρετ Θάτσερ και άλλους που είναι φτυστοί ο Μπινγκ Κρόσμπι, με αποτέλεσμα οι οικογενειακές συγκεντρώσεις τα Χριστούγεννα να θυμίζουν Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ, δεν είχα τη δυνατότητα να μείνω πιστός σε ένα μόνο χρώμα ή να μετρήσω την αξία μου βάσει μιας μόνο φυλής». Επιπλέον, το μαύρο χρώμα του δέρματός του δεν οφειλόταν σε πατέρα πρώην σκλάβο, αλλά σε φοιτητή από την Κένυα. Και η μητέρα του, αμερικανίδα φοιτήτρια από το Κάνσας, είχε δημοκρατικές αντιλήψεις παρ' ότι προερχόταν από τον Νότο. Στη μακρινή Χαβάη, όπου γεννήθηκε το 1961, τον ίδιο ποτέ δεν τον απασχόλησε γιατί ο πατέρας του είχε διαφορετικό χρώμα από τη μητέρα του.



Στην Αμερικανική Λέσχη



Αλλά και στην Ινδονησία, όπου κατέληξε στα έξι-επτά του χρόνια, αφότου οι γονείς του χώρισαν και η μητέρα του παντρεύτηκε έναν ινδονήσιο φοιτητή, το μόνο που κατάλαβε ήταν ότι η προνομιακή θέση της οικογένειάς του δεν οφειλόταν μόνο στο εισόδημά της αλλά και στους δεσμούς της με τη Δύση. Μπορεί να ζούσαν σαν τους ντόπιους, αλλά πού και πού η μητέρα του τον πήγαινε στην Αμερικανική Λέσχη, όπου έπαιζε στην πισίνα, έβλεπε κινούμενα σχέδια και έπινε κόκα-κόλα με την ψυχή του. Και πάλι όμως δεν είχε αναπτύξει ακόμη φυλετική συνείδηση. Αυτή την απέκτησε μόνο όταν εγκαταστάθηκε στην Αμερική, και μάλιστα στο Σικάγο, όπου ήρθε σε επαφή με την αστική κουλτούρα των μαύρων και τον πολιτικό ακτιβισμό. Το πρώτο που τον προσέλκυσε ήταν η δύναμη που είχε η αφροαμερικανική θρησκευτική παράδοση να κεντρίσει την κοινωνική αλλαγή. Εξ ανάγκης η μαύρη Εκκλησία έστρεφε ολόκληρη την προσοχή της στο άτομο, ενώ σπάνια είχε την πολυτέλεια να διαχωρίζει την ατομική σωτηρία από τη συλλογική.

Ετσι συνειδητοποίησε ότι η πίστη στον Θεό δεν απαιτούσε να αναστείλει την κριτική του σκέψη και βαφτίστηκε χριστιανός. Την ίδια ώρα συμμεριζόταν την πεποίθηση του Αβραάμ Λίνκολν ότι μπορούμε να αναπλάθουμε συνέχεια τον εαυτό μας σύμφωνα με τα όνειρά μας. Ο αέρας κινηματογραφικού αστέρα, το άνετο χαμόγελο και η θρυλική ευγλωττία του, η ικανότητά του να γράφει την προσωπική ιστορία του με χιούμορ και καθαρές ηθικές αξίες ήρθαν να τον αναδείξουν ως εκπρόσωπο μιας νέας γενιάς πολιτικών, πέρα από τους Κλίντον και Μπους. Επειτα, για εκείνους το Βιετνάμ είναι προσωπική εμπειρία, ενώ για τον Ομπάμα είναι ιστορία.

Σε ορισμένα σημεία όμως θυμίζει αφόρητα την προηγούμενη γενιά πολιτικών. Οι περισσότεροι που γνωρίζουν τη γυναίκα του τη βρίσκουν καταπληκτική, μας πληροφορεί τώρα. Πολλοί, όταν την ακούνε να μιλάει σε εκδηλώσεις ή έχοντας συνεργαστεί μαζί της σε κάποιο έργο, τον πλησιάζουν και του λένε: «Μπάρακ, ξέρεις, εγώ σ' έχω στην καρδιά μου, όμως η γυναίκα σου είναι άλλο πράγμα!». Εκείνος πάλι ξέρει ότι, αν βρισκόταν ποτέ αντιμέτωπος μαζί της σε προεκλογικό αγώνα, θα τον νικούσε χωρίς καμία δυσκολία. Η τελευταία φράση του βιβλίου τον φέρνει ένα βήμα έξω από τον Λευκό Οίκο: «Ως συνήθως, η γυναίκα μου έχει δίκιο».



ΜΑΙΡΗ ΠΑΠΑΓΙΑΝΝΙΔΟΥ

Το ΒΗΜΑ, 09/12/2007